60247 P1190101 (2)

132 1'Ol.ANSIU CMtNTAHZ CZY ŚWIĘTY GAJ?

ffrrrgt i tmd okir» epoki l»vu I lak duże kurhany znane są bowiem na iinnmfi Wyżyny z kukury trzciroecklet. W Jakim stopniu teza ta jest uzasadniona - wykazać mogą ffi&i badanu szczegółowe. Ale nawet kurhany wczesno-Słtrdr.1. m ieczne nie powsuły w tym samym czasie. Na przykład ceramikę znaleziona w odosobnionym kopcu nr 33, położonym nu zachodnim skra-|B uuMiysb, należało! >y datować na wiek X. a ściśle) - na schyłek okresu |ili mi _r- _fl- lob na początki okresu wcaeanopaństwowego; w innych kurha-—t. badanych wyfcopstokowo występują materiały datowane na wiek DC Tak lihumo funkcjonować musiał zatem w pewnym przedziale czasowym. W płaszczu kurhanów znajdowano przepalone drobne ludzkie kości i przedmury użytkowe Inp. nożyki) oraz elementy metalowe strojów. Znaleziska te «w — yrri»yifaft mc niczym szczególnym na tle innych z tego okresu.

Prawdopodobnie proces palenia zmarłych odbywał się poza obszarem cmentarza, zważywszy na brak śladów dużych ognisk, nikłą ilość kości ludzkich znajdowanych w kurhanach oraz na nieliczne i tylko drobne ułamki naczyń w warstwach kurhanu. Oznacza to, że większość kości i artefaktów pozostała w miej! ni. gdzie odbywał się obrzęd palenia zwłok. Gdzie takie miejsca mogły się znajdować - nie udało się ustalić. Jest jeszcze jedna obserwacja gnrhła mtagi. Oęść ceramiki dostała się do warstw kurhanów już po wzniesieni kopców; niektóre fragmenty noszą też ślady wtórnego przepalenia. W pnhtoi. kopca nwwrmm^i numerem 32 natrafiono na skupisko kamieni, które może być pozostałością paleniska. Wszystko to wskazywać może na wnadeerwa obrzędów związanych z kultem zmarłych, odprawianych w pobliżu pochówków.

Wewnątrz kurhanów odkryto m.in. znaleziska łączone z kultem pogańskim. Trzy    (kamienny i ceramiczne) znaleziono na terenie cmentarzyska kur

hanowego | w strefie przykościelnej. Kamienny krążek pochodzi z nasypu łnuhsnn nr 26, gdzie wystąpił wraz z licznymi okruchami przepalonych kości i ceramiką (w tym fragmentami naczyń wtórnie przepalonych). Dwa inne — tym

Ryc. 6.2. Cmentarzysko pogańskie w lasku Wecunowskiin: wiercenia kurhanu nieopodal leśne) polanki (fot, A. Buko)

Ryc. 6.3* Tak zwana stopka św. Stanisława (odcisk w bryle piaskowca oznaczono strzałką) wbudowana w fundament części pre-ibtterialncj kościoła parafialnego w Klcczanowie (fot. A. Buko)

razem ceramiczne - wykonane z fragmentów brzuśców naczyń, znaleziono w strefie przykościelnej, w miejscu, gdzie funkcjonowała osada plemienna datowana na ten sam okres. Krążki ceramiczne znane są już w kulturach pradziejowych. Występują na przykład w materiałach kultury łużyckiej końca epoki brązu i początku epoki żelaza, w rejonie kręgów kultowych na górach Raduni i Slęży, gdzie przypisywano im rolę atrybutów dawnych kultów (H. Cehak-Hołubo-wiczowa 1959). Niektóre zwracają uwagę niestarannym wykonaniem, a ich wielkości nie odbiegają od znalezionych w Klcczanowie. Znane są również z odkryć już z końca okresu halsztackiego i okresu wpływów rzymskich. Zjawisko to nie zostało dotąd wystarczająco rozpoznane (por. A. Buko red. 1997: 308 i n., tam literatura). Trudno określić, jak często przedmioty takie występują na ‘Stanowiskach archeologicznych; na przeszkodzie stoi fakt, że w wielu przypadkach mogą one być klasyfikowane jako ułamki brzuśców naczyń. Dotyczy to zwłaszcza tych fragmentów, które wskutek niestarannej obróbki nie mają równych krawędzi. Nie można też wykluczyć, że materialnym świadectwem dawnych pogańskich tradycji, często przekształconych przez Kościół, jest pomieszczony w podmurówce prezbiterium klęczą newskiego kościoła, a znaj-

*yc. 6.4. Lasek kleczanowski. polanką wśród kurhanów.- tradycyjne mielce dorocznych nabożeństw i festynów ludowych (fot A. Buko)