70886 IMGB52 (2)

262 Pędzenie warzyw

kowite zaciemnienie nie jest konieczne, lecz w przypadku dostawania się światła do pomieszczenia grubość warstwy okrywającej należy zwiększyć z 20 do 30 cm. Firma Nunhems Żaden zaleca używanie do oświetlenia pomieszczeń świetlówek dających zielone, fotosyntetycznie obojętne światło.

Do pędzenia cykorii na dużą skalę buduje się pomieszczenia o znacznej powierzchni wraz z przechowalnią korzeni i dobrze rozwiązanym transportem wewnętrznym. Pomieszczenia powinny być wyposażone w pojemniki do pędzenia cykorii sałatowej bez użycia okrywy.

We Francji próbowano adaptować do pędzenia cykorii pieczarkarnie (Lips. Cepelie 1975). W warunkach Polski przystosowuje się do tych celów tunele foliowe lub szklarnie (Babik 1984). Na niewielką skalę można produkować główki cykorii w szklarniach pod parapetami (zwłaszcza jesienią w mno-żarkach. gdy są one nie wykorzystane), w piwnicach. skrzyniach inspektowych oraz na półkach pieczarkami.

12.1.6. Metody pędzenia

Metoda tradycyjna. Jest to najstarsza i najmniej ryzykowna metoda pędzenia, polegająca na dołowaniu korzeni cykorii oraz okrywaniu ich 20—25-centymetrową warstwą ziemi lub innego materiału, aby zapewnić prawidłowe środowisko dl a wzrostu główek (Dotuchowski 1984).

Warstwa okrywy powinna mieć grubość minimum 20 cm. Jako okrywy używać można samej ziemi lub ziemi z domieszką torfu, słomy, kurzu bawełnianego itp. Konieczność stosowania okrywy wynika z jej dodatniego wpływu na tworzenie się zwartych główek. Okrywa powoduje także dobre wybielenie główek przez wyeliminowanie dostępu światła.

Tradycyjna metoda pędzenia cykorii jest bardzo pracochłonna Rozkładanie okrywy oraz jej usuwanie po zakończeniu pędzenia jest uciążliwe i trudne do zmechanizowania. Główki cykorii są zabrudzone ziemią i wymagają czyszczenia, polegającego na usunięciu zewnętrznych liści, co jest pracochłonno • wiąże się z pewną stratą w płonie. Szacuje się. ze prace związane z rozkłada

niem i zdejmowaniem okrywy oraz czeniem główek stanowią 30—40% nego nakładu robocizny. Zdaniem p_au (1966) użycie okrywy z piasku lub ij*? pozwalało na uzyskanie wyższych p|_0nJ niż pędzenie metodą bez okrywy. Obectfa w krajach produkujących cykorię sałatowa w bardzo dużych ilościach (Belgia. Franci. Holandia) obserwuje się gwałtowne pr*. chodzenie do pędzenia metodą bez okrywy

Pędzenie bez okrywy. Wyeliminowj. nie okrywania cykorii stwarza znaczna oszczędności w nakładach pracy i skraca produkcję. Podjęte w latach sześćdziesiątych i siedemdziesiątych próby pędzenia cykorii bez okrywy we Francji, Belgii. Holandii i Niemczech dowiodły, że takie pędzenia możliwe jest tylko przy zastosowaniu specjalnie do tego celu wyhodowanych odmian (Huyskes 1963, Pause 1963, 1966).

W kilku ośrodkach rozpoczęto prace nad hodowlą nowych odmian, które miałyby zdolność wytwarzania zwartej i soczystej główki bez konieczności przykrywania ziemią, a tylko przy zapewnieniu całkowitego zaciemnienia. W latach sześćdziesiątych w Holandii otrzymano kilka obiecujących odmian, przystosowanych do pędzenia bez przykrycia (Huyskes 1961, 1963). Podkreślając zalety pędzenia bez okrywy Huyskes (1963) na pierwszym miejscu stawia oszczędność pracy, ocenianą na 30-40% w wyniku znacznego zredukowania czasu czyszczenia główek oraz całkowitego wyeliminowania prac związanych z nakładaniem i zdejmowaniem okrywy. Innymi zaletami są: znaczna poprawa czystości główek i imniej-szenie strat plonu handlowego (ponieważ I nie trzeba odrzucać zabrudzonych liści), możliwość obserwacji główek i szybkiej interwencji w przypadku pojawiania się chorób, a także lepsze określanie terminu dojrzalofei zbiorczej główek, które są widoczne przez cały okres pędzenia. Można również szybciej przystępować do sadzenia nowych korzeni i w ten sposób intensyfikować wykorzystanie pomieszczeń do pędzenia.

Babik (1984) i Franken (1975) podkreślają. że przy pędzeniu bez okrywy temperatura podłoża musi być o 5—6°C wyższa od temperatury powietrza, niezależnie od terminu pędzenia.

Pędzenie w pojemnikach. Pędzenie cykorii w pojemnikach rozpoczęto w latach siedemdziesiątych we Francji, Belgii i Holan-

jii. Początkowo używano pojemników drewnianych, które ustawiano na palecie po ortety. jeden nad drugim, a korzenie po posadzeniu przykrywano ziemią. Późniejsze Jednak próby pędzenia bez użycia okrywy dały lepsze rezultaty.

