57244 ZoologiaP

92 Fłazińce

Rys. 59. Cykl rozwojowy bąblowca. A — żywiciel ostateczny, B — postać dojrzała, C — onkosfera, D — żywiciele pośredni, E — larwy w ciele żywiciela pośredniego, F — wynicowany protoskoleks. (Wg Tarczyńskiego 1961, zmień.)

Znaczenie. Do płazińców należy około 8000 gatunków zwierząt prowadzących przeważnie pasożytniczy tryb życia. Żywicielami pasożytów są bezkręgowce i kręgowce, u których bytują w formie larwalnej bądź dorosłej przeważnie w różnych narządach wewnętrznych. Niektóre z nich są groźnymi pasożytami człowieka i zwierząt hodowlanych, w związku z czym są przedmiotem zainteresowania służb medycznych i weterynaryjnych.

TYP: WROTKI — ROTIFERA

Wrotki występują głównie w wodach słodkich, nieliczne żyją w morzu; wchodzą w skład planktonu lub żyją przy dnie, niektóre prowadzą osiadły tryb życia. Znane są również formy lądowe bytujące najczęściej w mchu.

Ciało długości od kilkunastu mikrometrów do około 2 mm jest przeważnie obłe, czasem kuliste. Wyróżnia się zasadniczo część przednią z aparatem rzęskowym zwanym aparatem wrotnym, tułów i nóżkę (u niektórych gatunków nóżki brak). Całe ciało okrywa oskórek — kutikula, pod którym leży hipoderma o charakterze syncytium.

Aparat wrotny u większości gatunków składa się z dwóch wieńców rzęsek otaczających otwór gębowy; wieniec zewnętrzny ma rzęski większe i zwany jest wieńcem zagębowym, a drugi wewnętrzny — utworzony z mniejszych rzęsek — wieńcem przedgębowym. Aparat wrotny (rys. 60) służy zwierzęciu do poruszania się i napędzania pokarmu do otworu gębowego. Wrotki mogą wciągać aparat wrotny w głąb tułowia za pomocą silnych mięśni wciągaczy (retraktorów).

Rys. 60. Aparat wrotny. Epiphanes senta; 1 — otwór gębowy, 2 — aparat żujący. (Wg Beauchampa, z Grabdy 1972)

Tułów u większości gatunków pokrywa pancerz utworzony przez zgrubiały oskórek. W tylnym odcinku tułowia, po stronie grzbietowej, występuje otwór steku (stekiem lub kloaką nazywa się końcowy odcinek jelita, do którego uchodzą układy wydalniczy i rozrodczy).

Nóżka wielu gatunków wrotków podzielona jest poprzecznie na kilka pierścieni i może być zakończona 1-4 wyrostkami — palcami; u nasady każdego palca występuje gruczoł cementowy. Nóżka ma dobrze rozwinięte mięśnie i służy do