91 (132)

182 Adam Kraj czy k. Stanisław Frydmta

12-83. Przykłady oznaczeń

]. Żeliwo szare PN-EN 1561

Znak	Numer
EN-GJL-300	EN-JL 1050
EN ■ przedrostek G - materiał odlewniczy J - Żeliwo L - z grafitem płatkowym 300 - Rm =300 MPa	EN - przeerostek J - Żeliwo L - z grafitem płatkowym 1 - oznaczenie - Rm 05 - numer zgodny 2 normą (od OO do 99) 0 - bez specjalnych wymogów

Znak	Numer
EN-GJI/-HB215	EN-JL 2040
EN — przedrostek G - materiał odlewniczy J - żeliwo L -zgrafitem płatkowym HB215 - twardość w skali Brinella	EN - przedrostek J -żeliwo L - z grafitem płatkowym 2 -oznaczenie - HB 04 - numer zgodny z normą (od 00 do 99) 0 - bez specjalnych wymogów

II. Żeliwo ciągi i we PN-EN 1562

Ila. Białe

	/-nak		Numer
	EN-GJMW-450-7		EN-JM 1040
EN	- przedrostek	EN	- przedrostek
G	- materiał odlewniczy	J	- żeliwo
J	- Żeliwo	M	- z grafitem żarzenia
M	- z grafitem żarzenia	l	- oznaczenie - R„
W	- przełom biały	04	- numer zgodny z normą (od 00 do 99)
450	- Rm - 450 MPa	0	- bez specjalnych wymogów
7	-A-7%

llb. Czarne

Znak	Numer
EN-GJMB-700-2	EN-JM 1190
EN - przedrostek G - materiał odlewniczy J - żeliwo M - z grafitem Zarżenia B - przełom czarny 700 -Rm^m 700 MPa 2 -,1 = 2%	EN - przedrostek J - Żeliwo M - z grafitem Zarżenia 1 - oznaczenie - Rm 19 - numer zgodny z normą (od 00 do 99) 0 - bez specjalnych wymogów

III. Żeliwo sferoidalne PN-EN 1563

Znak	Numer
EN-GJS-450-10	EN-JS J040
EN - przedrostek G - materiał odlewniczy J - żeliwo S - z grafitem kulkowym 450 - Rm^m 450[MPa] 10 -A~ 10%	EN - przedrostek i - żeliwo S - i grafitem sfcroidalnym 1 - oznaczenie - Rm 04 - numer zgodny z normą (od 00 do 99) 0 - bez specjalnych wymogów

12.9. Żeliwo stopowe

Jak już stwierdzono, korzystne połączenie cech wytwórczych i użytkowych pow'o-duje dużą atrakcyjność stosowania żeliwa. Możliwości wykorzystania żeliwa znacznie rozszerzają się po wprowadzeniu do ich składu chemicznego dodatków stopowych. Właściwości żeliwa stopowego niekiedy są lepsze niż właściwości stali stopowych i stopów metali nieżelaznych. W przypadku żeliwa niestopowego zawartość węgla przekracza 2,11% i występuje zwykle zwiększona zawartość krzemu i manganu (nie większa niż 4% Si i 2% Mn). W żeliwie stopowym natomiast zawartość węgla może być zmniejszona do 1%.

12.9.1. Podział żeliwa stopowego

Żeliwo stopowe może być klasyfikowane według następujących kryteriów:

•    składu chemicznego (stosownie do dodatków stopowych),

•    struktury,

•    właściwości użytkowych, zastosowania.

Żeliwo stopowe ze względu na skład chemiczny

Żeliwo klasyfikowane według składu chemicznego nazywa się zgodnie z występującym w nim podstawowym dodatkiem stopowym, zatem mamy żeliwo: krzemowe, aluminiowe, chromowe, manganowe, niklowe, antymonowe, miedziowe, kobaltowe i wiele innych. Żeliwo niskostopowe zawiera do 3% dodatków stopowych, natomiast średnio- i wysokostopowe powyżej 3%.

Żeliwo stopowe ze względu na strukturę

Struktura żeliwa z małą zawartością pierwiastków stopowych jest zbliżona do struktury żeliwa niestopowego. W żeliwie z większa ilością dodatków stopowych spotykana jest większa różnorodność struktury. W szczególności przy dużych zawartościach pierwiastków stopowych całkowity węgiel może wystąpić w postaci związanej (dlatego też, po-