skanuj0062 bmp

12 I. Seminarium w szkole wyższej

minarium w początkowym okresie zająć, za zgodą obu promotorów i przy /.uchowaniu szacunku dla ustalonych zasad co do liczebności studentów w grupie.

3. Formy pracy seminaryjnej

Zajęcia seminaryjne, wobec pewnych określonych i odmiennych celów dydaktycznych, różnią się w sposób zasadniczy od innych forni dydaktyki akademickiej. Różnią się także między sobą ponieważ sposoby (eh prowadzenia zależą nie tylko od samego prowadzącego, jego temperamentu, zaangażowania, pozycji naukowej, pasji badawczej. W równym albb jeszcze większym stopniu zależą od samych uczestników seminarium, ich motywacji, zdolności, odpowiedzialności. Efekty tego są najbardziej widoczne w referatach przygotowywanych przez samych studentów. .

Referatem nazywa się zwykle każde pisemne opracowanie określonego zagadnienia w celu przedstawienia go grupie osób. Pisanie referd-lów — jak zauważa Z. Pietrasiński —- uczy wnikliwie i krytycznie czyli ić, porządkować i podsumowywać zgromadzone wiadomości, wyrażać myśli w formie pisemnej i ustnej precyzyjnie i jasno, wyrabia samodzielność w zdobywaniu wiedzy i w myśleniu. Stanowi bowiem pierwszy, wstępny etap samodzielnej pracy twórczej³. Inaczej mówiąc, referat powinien wskazywać na oczytanie studenta, umiejętność samodzielnego myślenia i umiejętne operowanie właściwą terminologią symbolami itp.⁴

Referaty mogą mieć bardzo różny stopień trudności. W pracach seminaryjnych najłatwiej jest wyróżnić referaty sprawozdawcze, porównaw-i ze i porównawczo-krytyczne. W pewnym przybliżeniu można powiedzieć, że charakteryzują one trzy rodzaje zajęć seminaryjnych, jakie wy-ińżnia się z uwagi na stan zaawansowania prac dyplomowych studentów: seminaria ćwiczeniowe, referatowo-dyskusyjne i konsultacyjne. ^{1 2}

W referatach sprawozdawczych przedstawia się słuchaczom jednego autora i jego poglądy na określone zagadnienia albo całą treść wybranej książki lub mniejszej publikacji³. W takim referacie zamieszcza się dane bibliograficzne, informację o autorze, literaturę i źródła, na których oparł się autor publikacji, przedstawia się metodę badawczą przez niego zastosowaną, konstrukcję pracy oraz oczywiście jej treść⁴.

Pisanie referatów sprawozdawczych, poza poznawaniem literatury, uczy najbardziej podstawowych umiejętności, dotyczących tak zasad pisania, jak i redagowania tekstów naukowych. Jest oczywiste, że pewnego doświadczenia, a zatem i wielu ćwiczeń wymagają np,: umiejętne sporządzanie not bibliograficznych, dzielenie tekstu na ustępy czy przedstawianie cudzych poglądów.

W referatach sprawozdawczych mogą oczywiście znaleźć się też własne uwagi o walorach i mankamentach omawianej publikacji. Czasami pomagają w tym opublikowane recenzje omawianego dzieła, czasami warto sięgnąć do innych prac na ten sam lub podobny temat. Zawsze jednak trzeba umieć odróżniać elementy ważne od mniej istotnych JJnilcać też trzeba kompilowania referatu z fragmentów przeczytanych tekstów, bez pewnej myśli przewodniej i bez zrozumienia sensu wykorzystywanych pojęć. Niezbędne jest zatem sięganie przynajmniej do opracowań ogólnych i słownikowych. W swej ambitniejszej postaci referaty sprawozdawcze stają się więc referatami sprawozdawczo-kry tycznymi.

Za bardziej zaawansowane uważa się referaty porównawcze i porów-nawczo-krytyczne. Wymagają poznania obszerniejszej literatury. Ich przedmiotem jest już wybrane zagadnienie lub problem, a nie mniej lub bardziej samodzielne przedstawienie określonej publikacji. Referaty takie wymagają planu tworzonego w sposób właściwy dla bardziej rozbudowanych opracowań. Niezbędne są także: pewna samodzielność i umiejętności metodyczne związane z klasyfikowaniem i wykorzystywaniem gromadzonych materiałów. Niektóre z tych referatów mogą zawierać pierwiastki

1

/,. Pietrasiński: Sztuka uczenia się, Warszawa 1962, s, 80.

2

⁴ J. Riidniański: Uczelnia i ty. Technologia pracy umysłowej, Warszawa 1987,

3

   Tak charakteryzuje ten rodzaj referatów W.P. Zaczyński: Poradnik autora prac seminaryjnych, dyplomowych i magisterskich, Warszawa 1995, s. 30.

4

   Tak strukturę tych referatów rysuje J. Orczyk: Zarys metodyki pracy umysłowej, Warszawa 1984, s, 68.