63436 Pozytywizm leksykon literatury polskiej0

Łuszczewska Jadwiga

(pseud. Deotyma; 1834, Warszawa - 1898, tamże). Poetka, powieściopisarka. Jako mtoda dziewczyna wslawita się w > salonie literackim matki Niny Łuszczewskiej improwizacjami poetyckimi na zadawane przez gości tematy. Część z nich, wraz z innymi wierszami, opublikowała w zbiorkach Improwizacje i poezje (1854, 1858). Łatwości tworzenia towarzyszyła banalność środków poetyckich, utwory „wieszczki" przyjmowane więc byty z mieszanymi uczuciami. Poziom artystyczny nie poprawił się i w następnych, ambitnych poematach, poświęconych przeszłości narodowej, a noszących w kolejnych tomikach wspólny tytuł Polska w pieśni (1860 i nast.). Fragmenty ich odczytywała Deotyma od 1870 r, podczas posiedzeń literatów w swoim salonie, nawiązującym do tradycji salonu matki. Nastrój i charakter tych spotkań nie odpowiadał jednak zainteresowaniom pozytywistów; Deotyma stała się obiektem złośliwych i często niewybrednych ataków. Z jej twórczości większą wartość zachowały dwie powieści „pensjonarskie” o tematyce historyczno-przygodowej: Branki w jasyrze (1880, druk. 1889) i Panienka z okienka (1893); ta ostatnia miała kilka wydań i doczekała się adaptacji filmowej.

Interesującym dokumentem epoki stały się też Pamiętniki Deotymy (1910, wznowione z komentarzami w 1968 r.), obrazujące m.in. jej pobyt na Syberii w I. 1863-1865, dokąd udała się dobrowolnie, by towarzyszyć ojcu skazanemu na wygnanie (>zesłanie). Gesty tego rodzaju nie należały wtedy do rzadkości: do zesłanego ojca wyjechała m.in. jako kilkuletnie dziecko (wraz z matką i jeszcze młodszą siostrą) przyszła żona > Henryka Sienkiewicza Maria Szetkiewiczówna.

Maciejowski Ignacy

(pseud. Sewer; 1835, Kobierniki k. Sandomierza - 1901, Kraków). Publicysta, prozaik, uczestnik > powstania styczniowego. Studiował w Instytucie Gospodarstwa Wiejskiego i Leśnictwa w Warszawie.

W I. 1869-1871 współredaktor krakowskiego „Kraju". Debiutował w 1873 r. artykułem Rosja w Azji i Europie oraz zamieszczoną w 1876 r. na tamach „Ruchu Literackiego" nowelą Mama sobie życzy. W 1893 r., osiadłszy na stałe w Krakowie, aktywnie uczestniczył w życiu kulturalnym. W 1898 r. przejął redakcję „Życia” i przekazał je Stanisławowi Przybyszewskiemu. Związany był ze Stronnictwem Narodowo-Demokratycznym.

W twórczości literackiej Sewer opisywał zjawiska charakterystyczne dla ówczesnego życia społecznego.

W powieści środowiskowej pt. Nafta (1893) reportażowo (> reportaż) streścił historię działalności pionierów przemysłu naftowego, podkreślając ich udział w rozwoju cywilizacyjnym. W utworach pokazujących życie wsi galicyjskiej (Lusia Burłak, 1878; Przybłędy, '1881; Świat ludowy, 1889; W cieniu i słońcu, 1892) poddał się wpływom > naturalizmu. Ostatnie powieści Maciejowskiego pisane byty w konwencji prozy młodopolskiej. W Legendzie (1900) przekazał atmosferę krakowskiej cyganerii artystycznej. Najpopularniejsze jego powieści również dotyczyły środowiska bohemy. Fabuła Matki (1897) oparta jest na autentycznych wydarzeniach z życia Władysława Or-kana, natomiast powieść Bajecznie kolorowa (1897) opowiada dzieje małżeństwa Włodzimierza Tetmajera z Anną Mikolajczykówną z Bronowie.

*

malarstwo

Zwrot w kierunku estetyki realizmu zaowocował w polskim malarstwie w II połowie XIX w. najpierw elegijno-martyrologicznym patosem > Artura Grottgera oraz rozrachunkowym historyzmem > Jana Matejki, który w 1873 r. rozwinął działalność krakowskiej Szkoły Sztuk Pięknych. Wykształciła ona m.in. Maurycego Gottlieba, Jacka Malczewskiego, Józefa Mehoffera, Stanisława Wyspiańskiego. W Warszawie Szkoła Sztuk Pięknych