64046 IMGu37 (2)

niczo (jeśli nie liczyć niektórych ugrupowań w

flnefie

Rpe. 417

idący synkretyzm (odzwierciedlający wysoki p₀₂j₀ wzajemnej tolerancji kultów), z drugiej zaś - wid(w w czasie - ewolucja form obrządku grzebalnego. 2^

wschodniohalsztackiej stosujących wyłącznie cialop_a lenie) charakterystyczny był birytualizm z przewagą j' I humacji. Zjawiska te odzwierciedlają zapewne dyna^ kę przemian społecznych (mieszanie się warstw i ||| a także zmiany zachodzące w sferze ideologicznej, J terminującej formy kultu. Poniekąd klasyczną pożyj zajmuje cmentarzysko w Hallstatt leżące w Alpach Sal? burskich, na pograniczu strefy wschodnio- i zachodnio, halsztackiej, choć silniej związane z tą ostatnią, g^J proporcje pochówków szkieletowych do ciałopaWjJ wynoszą 55% do 45%.

Zróżnicowany świat kultu i magii ilustrują m.in • rzadka w tym środowisku symbolika zoomorficzni związana z bardziej pierwotnym rozumieniem otacza, jącego świata; symbolika omitomorficzna, uosabiająca wędrówkę pierwiastka duchowego uwolnionego w pro. cesie kremacji, a nade wszystko antropomorficzna, ™^————wyrażająca personifikację sił natury. Złożoną sferę realizacji kultu demonstruje natomiast m.in. znalezisko wózka kultowego ze Strettweg w Styrii, przedstawiającego pochód procesyjny z ko-biecą figurką bóstwa obfitości(?). Symbolika bóstwa kobiecego - Wielkiej Matki, przy. bierająca różnorodne formy (figuralne, geometryczne), była zresztą w tym środowisku niezwykle rozpowszechniona.

Potencjał ekonomiczny społeczności halsztackich, poza głównymi działami go. spodarki żywnościowej - rolnictwem i hodowlą, określała niezwykle wysoka aktywność wytwórcza. Na czoło wysunęła się zwłaszcza metalurgia żelaza, szczególnie rozwinięta na terenach wschodnio- i południowo-wschodnioalpejskich. Produkty halsztackich hutników i kowali, jako swoiste importy rozprzestrzeniały się szeroko w Eun> pie Środkowej, upowszechniając równocześnie nową technologię. Dotyczyło torów-

tzw. sztuka situl

nież bnpsownictwa, które mimo częściowej zmiany, ale i rozszerzenia asortymentu wyrobóB utrzymało swoje znaczenie. Szczególnie charakterystycznym przykładem wysokiego poziomu tego rękodzieła są licznie produkowane naczynia z blachy brązowej, często starannie i bogato zdobione. Zjawiskiem symptomatycznym, zwłaszcza dla obszarów ^^Hpowo-wschodniohalsztackich, były pozostające w ścisłym związku stylistycznym z'.ośrodkami północnej Italii, formy reprezentujące tzw. sztukę sitak Charakteryzują się one bogatą ornamentyką pokrywającą powierzchnie naczyń brązowych, a niekiedy także innych wyrobów (np. pochwy mieczy), której tematyka wyobraża sferę zyciafcodziennego, sceny wojenne i ceremonialne, świat kultu oraz zachowań religijnych. Jako jeden z najciekawszych wytworów starożytnej toreutyki, sńule stanowią bezcenny dokument rzeczywistości kulturowej z pogranicza cywilizacji śródziemnomorskiej i barbarzyńskiej Europy wczesnej epoki żelaza

halsztackie

garncarstwo

Obok metalurgii żelaznej i brązowej sferą wytwórczości wyróżniającą się w środowisku halsztackim było garncarstwo. Dotyczy to zwłaszcza ceramiki malowanej (głównie motywy geometryczne malowane czarną i brunatną farbą na czerwonym tle), naśladującej wzorce italskie, a także greckie okresu geometrycznego. Charakterystyczna była tezkwschodniohalsztacka ceramika o czernionych, wybłyszczanych i grafitowanych powierzchniach, zwłaszcza duże dwustożkowate naczynia z rozchylonym brzegiem i guzami na brzuścu, nawiązujące stylistycznie do form typu gawskiego. Choć nadal produkowana w technice lepienia ręcznego, ceramika halsztacka prezentuje wysokiej walory technologiczne i estetyczne. Wrażenie to potęgu ją zwłaszcza naczynia o charakterze kultowym (libacyjne?, wotywne?) zdobione motywami figuralnymi.

eksptoataqa soi

Szczególnym przejawem aktywności gospodarczej społeczności halsztackich była górnicza eksploatacja, przeróbka i dystrybucja soli. Dotyczy to głównie ugrupowania /.wiązem z położonym wysoko, w Alpach Salzburskich cmentarzyskiem w Hallstatt. Eksploatacja soli w pobliskich kopalniach, a zwłaszcza jej dystrybucja stały się pod-i.iwą wysokiego statusu gospodarczego całej grupy. Wyrazem tego jest bogate wyposażenie wszystkich niemal grobów na cmentarzysku w Hallstatt, przewyższające średni standard obserwowany w innych ugrupowaniach halsztackich. W składzie inwentarzy występu ją tam ponadto znaleziska pochodzące / odległych terytoriów^-, od wyro-blw 1 kości słot nowej i bałtyckiego bursztynu, aż po militaria scytyjskie i importy grecku* oraz etruskie. Jest to efekt rozbudowanych kontaktów wymiennych włącznie z da-!• kosiężnymi, które ukształtował popyt na oferowany pi e społeczności górników Hallstatt produkt, jakim była sol.

486