69169 Zdjęcie1455

porównawczą rozwoju społeczeństw'!¹-    •

o podwaliny humanizmu ",

że, nie jest to idea przestarzała, J^ełe

SPOŁECZEŃSTWO I HISTORIA!

POSTULAT U1STORYZMU W TEORII KULTURY

Socjologia i historia mają wiele wspólnego, jeżeli chodzi o przedmiot badania: badają uformowane już doświadczenie społeczne i róż¹ nią się tylko skupieniem zainteresowań po¹ znawczych, celem badania. O ile bowiem celem socjologii jest badanie form uspołecznienia, o tyle celem historii jest badanie konkretnych i zrealizowanych w rzeczywiście istniejących zbiorowościach ludzkich współzależności społecznych. Zastosowanie analizy 10^ cjologicznej i historycznej do tego samego ma-teriału jest przy tym komplementarne, a nie wykluczające się. Na pograniczu socjologii i historii rodzą się dwa nowe, ciekawe przedsięwzięcia — pisał D. Levine — „społeczna historia i historyczna socjologia”.

Autor ten uważał nader słusznie, że Simmel nie zgodziłby się z podziałem zaproponowanym przez Windelbanda, oddzielającym nauki no-motetyczne od nauk idiograficznych: „Kiedy formy społecznej interakcji bada się ze względu na ich wystąpienie w określonym miejscu i czasie i rozwijaniu się w ramach konkretnej grupy, bada się je i perspektywy i na użytek historii. Dla Simmla byłaby to historia społeczna, przedsięwzięcie równoległe do badań innych uformowanych treści, np. religii czy technologii Rozwój przyjaźni w Atenach w V w. p.n.e., powstawanie związków zawodowych w XIX-wiecznych Stanach Zjednoczonych, zależności między primogeniturą a ukształtowaniem

w Zob. rozdz. „Poglądy filozoficzne" - częśó o indywidualizmie aksjologicznym.

I l{!^orty^{iv w} ibdenwutowleczneI Anglii — 1 1/Sf®    temitóir dla historii

,a1>‘ ^w _f^r(!^zl^Um{oniU (implicite) SJmmJt.

I odwrotnie, fakty nagromadzone przez od-

r^J mienne rodzaje badań historycznych dostar--¹/ nieocenionego materiału dia aocjologicz-I oych badań form społecznych. Czynią to w I trojaki sposób: po pierwsze, aby określić po-I chodzenie i własności strukturalne jakiejkol-/ wiek formy społecznej, należy zbadać, jak się I realizuje w ogromnej różnorodności kontek-/ ,tów. Można na przykład nauczyć się czegoś I o konkurencji na wielu płaszczyznach —

/ historii ekonomicznej, historii sztuki, noga I jtd. Zbadawszy pewną ilość różnych przym-/ dów faktycznej konkurencji można wyrntra-■ bowai wspólne rysy strukturalne, aby stwier-/ dzii, czym jest konkurencja jako czysta forma

/ ludzkiego zachowania"¹¹ .    _

I Splot badania socjologicznego i historyczne-I go jest takie związany z podkreślaną już oko-> licznością, iż Simmel był przede wszystkim filozofem kultury i badanie zależności między typami ładu społecznego a odmianami kultury obiektywnej i subiektywnej zaliczał do naj-I ważniejszych zadań poznawczych. Tak więc do-I piero badanie historyczne może podsunąć in-I spirację do badań nad tym, jakie formy ładu I społecznego dostarczają treści nadających się i (lub nie nadających) do wypracowania lub od-I rzucenia pewnych form kulturowych". Sto- ^{2 1}

1

lako ilustracjo realizowania przez Śinunla <}yrełc-tywy badania historyczno-socjologicznego przytoczył D. Levine przykład formy społeczne] Interakcji oparfej na zaufaniu, „wierze" w partnera transakcji - łoimy, która przesądza o moźiiwodci wiary l zaufania związanych z symbolizmem religijnym, z formą kulturową roligll rozwiniętych, oraz przykład odrywania ról społecznych — form, które przesądzają, te forma teatralna może się oprzeć na sztuce aktora dramatycznego (Jw, i. xxiii-xxiv).

2

"D. Uvioe: fedj; Georg StmmeL, i. XXIX-XXX.