Bilinkiewicz7

Psychoterapia — odmiany I cci* 447

26. Psychoterapia

Definicja i istota psychoterapii

W rautach modelu medycznego psychoterapię ujmujemy jako świadome. planowe ora/ systematyczne oddziaływanie i wywieranie wpływu na psychikę chorego lub pacjenta z zaburzeniami przez udzielającego pomocy, który ma określone kwalifikacje fachowe. Celem tego oddziaływania jot poprawa stanu psychofizycznego pacjenta oraz jego funkcjonowania społecznego: odbywa się ono w urnach okieslunej relacji między terapeutą a pacjentem, środkami oddziaływania ą wzajemne zachowania oraz słowne i niewerbalne sygnały'komunikaty. Psychoterapia mo/c być podstawową lub pomocniczą metodą leczniczą, krótko- lub długoterminową, mo/c być stosowana w kontekście indywidualnym lub grupowym. może być realizowana różnymi metodami. Każde psychoterapeutyczne oddziaływanie nawiązuje bądź rrpiiciic. bądź implicite do określonej teorii zachowania, genezy i istoty zaburzeń oraz osobowości, a także systemu wartości Tworząc systematykę psychoterapii posługiwano się także takimi terminami, jak p%yclMJtcupia tłumiąca lub uwalniająca, wspierająca lub integrująca, poznawcza lub enksjiiuina. uicclianisrcc/na luh humanistyczna, dynamie nut. behawioralna, przeżyciowa itp. Poszczególne podziały opierają się na rozmaitych kryteriach odnoszących się np. do celów psychoterapii, sposobów oddziaływania, siyto* zachowania terapeuty, mechanizmów zmian występujących u pacjenta w wynika leczenia, kontekstu i czasu stosowania.

Odmiany i cele psychoterapii

Integracja wiedzy wielu dyscyplin umożliwia szersze i pełniejsze ipujrirmc as zjawoka /donna i choroby, sprzyja także sprecyzowaniu wspólnych cech brdrp oddziaływania na pugou Poznanie psycbołogu/iiych mechanizmów iiicrof oddziaływania i uh wyników umożliwiło stworzenie naukowych |awlsiaw p*>vhu tcrnpn. Dopiero przy obecnym stanic wiedzy rzeczą realną stało się upwm» nieme psychoterapii we wszystkich dyscyplinach klinic/nci medycyny iftfrgnaja psychoterapeutycznego myślenia z innymi jaidcjkiami du i choroby, co wykazało, ze pragnuiyc/jic i intuicyjne działania w iclu pniióra

lekarzy mają teoretyczne i empiryczne podstawy. Przyczyniło się to do ukszta! Kiwania się współczesnego teoretycznego modelu medycznego.

Psychoterapia jest więc metodą sprzyjającą działaniu swoistych środków i metod leczenia o charakterze farmakologicznymi, fizyko-1 kinezy terapeutycznym, zabiegowym itp. Psychoterapia ma istotne znaczenie dla przebiegu i zejścia choroby, jednak w wiciu chorobach odgrywa rolę pomocniczą, ponieważ nie potrafi ich zlikwidować. Odnosi się to do większości chorób somatycznych

0    znanej etiologii, czyli do chorób zakaźnych, intoksykacyjnych. metabolicznych, urazowych itp. Natomiast w tych chorobach, w których przyczyny i specyficzne metody leczenia nie są jednoznaczne, udział zaś czynników psychospołecznych w etiopatogcnc/ic prawdopodobnie większy — czyli w t/w. chorobach psychosomatycznych i być może niektórych psychozach — psychoterapia odgrywa równorzędną rolę z innymi metodami terapii.

Uznanie dużej roli psychoterapii w różnych działach medycyny oznacza konieczność jej zróżnicowanego wykorzystania — zależnie od choroby i stawianych celów. Konieczna więc jest analiza roli czynników ctiopaiogrnctycznych

1    osobowościowych u każdego pacjenta oraz zuslosowunic na tej podstawie metod oddziaływania o określonej treści. Stanowią one ważną składową kompleksowego leczenia. Celem jest uzyskanie korzystnych zmian w stanie pacjenta i czynnikach sterujących jego zachowaniem. Cci len odgrywa decydującą rolę w psychoterapii pacjentów z zaburzeniami, u których oddziałuje ona bezpośrednio na ich przyczyny.

Obecnie powszechnie przyjmuje się na podstawie danych z literatury, że:

f) metody psychoterapeutyczne są bardziej efektywne w leczeniu zaburzeń nerwicowych i zaburzeń związanych ze stresem niż inne metody luh brak terapii:

2)    w leczeniu innych zaburzeń psychicznych psychoterapia zwiększa skuteczność kompleksowej terapii;

3)    w leczeniu pacjentów z chorobami somatycznymi psychoterapia jest użyteczną metodą pomocniczą;

4)    badania dotyczące najczęściej psychoterapii poznawczej, behawioralnej, psy chody nam Kr/ncj. systemowej i eklektycznej potwierdziły ich zróżnicowaną skuteczność w różnych rodzajach zaburzeń;

51 skuteczność różnych form psychoterapii w dużej mierze związana jest z podejściem zindywidualizowanym, z doborem właściwych metod dostosowanych do problemów pacjentów i od umiejętności terapeuty. niezbędnych do kształtowania pozytywnej relacji terapeutycznej. Jest określona prze/ interakcję między zmiennymi pocjcnta. terapeuty, metody i kontekstu leczniczego.

Wskazania do psychoterapii. Psychoterapia jest podstawową metodą leczenia u zaburzeniach netwicowych l osobowości, w genezie których wspókiziałanie czynników osobowościowych ze stresem zewnętrznym odgrywa dcc >• łojącą rolę Wąkłjur lud/i reaguje na znalezienie się w nadmiernie trudnych, konfliktowych sytuacjach występowaniem słabo zaznaczunych. (sąalyicrjik reakc jt i objawow **Wicowych, kloce często ustępują muhhmiiw. i/ innych mcprawnilowe cechy udusuki iprrjjają powstawaniu nicprawi»I h»\vy eh podaw w tym mcadekwat-