67507 Rozdział Pomaganie pacjentowi w wykonywaniu czynnosci0

Wysiłek fizyczny oznacza pracę mięśni i całokształt powstających zmian czynnościowych w organizmie. Wyróżnia się wysiłek dynamiczny i statyczny. W zależności od wielkości zaangażowania grup mięśniowych wyróżnia się:

a)    wysiłek ogólny (angażuje 30% mięśni),

b)    wysiłek miejscowy (angażuje mniej niż 30% mięśni).

Wyróżnia się też wysiłki, których podstawą jest czas trwania. I tak można je podzielić na:

a)    wysiłki krótkotrwałe — czas trwania kilkanaście min,

b)    wysiłek o średnim czasie trwania — do 60 min,

c)    wysiłki długotrwałe — powyżej 60 min.

Charakteryzując aktywność fizyczną należy pamiętać o wydolności fizycznej, którą rozumie się jako zdolność do wykonania (bez szybko narastającego zmęczenia) wysiłków dynamicznych z udziałem dużych grup mięśniowych. Największą wydolność fizyczną osiąga się w wieku 25 lat. Wydolność fizyczną zwiększa się przez trening fizyczny.

Trening fizyczny jest systemem ćwiczeń stosowanych w celu zwiększenia zdolności wysiłkowej. Systematycznie stosowane ćwiczenia fizyczne prowadzą do zwiększenia sprawności koordynacji nerwowo-mięśniowej. Utrwalenie określonych nawyków ruchów- zwiększa szybkość, precyzję i harmonijność ruchów.

Wskaźnikiem wydolności fizycznej jest maksymalne pobieranie tlenu przez organizm w jednostce czasu. Wielkość tę określa się badaniem pobierania tlenu podczas wysiłku o wzrastającym obciążeniu (na cykloergomctrze rowerowym bądź ruchomym bieżniku). Przeciętne wartości zużycia tlenu w jednostce czasu wynoszą u kobiet 2,0-2,51/min, u mężczyzn 3,0-3,5 l/min.

Zdrowy człowiek (o dużej wydolności fizycznej) może wykonywać długotrwale pracę, w czasie której zapotrzebowanie na tlen dochodzi do 50%. Największe obciążenie, które organizm znosi bez zaburzeń w środowisku wewnętrznym, jest miarą tolerancji wysiłkowej. Tę określa się u ludzi chorych przy ustalaniu obciążeń niewskazanych w pracy zawodowej oraz doborze stanowisk pracy.

W profilaktyce wielu chorób zaleca się stosowanie ćwiczeń fizycznych. Cele treningu zdrowotnego wymagają: atrakcyjnego i indywidualnego zaprogramowania ćwiczeń oraz motywacji i cierpliwości w oczekiwaniu na efekty. Efekt systematycznych ćwiczeń fizycznych dotyczy zmniejszenia chorobowości i umieralności z powodu chorób sercowo-naczyniowych, poprawy jakości życia i prewencji wczesnego starzenia się.

W programach treningu zdrowotnego obowiązują zasady:

•    akceptowalność,

•    bezpieczeństwo,

•    skuteczność.

Poza tym należy uwzględniać:

•    rodzaj wysiłku, intensywność, czas trwania, częstość,

•    zapobieganie powikłaniom — rozgrzewka, wychłodzenie po wysiłku.

•    ocenę wysiłku treningowego,

•    utrzymywanie motywacji do treningu.

Aktywność ruchowa

W okresie życia człowieka starego wyróżnia się następujące trzy cele aktywności ruchowej:

•    Aktywność rekreacyjna. Do tego rodzaju należy różne formy czynnego wypoczynku, sportu, ćwiczeń usprawniających.

•    Aktywność prewencyjna. Ten rodzaj ćwiczeń pozwala na zapobieganie przedwczesnemu starzeniu się. Charakterystyczne dla tej aktywności są: organizacja treningu aktywności (planowanie i programowanie), kontrolowanie programu, połączone z aktywnością społeczną i zmianą stylu życia.

•    Aktywność leczniczo-rehabilitacyjna. Celem jest przywrócenie sprawności po przebytych chorobach.

Aktywność ruchowa u ludzi starszych to czynnik warunkujący zachowanie dobrej kondycji, a głównie utrzymanie sprawności, samodzielności i niezależności. Indywidualny dobór ćwiczeń i ich zorganizowanie pełni ważną funkcję w profilaktyce geriatrycznej.

Gimnastyka są to ćwiczenia prowadzone w pewnym rytmie i tempie, pobudzające cały organizm, a szczególnie narząd ruchu. Gimnastyka poranna powinna być szeroko stosowana w szpitalach, ośrodkach rehabilitacyjnych, sanatoriach i uzdrowiskach. Gimnastykę poranną w szpitalach prowadzi się w salach chorych, ale dla pacjentów poruszających się samodzielnie organizuje się ją na salach gimnastycznych, specjalnie wyposażonych w urządzenia ułatwiające wykonywanie ćwiczeń. Dobór ćwiczeń zależy od stanu pacjenta.

Zasady prowadzenia gimnastyki:

•    Dobranie podkładu muzycznego.

•    Dobranie prostych ćwiczeń czynnych dla pacjentów przebywających w łóżku. Ćwiczenia czynne powinny angażować wszystkie ruchy w poszczególnych stawach i możliwie wszystkie grupy mięśni.

-    Ćwiczenie jest to celowo powtarzany ruch poszczególnych części ciała. Ruch jest to przemieszczenie ciała lub jego części dzięki dynamicznej pracy mięśni w skurczu i rozkurczu.

-    Ćwiczenia czynne są to ćwiczenia pozwalające na utrzymanie określonej pozycji czy też wykonanie ruchu dzięki własnej sile mięśniowej bez pomocy sił zewnętrznych.

•    Większość ćwiczeń powinna być prowadzona w pozycjach izolowanych.

•    Po ćwiczeniach czynnych wskazane są ćwiczenia oddechowe i rozluźniające; na sali gimnastycznej można zastosować zabawę ruchową.

•    Tempo ćwiczeń dostosować do sprawności i wydolności pacjentów.

•    Czas trwania gimnastyki porannej zaplanować na 10-15 min, na sali gimnastycznej — 30 min.

825