48918 Image 68 (2)

To, czy zyski inwestowane będą w rozszerzanie i unowocześnianie dotychczasowej działalności, czy też przeznaczone zostaną na finansowanie zupełnie nowych przedsięwzięć produkcyjnych lub handlowych zależy od perspektyw rentowności inwestycji (perspektyw zysków, które powstaną w wyniku inwestycji). Racjonalny przedsiębiorca powinien inwestować w te dziedziny, gdzie perspektywy zysków są korzystne.

Zysk przedsiębiorstwa decyduje o stopniu samofinansowania przedsięwzięć rozwojowych. Przedsiębiorstwo może finansować inwestycje ze środków własnych (z rezerw kapitałowych tworzonych z zysku) lub ze środków obcych (np. z kredytów bankowych lub kapitałów uzyskanych z emisji i sprzedaży akcji). Wysokość środków własnych decyduje o stopniu samofinansowania inwestycji przez przedsiębiorstwo.

Wysoki stopień samofinansowania daje przedsiębiorstwu znaczną niezależność w podejmowaniu decyzji a także chroni je przed sytuacjami kryzysowymi (korzystanie z kredytów uzależnia przedsiębiorstwo od banków, natomiast sprzedaż akcji uzależnia je od akcjonariuszy). Większe możliwości samofinansowania pozwalają również na angażowanie się przedsiębiorstwa w przedsięwzięcia bardziej ryzykowne oraz takie, które wymagają kosztownych programów przygotowawczych i rozwojowych (np. kosztownych badań i analiz technicznych i ekonomicznych).

Zyski przedsiębiorstwa znajdują swoje odzwierciedlenie w zatrudnieniu pracowników. Rozwijanie produkcji, inwestowanie w nowe działalności produkcyjne przyczynia się do tworzenia nowych stanowisk pracy i zatrudnienia dodatkowych pracowników. W rezultacie zyski przeznaczone na inwestycje wpływają na ograniczanie bezrobocia i zmniejszają tym samym wydatki budżetu państwa (świadczenia dla bezrobotnych, zapomogi socjalne, itp.).

Zysk spełnia również ważną rolę motywacyjną - skłania podmioty gospodarcze do osiągania jak najlepszych rezultatów ekonomicznych.

Biorąc pod uwagę funkcje zysku w procesie zarządzania przedsiębiorstwem należy rozróżnić zysk brutto od zysku netto. Różnice między zyskiem brutto i netto zilustrujemy przy pomocy tabeli, wykorzystując przykład Vox Industrie S.A.

Sprzedaż, koszty i zyski (struktura w %): Vox Industrie S.A. - 1998 r.

Przychody ze sprzedaży	100%
Koszty zakupu materiałów	49,2%
Wynagrodzenia + narzuty	9,9%
Pozostałe koszty	20,8%
Amortyzacja	1,6%
Zysk brutto*	10,2%
Podatki od zysku	3,1%
Zysk netto pozostający do dyspozycji przedsiębiorstwa	7,1%

* Podany zysk brutto uwzględnia również zyski z operacji finansowych, koszty operacji finansowych zyski i straty nadzwyczajne oraz pozostałe przychody i koszty.

Odejmując od przychodów ze sprzedaży produktów całość kosztów produkcji i kosztów sprzedaży otrzymujemy zysk brutto.

Przychody ze sprzedaży - koszty produkcji i sprzedaży = Zysk brutto

Zysk brutto nie jest jeszcze dochodem przedsiębiorstwa, którym może ono swobodnie dysponować. Najpierw należy zapłacić podatki, nakładane na dochody przedsiębiorstw przez państwo. Po opłaceniu podatków w przedsiębiorstwie pozostaje kwota określana mianem zysku netto.

Zysk brutto - podatki = Zysk netto przedsiębiorstwa

Wielkości podatków od zysku przedsiębiorstwa są różne w poszczególnych krajach. Stopy opodatkowania dochodów przedsiębiorstw w krajach EWG wynoszą przeciętnie 38% (w Anglii 34%, w Belgii 39%, w Irlandii 43%, w Niemczech 50% w stosunku do zysków nie podzielonych). W Polsce podatek nakładany na dochody przedsiębiorstw wynosi obecnie 28%.

Zazwyczaj zysk netto nie jest w całości przekazywany właścicielom przedsiębiorstwa (np. w formie dywidendy dla akcjonariuszy, o ile przedsiębiorstwo jest spółką akcyjną). Przed podziałem zysku netto należy utworzyć rezerwy obowiązkowe (określane przepisami prawa) a następnie można tworzyć rezerwy dobrowolne, przeznaczone np. na inwestycje. W Polsce przedsiębiorstwa prywatne zobligowane są do przeznaczenia 8% zysku netto na fundusz rezerwowy. Dopiero różnica między wielkością zysku netto i rezerwami może być podzielona między właścicieli przedsiębiorstwa.

Zysk netto - rezerwy obowiązkowe i dobrowolne = Zysk dla właścicieli

Im więcej zysku przedsiębiorstwo zatrzymuje w postaci rezerw kapitałowych oraz im bardziej zastępuje zużyte środki produkcji (maszyny, urządzenia, itp.), tym mniejszy zysk pozostaje do podziału między właścicieli. Wielkość rezerw decyduje o stopniu samofinansowania przedsiębiorstwa, czyli finansowania rozwoju firmy ze środków własnych (z zysku przedsiębiorstwa). Równocześnie rozmiary rezerw decydują o możliwościach wypłaty dywidend dla właścicieli i dlatego mają ważne znaczenie dla kształtowania stopnia zaufania do przedsiębiorstwa. Jeśli dywidendy nie są wpłacone, powstają wątpliwości co do kondycji ekonomicznej przedsiębiorstwa.

Rezerwy kapitałowe odgrywają również rolę jako czynnik zabezpieczający przedsiębiorstwo przed bankructwem. W okresach trudnych, kryzysowych sytuacji gospodarczych przedsiębiorstwo może ponosić straty (większe koszty produkcji aniżeli przychody ze sprzedaży), co wcale nie musi kończyć się bankructwem firmy. Nagromadzone w odpowiednich ilościach rezerwy kapitałowe

137