65384 skanuj0092 (24)

30 Część I, 3: Teoria architektury

części architrawu powinna się równać średnicy trzonu u podstawy. Wysokość kymationu w architrawie powinna wynosić siódmą część wysokości całego architrawu, tak samo jego występ. Resztę, odliczywszy kymation, należy podzielić na dwanaście części: trzy z nich powinno się przeznaczyć na pas dolny, cztery na środkowy, a pięć na górny. Również fryz nad archi-trawem powinien być o jedną czwartą niższy od architrawu, jeśli jednak mają być na nim umieszczone płaskorzeźby, powinien być o jedną czwartą wyższy, aby rzeźby mogły wywrzeć odpowiednie wrażenie. Kymation powinien wynosić jedną siódmą wysokości architrawu, a występ kymationu powinien być równy jego grubości. Nad fryzem trzeba umieścić ząbki tak wysokie, jak wysoki jest środkowy pas architrawu. Wcięcie zwane przez Greków HETÓnt] — metope należy tak podzielić, żeby od czoła szerokość każdego ząbka była o połowę mniejsza od jego wysokości, przerwa zaś między ząbkami powinna się równać dwóm trzecim szerokości ząbka. Kymation ząbków powinien mieć jedną szóstą ich wysokości. Gzyms wieńczący wraz ze swym kymationem, nie •wliczając w to simy, powinien mieć taką samą wysokość jak środkowy pas architrawu. Gzyms wieńczący wraz z ząbkami powinien wystawać tyle, ile wynosi odległość od fryzu do szczytu kymationu w gzymsie wieńczącym; w ogóle wszystkie występy ładniej wyglądają, jeśli ich wyładowanie równa się ich wysokości. Wysokość tympanonu znajdującego się na szczycie powinno się ustalić w następujący sposób: front gzymsu wieńczącego zawarty między dwoma kymationami należy podzielić na dziewięć części; jedna taka część powinna stanowić wysokość tympanonu na osi, która przedłużona pionowo powinna odpowiadać linii architrawu i szyjek kolumn. Gzymsy nad tympanonem, nie wliczając w to simy, odpowiadać powinny gzymsom dolnym. Ponad gzymsami wieńczącymi powinny biec simy zwane przez Greków enouezfÓEę — epaietides; powinny one być wyższe o jedną ósmą od wysokości gzymsów. Akroterie na narożnikach powinny mieć tę samą wysokość co tympanon, a środkowe powinny być o jedną ósmą wyższe od narożnych.

Wszystkie człony, które mają być umieszczone ponad kapi-kilami kolumn, to znaczy architrawy, fryzy, gzymsy, tympanony, szczyty, akroterie, powinny po stronie frontowej być nachylono o jedną dwunastą swej wysokości, ponieważ jeślibyśmy stanęli naprzeciw fasady frontowej i przeprowadzili od oka dwie proste, jedną do wierzchołka, drugą do najniższego punktu budowli, to prosta, która prowadziłaby do szczytu, okazałaby się dłuższa. Im bardziej wydłuża się prosta prowadząca do wyższych części budowli, tym bardziej wydają się one cofnięte. Skoro jednak zgodnie z tym, cośmy napisali, nachyli się te części ku frontowi, będą robić wrażenie pionowych. Kolumny powinny mieć po dwadzieścia cztery kanele tak wydrążone, aby węgielnica ustawiona w wyżłobieniu obracając się na lewo i na prawo dotykała krawędzi kaneli, a jej kąt prosty mógł się poruszać dotykając krzywizny. Szerokość kaneli musi odpowiadać wybrzuszeniu kolumny w środku. Na simie znajdującej się nad gzymsem wieńczącym ścian bocznych trzeba wyrzeźbić lwie głowy i przede wszystkim tak je rozmieścić, aby nad każdą kolumną znajdowała się jedna głowa; pozostałe głowy należy tak umieścić, aby każdej głowie odpowiadał środek dachówki. Głowy umieszczone nad kolumnami powinny być wydrążone i połączone z rynną odprowadzającą z dachu wodę deszczową; głowy znajdujące się między nimi nie powinny być przedziurawione, aby woda spływająca z dachówek do rynny nie wylewała się między kolumnami na przechodniów; jedynie paszcze lwów nad kolumnami powinny rzygać wodą.

Księga czwarta

Rozdział pierwszy

[...]

Po wypędzeniu Karów i Lelegów wspomniane miasta nazwały tę krainę Jonią od imienia wodza swego, Jona. Ustanawiając ' na tej ziemi miejsca kultu nieśmiertelnych bogów, obywatele tych miast zaczęli budować świątynie. Najpierw postawili świą-