89455 Zasady Wykładni Prawa L Morawski3

* ■ ■ Rozdział I. Zagadnienia ogółne ■ * «

4. Wykładnia sensu stricto i sensu largo

W moich rozważaniach będę się często odwoływał do znanego w literaturze odróżnienia wykładni sensu stricto i sensu largo. Wykładnia sensu stricto to wszelkie procesy zmierzające do ustalenia znaczenia przepisów prawnych, których sens z takich lub innych powodów budzi wątpliwości. Do wykładni sensu stricto zaliczamy w szczególności wszelkie procedury związane ze stosowaniem dyrektyw wykładni językowej, systemowej i funkcjonalnej, a także dyrektyw preferencyjnych oraz domniemań interpretacyjnych. Wchodzą tu także kwestie związane z określeniem mocy wiążącej wykładni oraz zasad stosowania wykładni literalnej, rozszerzającej oraz zwężającej. Wykładnia sensu largo to z kolei przede wszystkim rozwiązywanie problemów związanych ze stosowaniem dyrektyw wnioskowań prawniczych (np. analogii, czy argu-mentum a contrańo), a także różnego rodzaju dyrektyw kolizyjnych, takich choćby jak reguły lex superior, lex posterior czy lex spedalis (por. uchwała SN z 19 lutego 2003 r., I KZP 47/02, OSNKW 2003/3-4/22).

Wprawdzie wielu, nie bez racji, twierdzi, że wnioskowania prawnicze, czy stosowanie reguł kolizyjnych, jest czymś zasadniczo różnym od wykładni sensu stricto, jednak ustalona tradycja skłania nas, by objąć pojęciem wykładni prawniczej także tzw. wykładnię sensu largo. Przemawia za tym m.in. fakt, że oba typy wykładni ściśle się ze sobą wiążą (na przykład wykładnia rozszerzająca i analogia), a decyzje interpretacyjne w obu kwestiach muszą być uzasadnione w oparciu o tego samego rodzaju materiały interpretacyjne. Nawiasem mówiąc, w niektórych opracowaniach wykładnię sensu largo nazywa się wykładnią logiczną.

Z odróżnieniem wykładni sensu stricto i sensu largo wiąże się bardzo ważna dyrektywa interpretacyjna, którą można nazwać zasadą pierwszeń-wykładni sensu stricto. W myśl tej zasady podmiot stosujący prawo dążyć do usunięcia wątpliwości interpretacyjnej odwołując się w pierw-rzędzie do wykładni sensu stricto, a zatem do wykładni językowej, sys-;j i funkcjonalnej i dopiero wtedy, gdy ta wykładnia nie da rezultatu jest odwołać do wykładni sensu largo, a więc na przykład do analogii, wnioskowań prawniczych lub reguł kolizyjnych (por. rozdz. V)¹⁷. Do

nor. aa przykład B. Brzeziński, Szkice z wykładni, prawa podatkowego, Sopot 2002, s, 63.