Pędzenie cykorii w pojemnikach stwarzało początkowo trudności związane z ich nierównomiernym wysychaniem w stosie, a zastosowanie pojemników plastykowych z podwójnym dnem oraz wykonywanych ze styropianu pociągały za sobą znaczne koszty.

W RFN nakłady pracy ręcznej przy uprawie w pojemnikach przewyższały o około 20% nakłady związane z pędzeniem cykorii na zagonach bez okrywy, przy bardzo zbliżonym plonie, stąd Franken (1975) uważa tę metodę uprawy za nieekonomiczną.

Franken (1975) zaleca użycie ziemi kompostowej jako podłoża do pędzenia cykorii, zarówno na zagonach, jak i w pojemnikach. Podłoże powinno być każdorazowo świeże, gdyż stwierdzono, że czterokrotne użycie tej samej ziemi kompostowej obniżyło plon o 67% w porównaniu z pędzeniem w świeżym podłożu. Przyczyną tak znacznej obniżki plonu okazały się patogeny, m.in. Scleroti-nia.

Wysokie plony cykorii można także uzyskać stosując do pędzenia torf wysoki, sub-strat torfowy lub ziemię inspektową. Stwierdzono. że dodatek ziemi kompostowej wpływał bardzo korzystnie na proces wtórnego ukorzeniania się cykorii po rozpoczęciu pędzenia.

Dobre podłoże do pędzenia cykorii powinno mieć dużą zdolność magazynowania łatwo dostępnej wody. Użyty do tego celu piasek, choć stwarzał bardzo korzystne warunki powietrzne, nie gromadził wystarczającej ilości wody pochodzącej z podlewania Dla zapewnienia dobrego wzrostu świeżo posadzonym korzeniom podłoże użyte do pędzenia powinno być dostatecznie wilgotne. Gleby gliniaste stwarzały korzeniom cykorii dobre warunki wodne, jednak z uwagi na dużą zwięzłość nadawały się do pędzenia tylko po dodaniu do nich, dla rozluźnienia, piasku, żwiru lub torfu (Deudas 1973). co zapewniało odpowiednią przewiewność. konieczną dla utrzymania aktywności fizjologicznej korzeni. Zmniejszenie ciężaru objętościowego podłoża powoduje poprawę właściwości powietrznych. Wobec wysokich kosztów energii dużą rolę odgrywa także szyb

kość nagrzewania się podłoża, zdolność utrzymywania równomiernej temperatury w całej warstwie oraz łatwość magazynowania ciepła (Deudas 1973).

Pędzenie hydroponiczne w wodzie stagnującej. W Niemczech (Levke 1973) podjęto próby pędzenia cykorii sałatowej w pojemnikach wypełnionych wodą. Korzenie. w ilości ok. 600 szt. na 1 m². układano lekko ukośnie i napełniano pojemniki wodą do wysokości 6—8 cm. Temperatura powietrza wynosiła w zależności od terminu pędzenia 15—20°C; im wcześniejszy termin pędzenia, tym wyższa była temperatura. Temperatura wody wypełniającej pomniki była o 2°C wyższa od temperatury powietrza, niezależnie od terminu pędzenia. Dodatek mieszanki nawozowej do wody nie powodował zwyżki plonu (Levke 1973). Uzyskano plon w wysokości 30 kg główek z 1 m² powierzchni. Fólster (1983) poleca tę metodę, do stosowania w Niemczech, jako prostą i pozwalającą uzyskać wysokie plony. W doświadczeniach przeprowadzonych w Holandii i Belgii (Franken 1975) znaczna część korzeni zaczęła gnić w pojemnikach, co hamowało wzrost pozostałych roślin. Z powodu niskiej zawartości tlenu w wodze stojącej i związane z tym ryzyko uprawy, w Holandii i Belgii cykoria nie jest obecnie uprawiana tą metodą.

Pędzenie hydroponiczne w wodzie bieżącej. Pojemniki układane są w stosy po

4— 5 jeden na drugim (Zbiorowa 1989). Każdy stos ma swój własny obieg wody. co znacznie zmniejsza niebezpieczeństwo rozprzestrzeniania się chorób (Franken 1975). Woda pompowana jest do najwyższego pojemnika i spływa stopniowo do coraz niższych. Z najniższego pojemnika woda przepływa do zbiornika, gdzie jest podgrzewana za pomocą grzałki elektrycznej do temperatury optymalnej dla danego terminu pędzenia. Najczęściej stosuje się prędkość obiegu wody wynoszącą 3 dm^J na minutę przy

5- centymetrowej warstwie wody w każdym pojemniku.

W pierwszym tygodniu uprawy rośliny ukorzeniają się i nie ma potrzeby uzupełniania wody w pojemnikach. Po tygodniu należy rozpocząć przepompowywanie wody. Wymagana wydajność pomp wynosi około 1,5 dm² na 1 m² w ciągu minuty (Babik 1984). Optymalna wilgotność powietrza wynosi 85—90% wilgotności względnej.