4989292123

radami i wskazówkami opiekuna naukowego, który po zatwierdzeniu tytułu (tematu) pracy staje się promotorem dysertacji. Zarówno w roli opiekuna, jak i promotora doradza i proponuje, pozostawiając problem wyboru autorowi.    Praca doktorska wyrasta, więc z osobistych ambicji

i zainteresowań badawczych, z twórczej potrzeby autorów i dlatego zbyt głęboka ingerencja promotora jest (może być) niewskazana. Zdaniem Z. Zakrzewskiego praca doktorska powinna być „pracą twórczą, czyli wykrywaniem istniejących obiektywnie lub ustaleniem nowych związków między    zjawiskami    i    pojęciami.

W zupełności wystarcza jednak, jeśli dokonuje się w tych pracach krytycznego rozpoznania rzeczywistości w drodze analizy opisowej lub podaje się metody jej badania"¹.

Na czym polega funkcja promotora? Zasadniczym zadaniem promotora rozprawy doktorskiej jest zagwarantowanie takiego jej poziomu naukowego, który mógłby być podstawą do nadania stopnia naukowego doktora jej autorowi. Praca doktorska jest pracą naukową, a od tego typu prac wymaga się widocznego dążenia do wykrycia związków przyczynowych, na postawie których formułowane są prawa². W pracach słabszych opisywane są zasady i reguły, a najsłabszych proces poznawczy ogranicza się do opisu relacyjnego. Materiał, na którym oparta jest praca, powinien być dobrany, przeselekcjonowany i uporządkowany. Dotyczy to zarówno literatury zwartej i czasopiśmienniczej, jak również materiałów empirycznych. Rozprawa doktorska ma być przy kładem logicznego wywodu, jasnego wykładu i głęboko przemyślanej interpretacji uzy skanych wyników³.

Głównym zadaniem doktoranta, który zaczyna pisać pracę jest sformułowanie hipotezy i zaproponowanie sposobów rozwiązania problemu badawczego. W pracach doktoranckich powinno się rozwiązywać konkretny problem, nie można zatem rozważać zbyt wielu zagadnień.

Hipoteza naukowa z punktu widzenia metodologii nauk empirycznych to takie zdanie, którego treść zawiera przypuszczenia mające na celu naukowe wyjaśnienie empirycznej prawidłowości.

Aby sformułowana hipoteza była metodologicznie poprawna powinna:

1)    dotyczyć istotnych dla danej dziedziny nauki problemów- lub zagadnień istotnych dla rozwiązania określonego problemu badawczego,

2)    tłumaczyć w dostateczny sposób znane fakty i nie wykazywać sprzeczności wobec udow odnionych już twierdzeń danej dziedziny nauki,

3)    być jednoznacznie i szczegółowo sprecyzowana oraz możliwa do logicznego lub/i empirycznego zweryfikowania.

Hipotezy podlegają weryfikacji logicznej i /lub empirycznej. Weryfikacja logiczna polega na sprawdzeniu czy dana hipoteza ma w sobie moc wyjaśnienia w dostateczny sposób wszystkich faktów znanych w czasie jej tworzenia. Weryfikacje wyłącznie logiczną stosuję się wówczas, gdy charakter sformułowanej hipotezy uniemożliwia empiryczne potwierdzenie jej słuszności na danym etapie rozwoju nauki. Weryfikacja empiryczna, prowadzona głównie metodą eksperymentalną polega na sprawdzeniu, czy przewidywany, oparty na sformułowanej hipotezie, fakt empiryczny rzeczywiście występuje. Weryfikacja eksperymentalna może mieć charakter bezpośredni lub pośredni. W pierwszym przypadku za pomocą odpowiednio zaplanowanego doświadczenia bezpośrednio sprawdza się słuszność danej hipotezy. W drugim przypadku zamiast hipotezy sprawdza się doświadczalnie konsekwencje tej hipotezy, a więc następstwa z niej wynikające⁴.

Rozprawa doktorska nie może mieć charakteru podręcznika czy kompendium wiedzy w danej dziedzinie, lecz ma być dogłębnym opracowaniem jakiegoś wąskiego zagadnienia. Tylko, bowiem w ten sposób może okazać się ona pożyteczna dla nauki.

1

   Z. Zakrzewski, O pracy doktorskiej w naukach ekonomicznych, Wyd. WSE. Poznań 1973 r., s. 6.

2

   B.R. Kuc, Funkcje nauki. Wstęp do metodologii. Wydawnictwo PTM, Warszawa 2012.

3

   T. Mendel, Metodyka pisania prac doktorskich, Wyd. Akademii Ekonomicznej w Poznaniu. Poznań 1995 r., s. 11.

4

   T. Rawa, Metodyka wykonywania inżynierskich i magisterskich prac dyplomowych, Wyd. Akademii Rolniczo-Technicznej, Olsztyn 1999, s. 41-42.