51525 P1080750

Młodopolski portret dziecka

na zawsze dzieciństwie. Dlatego motyw dzieciństwa wywołuje słowa: czary, marzenia, cuda, siny, a najczęściej: bajki, baśnie. Doskonałym przykładem zespołu takich wyobrażeń jest Dzieciństwo Leopolda Staffa czy mniej znane Dziecięctwo Bronisławy Ostrowskiej. Elementy codzienności przeplatają się z tym, co należy do świata baśni. Motyw utraconego raju dzieciństwa, ważny w twórczości Staffa jpęwraca w wierszu Było to dawno... Bohaterowie bajek zmienili się wraz z bohaterem lirycznym. Są chorzy i słabi. Nie ma łatwego pocieszenia i powrotu do przeszłości. Dzieciństwo, czy raczej stan duchowego dziecięctwa, można osiągnąć jedynie na drodze samodoskonalenia. W wierszu Ogród uśpiony odnajdziemy dalekie echo słów Chrystusa „Jeśli nie będziecie jako dzieci”:

O duszo mojal Stań się dzieckiem prostym, cichym,

Dzieckiem z jasnymi oczyma i sercem pogodnym,

Co wszędzie widzi piękno i dobro

[«J

A w ogród cię cudny zawiodę,

W świat wiary dziecinnej, w wszystko, co baśń prawi^#.

Szczególnie często nostalgiczne ujęcie tematu dzieciństwa i młodości połączone z konwencjonalną skargą na starość i przemijanie występuje w wierszach Edwarda Leszczyńskiego. W poetyckich obrazach dzieciństwa pojawiają się zwykle wspomnienia przeżyć, które ukształtowały wyobraźnię poety, zapowiadały jego dojrzałą osobowość. W dłuższym wierszu Kazimierza Tetmajera Muszla odnajdujemy świadectwo bardzo osobistej lektury baśni Andersena, które, przypomnijmy, Młoda Polska wysoko ceniła. W przedmowie do wydania z roku 1898 Ignacy Matuszewski podkreślał ich głęboki filozoficzny 'i poetycki sens. Wśród „pierwszych miłości [...] z bajek Andersena” rozpoznajemy niedokładna echo jednej z najsłynniejszych baśni, Królowej Śniegu.

Temat dzieciństwa w poezji Bolesława Leśmiana pojawia się w autobiograficznych elegiach, o których pisał Michał Głowiński¹⁰. Przeszłość wspominana jest zarazem semsualnie i metafizycznie. To, co minione, jest dotykalne i niedostępne, jak w wierszu Z lat dziecięcych:

Przypominam — wszystkiego przypomnieć nie zdołam.

Trawa... Za trawą wszechświat... A ja — kogoś wołam ^łl.

W jednym z trzech wierszy Leśmiana zatytułowanych Wspomnienie (Te ścieżyny, których stopą dziecięcą...) pojawia się topos ubi sunt, który wywołuje jeszcze jeden ważny motyw młodopolskiego dzieciństwa — wspomnienie bliskich, którzy już nie żyją, a których przecho-

• L. Staff, Poezje zebrane, Warszawa 1880, t. X, s. 86.

*®M. Głowiński, Elegie autobiograficzne Leśmiana [w;] Tenże, Zaświat przedstawiony. Szkice o poezji Boleiiawa Leśmiana, Warszawa 1981.

^,ł B. Leśmian, Poezje, Warszawa 1978, s. 282. a — Ruch Literacki 3/01