68586 img048 (52)

68586 img048 (52)



rem nie stanowi końcowego efektu rozwoju tego samego gatunku. W żadnym okresie swego rozwoju nie „zastępowała” ona baśni ludowej docierającej do tzw. szerokiej (w tym także dziecięcej) publiczności w postaci literacko zaadaptowanej, lecz funkcjonowała „obok niej” jako odrębny typ wypowiedzi artystycznej, odwołujący się do najogólniej rozumianej tradycji baśniowej, jej specyficznej rekwizytorni, środków artystycznego wyrazu, a także bajkowego systemu wartości, w sposób zindywidualizowany i wybiórczy, podporządkowany oryginalnym zamierzeniom twórczym oraz centralnej problematyce epoki, w jakiej utwory te powstawały. Niezależność baśni literackiej od tak rozumianej tradycji gatunkowej przejawia się przy tym zarówno'w sposobie prezentacji postaci i przedmiotów funkcjonujących w bajkowym świecie, jak i w sposobie wyjaśniania nadrzędnych sensów zawartych w fantastycznych fabułach. Dlatego też zbyt wąski wydaje się termin „baśń współczesna” czy, również często używany, „baśń miejska”. Tradycyjność bajki ludowej oznacza bowiem nie tylko „wiejskie” realia, stereotypowe sytuacje fabularne i posługiwanie się ponadin-dywidualnymi formułami językowymi ewokującymi klimat bliżej nieokreślonej dawności, ale przede wszystkim niewzruszony kodeks moralny obowiązujący bohaterów, jednoznaczność przyjętego systemu aksjologicznego. Uniezależnianie się od tej tradycji może zatem nastąpić zarówno przez radykalną zmianę scenerii, w jakiej rozgrywają się przygody baśniowych postaci, jak również przez odmienną i oryginalną interpretację stereotypowych sytuacji fabularnych. Jako typowe przykłady zmian scenerii i rekwizytów posłużyć mogą Mary Poppins P. Travers, z polskich utworów zaś — np. Pierścionek pani Izabeli H. Januszewskiej. Sytuację drugą reprezentują natomiast m.in. baśnie powstałe w okresie lub pod wpływem poetyki modernistycznej. Utwory te (min. opowieści fantastyczne A. Szczęsnego, L. Rydla czy B. Leśmiana), pozostając w kręgu tradycyjnych rekwizytów i typowej dla epoki fascynacji światem przyrody, rozbudowywały i pogłębiały symboliczne sensy niezwykłych opowieści, interpretując je niekiedy w sposób wysoce zindywidualizowany, a nawet polemiczny w stosunku do ludowej tradycji gatunku.

Istotnym wyznacznikiem tradycyjności bajki świadomie nie respektowanym przez wiele baśni literackich jest zachowywanie w tekstach tego gatunku wspólnego dla nich schematu morfologicznego, opartego na przeciwdziałaniu nieszczęściu i usuwaniu zła dzięki bohaterskim czynom głównej postaci. Bardziej szczegółowo sposobami przełamywania przez baśń literacką schematu morfologicznego ludowej bajki magicznej zajmiemy się w dalszym ciągu tego rozdziału. Na razie odnotować jednak warto zjawisko dla wzajemnych koneksji baśni ludowej i literackiej dość charakterystyczne: baśń literacka często i chętnie korzysta zazwyczaj z tego zakresu tradycji bajkowej, do którego należą typowe postaci i motywy, charakterystyczna topika i leksyka bajkowa. Są to te elementy struktury świata baśniowego, które mają charakter najbardziej „spektakularny” i funkcjonują na zasadzie specyficznych odsyłaczy do systemu tradycji. Łatwo zidentyfikuje je nawet dziecko orientujące się, że stary król, królewna, smok, czarodziejski dywan, fajka „niewy-kurka”, a także określenie „za górami, za lasami” kojarzy się i zapowiada narrację bajkową. Elementy tworzące tę specyficzną „strukturę powierzchniową”' tekstów fantastycznych są oczywiście wykorzystywane w baśni literackiej w sposób wybiórczy, a niekiedy świadomie groteskowy (zwłaszcza w sytuacji, gdy łączone są one z elementami typowymi dla innych wzorców gatunkowych, m.in. dla fantastyki nauko-


Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
ksiazka3 rem nic stanowi .końcowego efektu rozwoju tego samego gatunku. W -Radnym okresie swego rOZ
Nie zawsze szyszki nawet tego samego gatunku mają taką samą liczbę spiral, nie zawsze
zmiany nie zależą od drogi procesu, a jedynie od stanów końcowego i początkowego. dH = On + Vdp Sens
img04801 43 o-ści, a nie ko-ści; sześć dni pra-cnj, a w sió-dmym od-po-cznij! za-zdrość jest grze-c
page0056 52 mózgowie nie wchodząc dokładnie w jego zagłębienia. Jeżeli się rozdzieli obydwie hemisfe
28 (52) To nie sq zwyczajne krzyżówki. W każdej z nich brakuje tylko jednej literki Spójrz na obrazk
42468 wołoszyn4 52 Ateny IV wiek p.n.e. ft układania mitów tego rodzaju, i prosić ich, żeby nie hań
52 G. Krzan wyznaczenia stanowiska tachimetrycznego, wykorzystywana jest konstrukcja przestrzennego
17 uszkodzeniem lub zniszczeniem (ait. 52 uodo), nie zgłoszenie do rejestracji zbiorów danych (art.
instrsmena8m10 symbolu, tak jak pięć symboli nie mogą ogarnąć wszystkich możliwych stanów pogodv (ni
52S (4) 52 Przykład 1 +). A: Nie jest Pan jeszcze wtajemniczony w misteric filozofii Kanta. B: Ach,
07 08prOP PR Zadanie 7. (2 pkt) Jelito grube stanowi końcowy odcinek przewodu pokarmowego. Większość
P1100477 * rem nie jest leksykograf, lecz poeta — J. Tbwim. Jest to dość bogaty zbiór wyrazów i połą
Image18 (11) i z jaką Rys. 52 testowania nie należy wyciągać żadnych wniosków z kolom iskry. Może mi

więcej podobnych podstron