34223 img074

Ogłoszony konstytucją Cordi 16 XI 534 r. Codex (zwany też Codex rę titae praelectionis) zawiera konstytucje od cesarza Hadriana po konstytucj samego Justyniana. Codex ten składa się z 12 ksiąg podzielonych tematyczni na tytuły, które zawierają konstytucje ułożone w porządku chronologiczny! i: Dotyczą one prawa prywatnego, karnego, administracyjnego, finansowej i kościelnego. Każda konstytucja poprzedzona jest inskrypcją zawierającą imi cesarza - autora konstytucji, oraz wzmiankę o adresacie. Po treści konstytuc znajduje się subskrypcja informująca o miejscu i dacie wydania konstytucj | Cytując Codex po literze C. podaje się numer księgi, tytułu, konstytucji i pan f grafu (lub skrót pr.), np. C. 3, 34, 14, 2 lub C. 5, 9, 1 pr.

Cesarz upoważnił komisje układające Digesta i Kodeks do wprowadzeni | niezbędnych zmian tekstów w celu dostosowania zebranego materiału do aktual: nego stanu prawnego. Korzystając z tego uprawnienia komisje nie tylko wj | kreślały pewne słowa czy cale rozważania jurystów (np. dotyczące własnoś | kwirytarnej), czasami zastępowały je innymi - współczesnymi odpowiedniki ' mi danej instytucji (np. słowo mancipaiio słowem traditió), ale też w poważ niejszy sposób ingerowały w treść fragmentu danego jurysty czy starej kon : stytucji, zmieniając całkowicie pierwotny sens (np. przez wykreślenie lub do⁵danie słowa „nie”). Zmiany dokonane przez kompilatorów nazywane są in j tcrpolacjami (interpolationes) lub emblematu Triboniani.

Po zakończeniu kodyfikacji Justynian wydawał nadal nowe konstytucje ; które zawierały niekiedy bardzo ważne postanowienia zmieniające dotych: czasowy porządek prawny (np. wprowadziły nowy porządek dziedziczeni;^:beztestamentowego - por. Nb. 251). Nazywano je Nowelami (Novellae). S: one uzupełnieniem kodyfikacji justyniańskiej. }

Urzędowego zbioru wydanych przez siebie Nowel Justynian nie sporządził Pojawiły się natomiast zbiory prywatne, a mianowicie: Epitome Iuliani sporządzona ok. 556 r. przez profesora prawa w Konstantynopolu oraz Autha ticum i tzw. Edicta Iustiniani.

Ustawodawstwo Justyniana obowiązywało we Wschodnim Cesarstwie ai do jego upadku (1453 rok n.e.). Na Zachodzie, gdzie po upadku Cesarstw (476 rok n.e.) posługiwano się leges Romanae barbarorum (por. Nb. 7i) kodyfikacja justyniańska została wprowadzona na terenie części Italii w roku 534 n.e. Ustawodawstwo Justyniana rychło jednak popadło w zapomnienit, aż do XI wieku, kiedy to „odkryli” je glosatorowie (por. Nb. 422). Dziełen glosatorów było ułożenie zbioru składającego się z 4 części: Kodeksu, Di-gestów, Instytucji i Nowel, do których dołączono Libii Feudorum oraz ustawy cesarzy niemieckich Fryderyka I i Fryderyka II. W wiekach średnich cah ten zbiór zaczęto - dla odróżnienia go od zbioru prawa kanonicznego Corpnt|

Iuris Canonici - nazywać Corpus Iuris Cmlis. W druku nazwa ta została po raz pierwszy użyta przez Dionizego Gothofredusa w genewskim wydaniu

z roku 1583. .

Najlepsze i najbardziej rozpowszechnione wydanie Corpus Iuris Cnnlis

zostało sporządzone w Berlinie w latach 1872-1895 i było wielokrotnie wznawiane. Tom I zawiera Instilutiones w opracowaniu Paula Krugera oraz Digesta w opracowaniu Theodora Mommsena i P. Krugera, tom II - Codex w opracowaniu P. Krugera, tom III - Novellae w opracowaniu Rudolpha Schoella i Wilhelma Krolla.