53649 p0318

616

Rozdział 9. Poradnik redaktora

Za pomocą schematów organizacyjnych prezentuje się strukturę danej organizacji. Zazwyczaj przedstawiają one struktury hierarchiczne, np.

15. PRZYPISY

Przypisy, jako materiały uzupełniające tekst główny, ułatwiają zrozumienie poszczególnych jego fragmentów, czasami są wręcz niezbędne do jego zrozumienia. Ze względu na treść i charakter przypisów wyróżnia się:

1.    Przypisy rzeczowe, które objaśniają i komentują fragmenty tekstu głównego.

2.    Przypisy słownikowe, które podają znaczenie terminów obcojęzycznych, wyrazów staropolskich itp.

3.    Przypisy bibliograficzne, zawierające opisy dokumentów (książek, czasopism, publikacji elektronicznych itp.), z których pochodzą cytaty lub informacje zawarte w tekście.

A. Zasady ogólne redagowania przypisów

Przypisy mogą pochodzić od autora publikacji, redaktora naukowego, tłumacza lub redaktora merytorycznego książki. Autorstwo poszczególnych przypisów rzeczowych i słownikowych powinno być wyraźnie określone przez graficzne zróżnicowanie odnośników (odsyłaczy) do przypisów lub przez opatrywanie przypisów odpowiednimi wskazówkami słownymi typu: przyp. tłum. (= przypis tłumacza), przyp. aut. (— przypis autora), przyp. red. (= przypis redakcyjny), np.

*    Termin „biznes” jest używany w książce w szerokim kontekście działalności gospodarczej (przyp. tłum.).

lub

*    Termin „biznes” jest używany w książce w szerokim kontekście działalności gospodarczej - przyp. tłum.

W przypisach można stosować w stopniu szerszym niż w tekście głównym skróty i skrótowce. Skróty (skrótowce) stosowane jedynie w określonych dziedzinach nauki lub też ustalone dla danej publikacji powinny być objaśnione w wykazie skrótów, w pierwszym przypisie do dzieła lub w odpowiednich przypisach w miarę ich wprowadzania, np.

¹ Skróty w tekście oznaczają: MK - Metryka Koronna, ML - Metryka Litewska, RK -Rachunki Królewskie.

¹ AGAD - Archiwum Główne Akt Dawnych.

Skróty i skrótowce tworzone specjalnie na potrzeby konkretnej publikacji nie powinny mieć formy identycznej ze skrótami (skrótowcami) ogólnie przyjętymi.

Tekst łączy się z przypisami za pomocą odnośników (odsyłaczy) lub -rzadziej - przez powoływanie się w przypisach na numery wierszy tekstu, do których się odnoszą. To drugie rozwiązania stosuje się zazwyczaj w wydaniach naukowych (krytycznych) literatury pięknej. W takim przypadku niezbędne jest numerowanie co dziesiątego wiersza utworu literackiego cyframi na lewym marginesie bezpośrednio przy tekście, np.

Z wierzchu ozdoby sztuczne, nie rylcem, nie dłutem,

200 Ale zręcznie ciesielskim wyrzezane skłutem,

Krzywe jak szabasowych ramiona świeczników;

Na końcu wiszą gałki, coś na kształt guzików,

Które Żydzi modląc się na łbach zawieszają I które po swojemu „cymes” nazywają.

w. 200 sklut - w stronach rodzinnych poety tak się nazywa topór szeroki, używany do obrabiania kloców i desek, w. 201 szabas (z hebr. sabath) - sobota, w porządku religijnym mojżeszowym dzień święty tygodnia; obrządkowym oświetleniem były świece.

w. 203 na łbach - na czołach; rosyjskie i białoruskie łob, czoło, nie ma odcienia wzgardliwego. Tak było i w staropolszczyźnie (por.: spode łba).

Łączenie tekstu z przypisami za pomocą odnośników jest stosowane powszechnie w różnych typach publikacji. Odsyłaczami mogą być cyfry arabskie lub małe litery złożone w indeksie górnym (\ ², ³; ^a, ^b, ^c) albo gwiazdki (asteryski) złożone we frakcji górnej (*, **, ***) lub normalnej (*, **, ***). Odnośników w tekście słownym nie należy ujmować w nawiasy ani stawiać po nich nawiasu zamykającego, np. ^a), ^(b), ²⁾, ⁽⁹⁾, *\ ⁽**⁾ lub kropki, np. ^l', ²', ³'. Wskazane jest natomiast ujmowanie wskaźników cyfrowych złożonych w indeksie górnym w nawiasy w publikacjach zawierających wiele liczb lub wzorów matematycznych (odnośniki cyfrowe mogłyby być mylone z wykładnikami potęg), np.

nl = 1 • 2 ■ 3 • 4 • ... • n (⁶)

Odsyłacz do przypisu, który ma dotyczyć pojedynczego wyrazu lub związku wyrazowego, umieszcza się bezpośrednio (bez spacji) za wymagającym objaśnienia elementem i przed następującym ewentualnie po nim znakiem interpunkcyjnym, np.

Luis Mendoza, handlarz pulgue*, podniósł głowę, naliczył jedenaście uderzeń i wyczuł ciche skradanie się po wyludnionym placu.

- Mówi pan o tym tak niechętnie. Czyżby utracił pan swoje *?