Bilinkiewicz4

Psychoterapia grupowa 461

mc autor> iaf> wnowi i aklyumiwi terapeuty sprzyjać bardziej samodzielnej pnc> członków. « innych z kolei brak lidera-terapeuty o odmiennej roli w grupie moce »pł>wjc Jc/łłTgani/uj^co na jej pracę lub zmniejszyć jej skuteczność lecznic/.) Może lo / kolei uywolać zniechęcenie i obniżenie motywacji uczestników i dopnmad/ii¹ do opuszczenia przez nich grupy. Świadome wykony. Mywanie przez terapeutę leczniczego potencjału grupy i znajomość faz jej pracy ifazy zależności, walki, spoistości, funkcjonalnego pełnienia ról) może być realizowana poprze/ terapię w grupie lub terapię poprzez grupę oraz modyfikację własnego zachowaniu, a także wykorzystanie różnych metod i technik zależnie od składu grupy, nakreślonych celów i fazy jej rozwoju. Ważnym zadaniem terapeuty — oprócz pobudzenia, koordynacji i sterowaniu — jest udzielenie wsparcia i ochro*) tym członkom grupy, którzy mogą być przedmiotem agresywnej i nieżyczliwej p»»sr.iw y ze struny innych uczestników. Terapeuta powinien również pełnić rolę strażnika terapeutyczny eh norm i zasad aktywności.

W grupach, w których podstawową formą oddziaływania i komunikacji tą słowne interakcje, można wyróżnić następujące techniki:

a. Pogadanka albo wykład terapeuty lub uczestnika grupy na temat dowolny lub związany z problematyką psychoterapeutyczną (np. o przyczynach nerwie, mechanizmach ich powstawania, metodach leczenia, rokowaniu.

0    roli wychowania i dzieciństwu, i układów rodzinnych, o kształtowaniu się osobowości, życiu zawodowym i seksualnym, problemach stosunków międzyludzkich i pracy zawodowej, higienie psychicznej, działaniach profilaktycznych itp.). Ta jednokierunkowa informująca komunikacja ma określone zalety, zwłaszcza w pracy z. określonymi grupami pacjentów (itp. z psychozami). ale — jako forma biernego uczenia się — podlega ograniczeniom

1    nie odpowiada aspiracjom większości psychoterapeutów.

h. S wohod na dyskusja dotycząca różnych lematów. Terapeuta jest raczej mało aktywny, ogranicza swoje interwencje do pobudzenia aktywności koordynacji dyskusji, niekiedy podsumowania wniosków. Jest to forma wielokierunkowej komunikacji, umożliwiająca przepływ informacji otrzymanie informacji zwrotnych, konfrontację odmiennej percepcji, różnych ocen i wniosków, prób uzgodnienia stanowisk Tematy mogą być zaproponowane przez terapeutę (np. ..chciałbym być szczęśliwy i lepiej sobie radzić". ..j.ik v«»bic poradzić z lękiem’*. ..ja i ty w małżeństwie — jak mamy żyć" np.) lub wyłaniać uę z wymiany zdań. Niekiedy grupa ustala określone zasady i reguły przebiegu dyskusji (np. ..mów ja. a nie my", „gdy pytasz, podaj uzasadnienie". ..bądź ostrożny w uogólnianiu". ..jeśli coś utrudnia dyskusję, należy to omówić". ..gdy oceniasz kogoś, powiedz jakie to ma znaczenie dla ciebie" np ). Są lo zalecenia twórcy metody ..Thcmolic Cemered Internet ion" R Cohn

Tematem dyskusji mogą być także życiorysy uczestniczących w grupach pacjentów uraz próby powiązania icl* bu>grafii / aktualnymi problemami i u chowaniaim. Dyskusje mogą się skupiać rui omawianiu lego. co się dzieje tu i teraz między uczestnikami grupy, na określaniu, nazywaniu uraz ujawnianiu przezywa nych emocji. Werbalne dyskusje %ą najczęściej uzupełniane działaniem uc/esi ników grupy

