56626 Skan42

14 I. Seminarium w szkole wyższej

nym. Pamiętać trzeba, że takie referaty stanowią fragmenty większej całości, przygotowywane wedle przedstawionego dużo wcześniej planu. Ich ocena nigdy nie będzie pełna bez poznania całości opracowania, a przynajmniej bez dokonania pewnego wprowadzenia, przedstawiającego słuchaczom strukturę całości dzieła, jego cele, główne prohlemy.

4. Przesłanki powodzenia zajęć seminaryjnych

Skoro przedstawianie, dyskutowanie i ocena referatów jest istotą zajęć seminaryjnych, to niebagatelne znaczenie dla ich powodzenia ma sposób prezentowania referatów. W literaturze zdecydowanie przeważa pogląd, że referatu nie powinno się czytać, a wygłaszać, wykorzystując tekst pisany jedynie pomocniczo.

Ta forma zaprezentowania wywołuje większe zainteresowanie słuchaczy, a także jest bardziej kształcąca dla referenta. Czytając tekst, z reguły nie dostrzega się znaczenia różnych jego fragmentów, zdań czy słów. Wystąpienie bardzo szybko staje się monotonne, co stanowi przeszkodę w jego odbiorze oraz zrozumieniu, nie sprzyja koncentracji uwagi u słuchaczy.

Wygłaszając referat, należy szczególną uwagę zwrócić na początek swojego wystąpienia jako na element budzący zainteresowanie słuchaczy tematem. Równie ważne jest zakończenie, w którym powinno się przypomnieć najważniejsze wątki i tezy referatu. Cały czas trzeba zwracać uwagę na sposób mówienia. Ważne jest odpowiednie tempo i akcentowanie spraw najistotniejszych. Wystąpienie nie powinno trwać zbyt długo, a zatem nie musi zawierać wszystkiego, co napisaliśmy. Wzbudzi większe zainteresowanie, jeśli będziemy posługiwać się różnymi materiałami ilustrującymi i egzemplifikującymi, takimi jak wykresy, ryciny, tabele.

Tekst każdego referatu, bez względu na formę jego przedstawienia, powinien być doręczony promotorowi. Jeśli nie jest to możliwe przed jego wygłoszeniem, to bezpośrednio po nim. Jest to niezbędne w celu mobilizowania studentów do zdobywania umiejętności poprawnego pisania i stosowania zasad pisarstwa naukowego. Te umiejętności zdobywa się tylko dzięki systematycznej pracy i przeprowadzeniu wielu ćwiczeń.

Poza pisaniem i wygłaszaniem referatów bardzo ważna wydaje się umiejętność zabierania głosu w dyskusji. Z reguły uczestniczenie w dyskusji jest łatwiejsze, jeśli tekst referatu poznamy przed zebraniem i będziemy mieli czas na własne przygotowanie się do niej. Bywa, że w ramach przygotowania do dyskusji wszyscy opracowują na piśmie swoją wypowiedź, swój sposób widzenia określonego tematu czy problemu. Ma to szczególne znaczenie wtedy, gdy temat dyskusji interesuje bezpośrednio większą liczbę studentów. W. Okoń radził, by dla wywołania żywszej wymiany myśli wyznaczać jednego lub dwóch „oficjalnych” oponentów, którzy nieco gruntowniej studiują dany problem i zawczasu zaznajamiają się z samym referatem. Korzyść jest jeszcze ta, że jego autor, przewidując krytykę, o wiele rzetelniej przygotowuje swoje wystąpienie¹.

Aktywność studentów stanowi podstawową wartość pracy seminaryjnej. Dość powszechnie jest podzielany pogląd, że tylko aktywny magistrant może przygotować dobrą pracę dyplomową. Studenci nie powinni bać się przyznawać do napotykanych trudności. Szczerość w rozmowach najlepiej wpływa na kształtowanie się atmosfery wzajemnego zaufania, w której przecież łatwiej o życzliwą pomoc i lepsze wyniki pracy. Wydaje się, że na każdych zajęciach student powinien być przygotowany do przedstawienia promotorowi aktualnego sprawozdania z postępów nad własną pracą dyplomową.

Oczywiście nie ma pożądanych efektów bez pilności i systematyczności. Potrzebne jest regularne uczestnictwo studentów w zebraniach seminaryjnych, między innymi dlatego, że nigdzie indziej nie dowiedzą się o indywidualnych wymaganiach promotora, któremu — jak piszą niektórzy autorzy — „należy podporządkować całe postępowanie przy pisaniu pracy”². Dlatego na spotkaniach seminaryjnych warto prowadzić notatki, zawierające nie tyko otrzymane wskazówki, ale także bardziej ogólne rady i zalecenia promotora, o których — jak pokazuje doświadczenie — studenci dość często zapominają.

Oznaką staranności jest też oddawanie promotorowi tekstów napisanych na maszynie lub wydrukowanych komputerowo, dopracowanych

1

   W. Okoń: Elementy dydaktyki szkoły wyższej, Warszawa 1971, s. 333.

2

   J. Majchrzak, T. Mendel: Metodyka pisania prac magisterskich i dyplomowych, Poznań 1995, s. 46.