P1080758

Mtodopaltki portret dziecka 181

Halny świat, który go otacza, jsst tylko złudzeniem, staje się obrazem człowieka, który, zamknięty w platońskiej jaskini, 'bierze za rzeczywiste przesuwające się po ścianie cienie. Dziecko jako metaforyczny obraz człowieka, który, zamknięty w platońskiej jaSkini, bierze za rzeczywiste 1 marzenia za prawdę, jest bliski inspirowanej przez platoński nurt filozofii literaturze Młodej Polski.

8. MACIERZYŃSTWO

Tematowi temu patronuje wielokrotnie interpretowany cykl obrazów Stanisława Wyspiańskiego. Odnajdywano w nim połączenie realistycznego konkretu z symbol sm, który ukrywa odpowiedź na pytanie o istotę człowieczeństwa i źródła życia ¹⁹. Zwłaszcza ten z obrazów, na którym dwie dziewczynki przypatrują się z uwagą karmiącej matce, odczytywany był jaiko znak wtajemniczenia.

Literatura Młodej Polski ukazywała macierzyństwo w sposób dwubiegunowy: naturalistycznie i symbolicznie, czasem łącząc oba spojrzenia ze sobą. Skrajnym przykładem jest obraź dzieciobójstwa: drastyczny opis w Dziejach grzechu i aksjologiczna interpretacja czynu Jewdochy w Sędziach, Heroiczną wizję macierzyństwa przynosi cykl sonetów Staffa zatytułowany Matka. Jego bohaterka liryczna pragnie dać mężowi syna i po nietzscheańsku nauczyć go siły, potęgi i wielkości. Czuje się szczęśliwa i wywyższona dzięki swej płodności, która upodabnia ją do rodzącej przyrody. W sonetach tych dominuje metaforyka agrarna i so-lama. Dziecko jest dojrzewającym w słońcu owocem. Kobieta po wykonaniu pracy macierzyństwa może odejść, zmęczona i szczęśliwa, wie-dsąc, że jej syn będzie dążył dalej niż ona:

Syn mój być musi Obiecana Ziemia,

Gdzie krzew bajeczny w słońcu się rozplemnia,

Dąb, choć z osiki nasieniem dziedziczny...

Ja słaba, w cudów tych kraj wejść niewarta,

Patrzeć tam jeno będę, tęskna, wsparta O miłość moją jak o dup graniczny...²

Piszące kobiety ale od razu zdobywają się na odwagę wyjścia poza stereotyp i ukazania ambiwalencji macierzyństwa. W społeczeństwie polskim długo jeszcze był to temat tabu, by przypomnieć dyskusję, jaką sprowokowała Maria Kuncewiczowa swoim Przymierzem z dzieckiem. Oburzenie czytelniczek Bluszczu wywołało ukazanie kobiety, która powoli i | trudem akceptuje samą siebie w roli matki (nb. modernistyczne iwagiBoencje opisu porodu w tym opowiadaniu zasługują na uwagę)-

1

   Por. T. Żsk-Skarszewski Stanisław Wyspiański [w:) S. Wyspiań ski Destła molersku. Bydgoszcz 1135.

2

*    L Silit jw, s 3T1.