39742 skanuj0012 (319)

210 PRZEMIANY STRUKTURY ZAWODOWEJ

zwolnić się od aktywności zawodowej. Podobnie nie można egzystować - w powszechnym wymiarze - utrzymując się z kapitału. Dlatego współczesne społeczeństwo industrialne charakteryzuje się względnie powszechnym przygotowywaniem się jednostek do określonego zawodu i jego wykonywaniem.

Przyjęło się nawet mierzenie aktywności zawodowej w społeczeństwie za pomocą różnego rodzaju wskaźników aktywizacji ludności w danym kraju. Takim wskaźnikiem był stosunek liczby ludności czynnej zawodowo do ogółu ludności. Według tego wskaźnika ludność aktywna zawodowo w r. 1897 (w byłym Królestwie Polskim według rosyjskiego spisu powszechnego) wynosiła 29,6%, w r. 1921 - 43,0%, w r. 1931 - 47,0%, w r. 1950 - 53,0%, w r. 1960 - 46,7%, w r. 1970 - 45,5%, w r. 1978 - 51,4%, w r. 1988 - 49,0%. Jednakże wskaźnik ten nie uwzględniał szeregu czynników, takich np. jak liczba dzieci i młodzieży, ludności w wieku poprodukcyjnym i innych, które wpływały na uzyskane miary i nie odtwarzały adekwatnie zaangażowania zawodowego ludności danego kraju.

Wobec tego poczęto stosować inny wskaźnik aktywności zawodowej danego społeczeństwa, obliczając odsetek ludności faktycznie czynnej zawodowo w stosunku do liczby ludności w wieku produkcyjnym. Wskaźnik ten w Polsce w latach siedemdziesiątych i osiemdziesiątych wahał się od 80 do 87% i był stosunkowo wysoki.

Ale i ten sposób mierzenia aktywności zawodowej został zakwestionowany ze względu na zjawisko strukturalnego bezrobocia. Dlatego też jako wskaźnik przyjmuje się obecnie liczbę ludności czynnej zawodowo w wieku produkcyjnym, pomniejszoną o liczbę bezrobotnych, w stosunku do ogółu ludności w wieku produkcyjnym w danym kraju.

Wszystkie wskaźniki wykazują, że współczesne społeczeństwa są społeczeństwami sprofesjonalizowanymi w sensie obiektywnym i niestety duże odsetki ludności przygotowanej do wykonywania określonych zawodów pozostają poza możliwością wykonywania pracy zawodowej. Jest to jeden z wielkich problemów społecznych całej ludzkości.

IA

(V

scxjfat<*wrf

u oeo+r*nfic^\

\ v

^u XI. Społeczności lokalne

/

CAlCtr

^ cUXX ć j 0 -KSf Tta&ji,

Wstęp 211 - Definicje 212 - Koncepcje teoretyczne 218: Stanowisko ekologiczne 219; Stanowisko funkcjonalno-strukturalne 221; Stanowisko interakcyjne 223; Stanowisko teorii działania 225; - Przemiany społeczności lokalnych: zmierzch czy transformacja? 229: Teoria społeczeństwa masowego 229; Teoria „zaćmienia” 231; Teoria społeczności „bezlokalnych" 233; Teorie transformacji 234

o

UX ^bullrO^f^

\ f\OLcaXV\ ,oJb-ć,£L(r,

Wstęp

Nie ma obszerniejszej literatury socjologicznej niż publikacje zgromadzone na temat społeczności lokalnej. Całe gałęzie socjologii, takie jak socjologia wsi, socjologia miasta, koncentruje się przecież m.in. na badaniach wsi, miasteczek, miast, regionów społeczno-gospodarczych czy dzielnic mieszkaniowych, osiedli i innych postaci osiedleńczych skupień ludzkich. W związku z kierunkami zmian społeczności lokalnych formułowane są nawet ogólne teorie socjologiczne na temat rozwoju społecznego czy przemian struktury społeczeństw globalnych. Taką podstawę i taki charakter mają teorie Tónniesa, Durkheima czy Cooleya, dotyczące przechodzenia społeczeństw od struktury opartej na grupach typu wspólnot do grup typu zrzeszeniowego, od solidarności mechanicznej do solidarności organicznej czy też przechodzenia od grup pierwotnych do grup wtórnych. W literaturze socjologicznej spotykamy się często z wyodrębnianiem socjologii osadnictwa (Siedlungssoziologie) czy socjologii społeczności lokalnych {community studies) jako gałęzi socjologii.

| Współczesne przeobrażenia społeczeństw i zachodzące w nich procesy industrializacji, przekształceń struktury społeczno-zawodowej, wzmożonej ruchliwości czy też procesy urbanizacji, powodujące skupianie się ludzi w różnych formach wielkich aglomeracji miejskich oraz codzienne uczestniczenie jednostki A w masowych publicznościach - wzmogły zainteresowanie społecznościami alnymi. „Current Sociology” z 1967 r., informujące o niektórych powojen-