54903 Skan38

10 I. Seminarium w szkole wyższej

Zajęcia te nazywa się bardzo różnie: proseminariami, seminariami przeddyplomowymi, a nawet seminariami kursowymi.

To pierwsze określenie wydaje się najczęściej wykorzystywane i tak z reguły nazywa się zajęcia przygotowujące studentów do pisania pracy dyplomowej, a prowadzone niekoniecznie przez przyszłego promotora. Na proseminariach studenci zdobywają pewne umiejętności metodyczne i pisarskie: od krytycznego czytania literatury po przedstawienie dobrego referatu. Celem proseminarium jest nauczenie studiujących korzystania z dorobku innych, a nie wykazywanie się własnym dorobkiem, co stanowi już zadanie seminarium dyplomowego¹.

Proseminaria należą jednak do zajęć coraz rzadziej spotykanych na wielu kierunkach studiów. Ich cele więc realizowane powinny być na seminariach dyplomowych, co w praktyce oznacza odsunięcie w czasie momentu wyboru tematu pracy dyplomowej. Oczywiście nie dzieje się nic złego, jeśli zajęcia seminaryjne planowane są na odpowiednią liczbę semestrów, a promotorzy zwracają dostatecznie dużo uwagi na samo przygotowanie studentów do pisania pracy dyplomowej.

2. Wybór seminariów i promotora

Po kilku semestrach zdobywania wiedzy na uczelni studenci stają w obliczu podjęcia jednej z najważniejszych decyzji podczas całego okresu studiów: dokonania wyboru seminarium dyplomowego i promotora. Dla jednych najważniejszy będzie kierunek kształcenia seminaryjnego i temat przyszłej pracy, dla innych — osoba promotora. Ważne jest jednak, aby nie kierować się wyłącznie jednym z tych kryteriów.

Niewątpliwie dokonanie ostatecznego wyboru seminarium dyplomowego jest czynnością dosyć złożoną, ponieważ pamięta się o własnych przeżyciach egzaminacyjnych, erudycji profesorów, atrakcyjności przedmiotu, jego przydatności zawodowej. Bierze się też pod uwagę pewne obiegowe opinie o promotorze i o poziomie stawianych przez niego wymagań.

O wiarygodności krążących na ten temat opinii piszą dość krytycznie autorzy jednego z podręczników, podkreślając, że ważniejsze od nich powinno być dowiedzenie się, czy „potencjalny promotor jest łatwo dostępny i czy wykonuje swoje powinności z dostatecznym entuzjazmem”². Inaczej mówiąc, promotor powinien być dobrym pedagogiem, wymagającym, ale życzliwym studentom, posiadającym dar przekazywania wiedzy. Najlepiej, jeśli uznaje się go za rzeczywisty autorytet naukowy.

Optymalna dla studentów wydaje się sytuacja, w której nie tylko przedmiotowa oferta seminaryjna jest wystarczająco bogata, ale także, gdy z tego samego przedmiotu seminaria prowadzi więcej niż jeden profesor. Taka sytuacja występuje jednak nie wszędzie ze względu na coraz większą liczbę studentów przyjmowanych na niektóre kierunki studiów. Często również zwiększa się liczbę seminarzystów w grupie lub ma miejsce nieotwieranie seminariów z pewnych przedmiotów.

Trudności, z jakimi borykają się niektóre wydziały, mogą prowadzić też do sytuacji, w których o istotnych sprawach, np. prowadzenia zapisów na seminaria, rozstrzygają decyzje administracyjne. Niektóre z nich, jak ograniczenie liczby seminariów prowadzonych przez jednego profesora czy liczby studentów w grupie, są oczywiste i zrozumiałe. Inne, jak czasowe zawieszenie zapisów na seminaria pewnych katedr, mogą być konieczne w określonej sytuacji danej szkoły. Dyktowana pragmatyzmem jest też zasada prowadzenia zapisów tylko w dziekanacie, a nie przez poszczególnych profesorów czy ich sekretariaty. Podobnymi względami uzasadniona jest bardzo korzystna dla najlepszych studentów możliwość zapisywania się na seminarium dopiero po zaliczeniu semestru poprzedzającego zajęcia seminaryjne.

Do regulowanych w sposób administracyjny należy też często kwestia zmiany seminarium i promotora, ważna dla studentów, kłopotliwa jednak w realizacji. Różne utrudnienia powodowane są tutaj koniecznością określenia i ustabilizowania w pewnym momencie obciążeń dydaktycznych poszczególnych pracowników, co wynika z polityki finansowej i kadrowej wydziału. Generalnie jednak dopuszcza się możliwość zmiany seminarium w początkowym okresie zajęć za zgodą obu promotorów

1

Podkreśla to W. Pytkowski: Organizacja badań i ocena prac naukowych, Warszawa 1985, s. 22.

2

G. Gambarelli, Z. Łucki: Jak przygotować prace dyplomową, Kraków 1996, s. 33.