67550 P4290126

HISTORIOGRAFIA 18 ŁAT NIEPODLEGŁEJ

Prawie nowym zjawiskiem u nas stały się studia poświęcone kobietom jako osobnej kategorii społecznej⁴. Rozwijające się badania nad szlachtą XIX w. pokazują ten dawny stan w całej jego skomplikowanej i złożonej strukturze społecznej, rozciągającej się od najbiedniejszych mieszkańców wsi i miasteczek, po właścicieli latyfundiów magnackich⁵. Wyraźna stagnacja w stosunku do okresu wcześniejszego nastąpiła w badaniach nad inteligencją⁶ Możemy mówić o pewnym załamaniu, jeśli chodzi o zainteresowanie niższymi grupami społecznymi: chłopami i robotnikami - najliczniejszymi zbiorowościami społecznymi dziewiętnastowiecznej Polski - zajmowało się najmniej liczne grono historyków¹. Czy należy to traktować jako reakcję na

4    Duże zasługi na tym polu ma przede wszystkim zespół prowadzony przez Annę Żarnowską i Andrzeja Szwarca z Uniwersytetu Warszawskiego. Plonem prac tego zespołu były cyklicz ne konferencje organizowane od 1990 r. i kolejne tomy studiów pod redakcją A. Żarnów* skiej i A. Szwarca: Kobieta i społeczeństwo na ziemiach polskich wXIX w., Warszawa 1990 i 1995 (dwa wyd.); Kobieta i edukacja na ziemiach polskich w XIX i XX w., Warszawa 1992

11995 (dwa wyd.); Kobieta i świat polityki. Polska na tle porównawczym w XIX i początkach XX w., ci. I, Warszawa 1994, Kobieta i świat polityki w niepodległej Polsce 1918-1939, cz. II, Warszawa 1996; Kobieta i kultura. Kobiety wśród twórców kultury intelektualnej i artystycznej w dobie rozbiorów i w niepodległym państwie polskim, Warszawa 1996; Kobieta i kultura życia codziennego. Wiek XIX i XX, Warszawa 1997; Kobieta i praca. Wiek XIX i XX, Warszawa 2000; Kobieta i kultura czasu wolnego, Warszawa 2001; Kobieta i małżeństwo. Społeczno-kulturowe aspekty seksualności. Wiek XIX i XX, Warszawa 2004. Dodatkowe informacje

0    pracy tego zespołu: A. Źarnowska, Studia nad dziejami kobiet. Różnice płci jako wyznacz-nik różnic społecznych i kulturowych, [w:] Tradycje i współczesność. Księga pamiątkowa Instytutu Historycznego Uniwersytetu Warszawskiego 1930-2005, Warszawa 2005, s. 254-267. Z innych jeszcze prac poświęconych tej tematyce można wymienić: M. Sikorska-Kowalska, Wizerunek kobiety łódzkiej przełomu XIX i XX wieku, Łódź 2001; A. Górnicka-Boratyriska, Stańmy się sobą. Cztery projekty emancypacji (1863-1939), Izabelin 2001; Kobiety i kultura religijna. Specyficzne cechy religijności kobiet w Polsce, red. J. Hoff, Rzeszów 2006.

5    T. Krawczak, W szlacheckim zaścianku, Siedlce 1993; K. Ślusarek, Drobna szlachta Gali-*' cji 1772-1848, Kraków 1994; J. Sikorska-Kulesza, Deklasacja drobnej szlachty na Litwie

1    Białorusi w XIX wieku, Warszawa 1995; S. Siekierski, Kultura szlachty polskiej w latach ' 1864-2001, Pułtusk 2003.

6    M. Zahorska, Inteligencja a społeczeństwo w myśli społecznej okresu warszawskiego pozytywizmu (z rozważań nad rolą oświaty i wykształcenia w świadomości społecznej), Warszawa 1989; Z. Małecki, Nauczyciele rządowych szkół elementarnych na południu i w południowo-wschodniej części Królestwa Polskiego w okresie międzypowstaniowym 1832-1862, Kielce 1990; Inteligencja polska XIX i XX wieku, t. 6, red., R. Czepulis-Rastenis, Warszawa 1991; M. Janowski, Inteligencja wobec wyzwań nowoczesności. Dylematy ideowe polskiej demokracji liberalnej w Galicji w latach 1889-1914, Warszawa 1996; Nauczyciele galicyjscy. Udział polskich nauczycieli galicyjskich w rozwoju teorii pedagogicznej i badań naukowych 1860-1918, red. A. Meissner, Rzeszów 1996; B. Cywiński, Rodowody niepokornych, Warszawa 1996; L. Hass, Pokolenia inteligencji polskiej, Łowicz 1997; idem, Inteligencji polskiej dole i niedole. XIX iXX wiek, Łowicz 1999; Inteligencja południowo-wschodnich ziem polskich, red. H. Kurek, F. Tereszkiewicz, Kraków 1998; Inteligencja poznańska. Historia i wspomnienia. 75 lat kroniki miasta Poznania, red. M. Ziółkowski, Poznań 1998; A. Puszka, Nauczyciele historii i geografii państwowych szkół średnich w Galicji w okresie autonomii (1868-1914), Lublin 1999; Z tradycji i dorobku inteligencji kieleckiej wXJXiXX wieku, red. M. Meducka, Kielce 2005.

1

   Chłopi, naród, kultura, t. 1-5, red. J. R. Szaflik i in., Rzeszów 1996-1997; J. Molenda, Chłopi, naród, niepodległość. Kształtowanie się postaw narodowych i obywatelskich chłopów w Galicji i Królestwie Polskim w przededniu odrodzenia Polski, Warszawa 1999; E. Cesarz, Chłopi w polskiej myśli historycznej doby porozbiorowej 1795-1864. Syntezy, parasyntezy i podręczniki dziejów ojczystych, Rzeszów 1999; W. Mędrzecki, Młodzież wiejska na ziemiach Polski centralnej 1864-1939. Proces socjalizacji, Warszawa 2002; Wieś polska wobec wyzwań, przełomów i zagrożeń (XIX i XX w.), t. 1, red. M. Przeniosło, S. Wiech, Kielce 2002 (materiały z konferencji, Kielce 2001), t. 2, red. M. Przeniosło, S. Wiech, Kielce 2005;