CCF20121019004

22 Część pierwsza • Wartości

współczesnej cywilizacji poprzez inspirację kreatywnych możliwości człowieka, pogłębianie autonomii jednostek i grup

Zarysowana w ten sposób nowa problematyka edukacyjna może być uznana za komplementarną w stosunku do problematyki nowego „bycia człowiekiem”, ujawnia jego nowe odpowiedzialności. Klasyczne kategorie pedagogiczne takie jak osobowość, nauczanie, uczenie się, pogłębiane przez wzbogacenie ich o wymiar wartości, kreatywności, podmiotowości, ulegają kolejnemu rozszerzeniu, niejako „wymuszonemu” przez brutalną ingerencję dramatyzmu makroświata Słusznie dowodzi Aurelio Peccei, że niezależnie od daleko posuniętego zaawansowania w różnych dziedzinach, żyjący współcześnie ludzie nie są jeszcze w stanie w pełni zrozumieć znaczenia i następstw tego, co czynią Nie potrafiąc zrozumieć po- t wodowanych przez samych siebie zmian w środowisku naturalnym i we własnym położeniu, coraz bardziej oddalają się od realnego świata. j Rozwiązanie kwestii owej „luki ludzkiej” ma charakter edukacyjny o głębokiej wymowie moralnej Ludzka zdolność uczenia się ma zostać pobudzana i rozwijana z myślą o gwarancji przyszłości ludzkiego globu Owo rozbudzanie ludzkiego potencjału musi być dokonywane ze względu na zwiększony obszar ludzkiej odpowiedzialności - za przetrwanie

Wśród nowych obszarów działalności i myślenia pedagogicznego w ciągu ostatniego ćwierćwiecza problematyka ekologiczna nabrała szczególnego znaczenia Edukacja ekologiczna stała się ważnym obszarem nowego myślenia i działania, wykraczając poza odrębne treści autonomicznych przedmiotów nauczania ku zagadnieniom transdyscyplinarnym lest to zadanie nowe, wymagające pobudzania wyobraźni, wrażliwości, poczucia odpowiedzialności za świat i rozumienia dramatyzmu jego losów Odpowiedzialność człowieka za globalny planetarny kształt współczesnego świata wiąże się z podstawową dla jego istnienia problematyką pokoju, czyli „ładu w świecie” współmiernego z postulowanym „ładem w ludziach” W Karcie Narodów Zjednoczonych ogłoszono wolę uchronienia przyszłych pokoleń od klęski wojny i działania na rzecz utrzymania międzynarodowego pokoju i bezpieczeństwa Jednym z takich działań miałoby być wychowanie społeczeństw w duchu pokoju, rozumiane jako kształtowanie świadomości i postaw ludzi w taki sposób, by mogli oni współdziałać w przezwyciężaniu różnych źródeł zagrażających pokoiowi Źródła takie tkwią zarówno w ludzkiej psychice, w systemach ideologicznych,

jak i w rzeczywistości politycznej i społecznej świata, krzywdach i niesprawiedliwościach W dwudziestowiecznej tradycji europejskiej pojawia się zarówno idea wychowania dla pokoju jak i swoista pedagogika pokoju, która wyznacza kolejny obszar badawczy pedagogiki integralnej Pedagogika pokoju stanowi ogniwo przygotowujące budowanie, w perspektywie przyszłości świata, „kultury pokoju” Warto pamiętać, że rok 2000 został proklamowany przez Organizację Narodów Zjednoczonych jako rok kształtowania kultury pokoju i ta właśnie problematyka związana jest z podstawowymi wyznacznikami człowieczeństwa tak dziś zagrożonego w dobie zachwiania norm i wartości podstawowych¹¹

Wspomniałam, że między pedagogiką ogólną pojmowaną jako kształtowanie osobowości a pedagogiką kultury eksponującą wzbogacanie osobowości przez wartości kultury - zachodzą istotne pokrewieństwa Wymagają one znacznego rozszerzenia na tle nowego rozumienia kultury i jej interakcji z edukacją. W aktualnych rozważaniach pedagogicznych z tego zakresu powraca klasyczny termin Bildung oznaczający interakcję między edukacją i kulturą Kultura wszakże jawi się dzisiaj w sposób dość zróżnicowany, na tle aktualnego zróżnicowania świata Rzutuje to na jej aspekty pedagogiczne. Pedagogika kultury w latach międzywojennych odwoływała się do kulturowego dziedzictwa Europy i jej humanistycznych wartości. W świecie współczesnym pojawia się nowe zagadnienie: wielokulturowość, mozaika zróżnicowanych inności i tożsamości Inność staje się nie tylko faktem, ale źródłem nowej wiedzy i nowego wzbogacenia, podstawą nieznanej dotychczas pedagogiki pogranicza, propozycji rozszerzającej zasadę tolerancji o pozytywną akceptację inności wzbogacającej

Pozostaje to w ścisłym związku z troską o zachowanie „twórczej różnorodności świata” opartej na wspólnocie podstaw etycznych Znany raport dla UNESCO przygotowany pod redakcją Xaviera Pereza de Cuel-lar i opatrzony znaczącym tytułem Our Creative Diversit\/Notre Divenite

¹¹ A Culture of Peace, Educational lnnovaiion, numbcr 100, september 1999 International Burcau of Educalion Zob także: 1 Wojnar, Kształtowanie kultur) pokoju - zobow iązaniem edukacyjnym na XXI wiek, referat na konferencji pt Eros edukacji u XXI wieku, Jachranka listopad 1999, zorganizowanej przez Komitet Prognoz przy Prezydium Polskiej Akademii \auk PUtK- 20^f/f Ple.    a    /