92 (132)

184 Adam Krajczyk, Stanisław Frydman

dobnie jak w przypadku żeliwa niestopowego, żeliwo stopowe również dzieli się na: białe, połowiczne i szare). Pod względem postaci wydzieleń grafitu w żeliwie stopowym szarym możemy wyróżnić żeliwo: z grafitem płatkowym, sferoidalnym, grafitem zwartym tzw. wermikulamym (postać pośrednia między grafitem płatkowym i sferoidalnym) oraz z węglem żarzenia. Pod względem struktury osnowy wyróżniamy strukturę: fcrrytyczną, fer-rytyczno-perlityczną (lub perlityczno-ferrytyczną), perlityczną, martenzytyczną, austenityczną, martenzytyczno-austcnityczną (lub austenityczno-martenzytyczną), sorbityczną, troostytyczną oraz bainityczną.

Żeliwo stopowe ze względu na właściwości użytkowe i zastosowanie

Po zastosowaniu odpowiednich dodatków stopowych możemy uzyskać żeliwo o szczególnych właściwościach. Wyróżnić można żeliwo: żaroodporne, odporne na działanie niskiej temperaturze, ługo- i kwasoodpome, odporne na ścieranie i kawitację. Otrzymać można żeliwo o ściśle określonych właściwościach mechanicznych,

0    szczególnych właściwościach elektrycznych i magnetycznych.

Zadania do wykonania

1.    Określić rodzaj wydzieleń grafitu i strukturę osnowy.

2.    Ocenić orientacyjne właściwości mechaniczne analizowanego żeliwa

3.    Przyporządkować, na podstawie normy, odpowiedni symbol wzorca osnowie

1    wydzieleniom grafitu.

4.    Poszczególnym gatunkom żeliwa przypisać odpowiednie oznaczenie zgodne z PN-EN.

5.    Określić przykładowe zastosowanie analizowanego żeliwa.

ĆWICZENIE 13

MIKROSTRUKTURY STALI OBROBIONYCH CIEPLNIE

Przedstawienie typowej struktury stali niestopowych po hartowaniu oraz hartowaniu i odpuszczaniu >v różnej temperaturze. W toku zajęć należy się zapoznać z wpływem obróbki cieplnej na właściwości mechaniczne i możliwościami zastosowania stali oraz wadami występującymi podczas procesu obróbki cieplnej.

Obróbka cieplna - jest procesem technologicznym obejmującym zespół zabiegów cieplnych wywołujących zmiany struktury, właściwości mechanicznych i fizyczno-chcmicznych stopów w stanie stałym. Zmiany te są wywołane zmianami temperatury, czasu i środowiska.

Wśród różnorodnych procesów obróbki cieplnej (PN-93/H-01200)' wyróżnia się:

•    obróbkę cieplną zwykłą,

•    obróbkę cieplno-chemiczną,

•    obróbkę cieplno-mcchaniczną,

•    obróbkę cieplno-magnetyczną.

W ćwiczeniu należy skupić się na wybranych zagadnieniach obróbki cieplnej zwykłej. Obejmuje ona procesy: wyżarzania, hartowania i odpuszczania oraz przesycania i starzenia.

’ Obecnie w Polsce wprowadzono nowy system norm. W celu łatwiejszego posługiwania się wszystkimi normami zwiąpnymi z tematyką zajęć zestawiono ich numery i tytuły:

PN-93/H-01200 - Obróbka cieplna metali Terminologia.

PN-EN 100052:1999 - Slownsk terminów obróbki cieplnej stopów żelaza.

PN-EN 10028-1:1994 - Systemy oznaczana stali. System cyfrowy.

PN-EN 1SO-17:2)02 U - Stale do obróbk cieplnej, stale stopowe i stale automatowe.

PN-EN 10020:2002 U - Definicja i klasyfikacja gatunków stali.