58162 skanuj0054 (16)

WNIOSKI KOŃCOWE

Podsumowując wyniki osiągnięte w niniejszej pracy, należy na chwilę powrócić do postawionych na wstępie postulatów badawczych i rozpatrzyć otrzymane wyniki pod kątem oceny, o ile są one zadawalające. Pierwszym postulatem badawczym była przydatność badań archeologicznych nad studiami w zakresie dziejów rzemiosła oraz wzajemne uzupełnianie się źródeł różnych nauk historycznych. Następnie badania archeologiczne miały wnieść dużą ilość realiów pozwalających na szerokie poznanie wytworów rzemiosła kowalskiego, oraz przeprowadzenie całej gamy dodatkowych badań specjalistycznych, które pogłębiłyby naszą wiedzę o produkcji wyrobów w poszczególnych okresach chronologicznych. Poza wyrobami o charakterze zabytków ruchomych oczekiwano tu także uzyskania wiadomości o obiektach przestrzennych, a przede wszystkim wyglądzie i wewnętrznej funkcjonalności kuźni. Jak wynika z przedstawionej pracy w wypadku badań archeologicznych, postawione zadania zostały spełnione. W części materiałowej pracy przedstawiono ogromną ilość zachowanych realiów umożliwiających poznanie kolejnych faz ich rozwoju, zmian w zakresie formy zewnętrznej, przeznaczenia itp. Tak duży zespół zabytków pozwolił poprzez odpowiednie doświadczenia odtworzyć sposób wykonania poszczególnych rodzajów wyrobów, szczególnie w wypadku gwoździ, dalej określenie zespołu potrzebnych do ich produkcji narzędzi i urządzeń, np. momentu wprowadzenia na szeroką skalę gwoździownicy. Dysponując

••dpowiednią ilością zabytków możliwo było wprowadzenie dodatkowo badań specjalistycznych. Zdjtda rentgenologiczne pozwoliły nam na dokładne określenie pierwotnego wyglądu przedmiotów przed ich konserwacją oraz na eliminacją naa-icpstw korozji, która w znacznym stopniu zmienia i deformuje pierwotny wygląd przedmiotów.

Kolejną fam badań stanowiły badania nad składem chemicznym surowca, z którego wykonane były realia uzyskane w czasie badań. W pracy wykorzystano wyniki badań metodą widma spektograflcznego. Można było Jednak posłużyć się również innymi metodami. Dysponując składem chemicznym surowca, można było następnie przejść do badań petrograficznych, które pozwoliły na określenie rodzaju użytych do produkcji surowca rud. a tym mmym z dużym prawdopodobieństwem określić miejsce Ich wydobycia. Przy bardziej masowym przeprowadzeniu tego rodzaju badań można byłoby z dużym prawdopodobieństwem określić ewentualne wędrówki wyrobów lub surowca w ramach handlu wewnętrznego, jak i kontaktów handlowych z innymi krajami. Jakkolwiek z obiektywnych powodów nie wykorzystana w niniejszej pracy możliwa jest także w przyszłości metoda badań &4 określająca stosunkowo dokładnie wiek wytworów, a której zastosowanie z samej istoty Jeat możliwe tylko w wypadku dysponowania odpowiednim zespołem zobytków.

Metoda archeologiczna umożliwiła nie tylko zresztą niezmiernie ważne formalne usystematyzowanie wyrobów, ale także i przede wszystkim odpowiednie ich datowanie. Podstawowym elementem było tu wykorzystanie układu stratygraficznego badanych obiektów, datowanych tak przez porównanie z wcześniej opracowaną ceramiką, jak i przede wszystkim przy pomocy znalezionych w poszczególnych warstwach monet. Zestawienie badanych kuźni pozwoliło na podjęcie próby rekonstrukcji tych obiektów, jakkolwiek wykorzystanie źródeł archeologicznych dało tu tylko częściowe informacje. Bodnnia te umożliwiły określenie miejsca usytuowania kuźni w orgnniżmie miejskim.

119