Odmianą psychoterapii grupowej jest terapia rodzinna i terapia jednej lub kilku grup partnerów małżeńskich. Grupa iiki/c się składać / członków rodziny, ale terapia może przebiegać równoległe w dwóch grupach: w jednej uczestniczą pacjenci, w drugiej członkowie ich rodzin. Cele terapii rodzinnej dotyczą przede wszystkim zmiany wzajemnych relacji członków rodziny, co sprzyja zmianom jednostki. Zakłada się więc. ze nic jedna osoba — pacjent — jest przedmiotem oddziaływania, lecz nieprawidłowa struktura rodziny oraz istniejące między jej członkami konflikty i zaburzenia komunikacji. W tego typu grupach często stosuje się odgrywanie ról. spór konstruktywny, trening ascnywnoici. techniki behawioralne.

Ważne jest. aby rodzina zaakceptowała wspólne spotkania, ponieważ są one dużym obciążeniem i wzbudzają początkowo niepokój i opór. W czasie posiedzeń terapeuta poznaje układy, zależności, pełnione role — zwłaszcza znaczące ..kozła ofiarnego" i ..czarnej owcy" — i stara się wykorzystać tę wiedzę w kolejnych spotkaniach dla uwidocznienia jej członkom ..rzeczywistości rodzinnej".

Wydaje <ię. ze terapia rodzinna i terapia grup jest skuteczniejsza niż indywidualna terapia u pacjentów w wieku dziecięcym i młodzieńczym, u chorych z psychozami w okresach remisji, u osób z jadłuwsirętctn psychicznym. Wskazane jest ustalenie terminu zakończenia terapii rodzinnej przed jej rozpoczęciem i niezbyt długie jej trwanie (nic więcej mż. 16-20 posiedzeń). Posiedzenia odbywają się początkowo raz w tygodniu, później raz na 2-3 tygodnie.

Inną odmianą psychoterapii grupowej jest psychodrama. która jest popularną metodą, kojarzącą myślenie, przeżywanie i działanie. Uczestnicy grupy biorą udział w odgrywaniu scen, które mogą dotyczyć ich własnych problemów, tematów ogólnych łub mających znaczenie dla całej grup), np. odr*or<cmc jej struktury. Sceny mogą być stnikturalizowane. uczestnicy mogą mieć odgrywania określonych ruł. np. lekarza, pacjenta, nauczyciela, jednego z rodziców itp., lub prezentowania zachowania się w programowych sytuacjach, np. ubieganie się o pracę, kontrola biletów w tramwaju itp. Sceny mogą być poświęcone odtwarzaniu fantazji, marzeń sennych, mogą dotyczyć konfliktów wewnątrz grupy, prezentacji wydarzeń i biografii uczestników, mogą być wynikiem spontanicznych pomysłów i propozycji uczestników.

Często w przebiegu dramy następuje zamiana ról. wystąpienie ..aher-ego" (np. za protagonistu staje jego sobowtór, głośno wypowiadając jego myśli i przezywane emocje), często jest stosowane ..lustro" — członkowie grupy prezentują uczeu lukowi, jak go postrzegają.

Terapeuci metody Cieslałt używają technik zajmowania przez członka grupy ..gorącego krzesła" i konfrontacji / terapeutą. 7 ■ilreirm uczestnika jest wypowiedzenie swoich do/nuit i odczuc oraz tanlaip. skupienie się aa aktualnych przeżyciach, obejmujących zwłaszcza do manta cielesne, wywołanych czynnościami ruchowymi. Wypowiedzi pacjenta powinny uwierać odpowiedzi nu pytania: mCu robisz, co czujesz, cnego chcesz, czego unikasz, czego »x /eknjes/7 . Może on ttk/c prowadzić tuzmowę ze znaczącą osobą, mon ją odegrać

Istnieją lak/c określone gry. które precyzują troić odgrywanych wen i diak* fów prowadzonych przez pacjenta, dialogi międ/y składowymi jego .ja'. «wykonanie rundki' — wypowiedzi są skierowane po kolei do członków grupy, ujawnienie sekretu" mc zakończanej sprawy", jej wyolbrzymienia, uwodzenia Hmcjących przeciwieństw Mg Obrywanie ról moae być wykurry**ywao* do