60230 zdjeX8

ciekawsze są te, w których twórcy ujawniają, czym dla nich jest poezja. Ułożone chronologicznie dałyby pojęcie o przemianach w pojmowaniu sztuki poetyckiej. 7nlrif tam można przekonania o twórczej możliwości słowa, wiarę w jego oddziaływania społeczne. Norwid mówił, że „poezja jest chorągwią na prac Judzkich wieży ". Znamy także wy razy zawodu, podejrzeń, ic poezja jest „tylko słów igraszką” W Schyla), przekonania, że jeśli poezja nie tworzy lepszego świata, to przynajmniej jqp> namiastką, ale także słowa rozgoryczenia. Broniewski chciał ją zmienić:

bądź jak ttundar rozwiany wśród walki, bądi jak w wichrze wzniesiona pochodnia.'

fW. |mhśi,

Dla Gałczyńskiego była „wodą w lata skwarze i rękawicą w zimie”. Miłosz odznaczał się zaws/e powściągliwością ocen j sądów nad poezją: wiedział, że „poezja nie ocala narodów ani ludzi" i twierdził, że poezja to „wzruszenie i powiew, który w trzech kropkach mieszka za przecinkiem”. Różewicz podkreślał wielokrotnie, źc frkCłpi umarta, ale paradoksalnie - jego wypowiedzi w tej kwestii mają charakter poetycki:

morgo aar tłumaczy niczego nie wyjaśnia niczego Jię nie wyrzeka nie ogarnia tobą całości me spełnia nadziei

wie Musną nowych reguł gry nie bierze udziału w zabawie ma mirpce zakreślone które mmi wypełnić

iii nic jest mową ezoteryczną jeśli, nie mówi oryginalnie jeśli mc zadziwia człowieka widocznie tak trzeba

jol posłuszna własnej konieczności własnym możliwościom i ograniczeniom przegrywa sama ze sobą

nk wchodzi na miejsce innej i nie może byr przez inną zastąpiona oiwąrta dla wszystkich pozbawiona tajemnicy

ma wiele zadań którym nigdy nie podoła

{Mtft

Z tym kręgiem zagadnień: czynności poetyckie, istota poezji, łączy się często problem tworzywa językowego i mowy, mowy ojczystej, z którą związany jest los poety, pracującego w słowie. Kazimierz Wierzyński poświęcił mowie, z której robił poezję, bardzo piękny wiersz:

Wy czesali ją z buków i brzóz,

Potem furman karpacki ją wiózł A potem przyłożyli mi ją do ucha,

I poszliśmy razem, mowa i ja.

Szerokim gościńcem jasnego dnia I zdawało się — świat nas wysłucha.

i-i

Miłość niezmienna, zasiana w krew,

Opiłość senna, wezbrana w śpiew:

Za światem, za światem ktoś nas wysłucha —

I tak idziemy, mowa i ja,

Do ostatniego przed nami dnia 7. ziemią przyłożoną do ucha.

(Afoćoa » om*!

Podział tematyczny liryki, na niedoskonałość którego zwracałem uwagę, nie może objąć również utworów stworzonych w konwencji poezji lingwistycznej. Utwory takie mają w zasadzie za temat mowę jako taką, a celem tak zorganizowanej komunikacji językowej jest sprawdzenie możliwości języka. Twórcy poezji lingwistycznej: M. Białoszewski, T. Karpowicz, Z. Bieńkowski z zasady traktują język nieufnie. Według nich niezupełnie może on sprostać funkcjom porozumienia. Taką postawę wobec języka demonstrują poeci lingwiści nic na tym, co w języku najsprawniejsze i logiczne, lecz na tym, co jest efektem zautomatyzowanego mówienia, przejęzyczeń, schematyczności i bełkotu, co nierzadko prowadzi do zabawnej żonglcrki słownej i zabawy językiem:

Jeden gołąb grucha, dwa:

u-ha,

u-hu.

Ucichły

to wrona wronie i wrona wronie kiła i odkwia.

Cieknie

woda

strumyczkowo u mnie w rezerwuar wciąż

— au rcvoir •— au rrvoir.

iM. BiŻMTinli, hmner

30?