DSC47

500 Rozdział 15. Środki masowego przekazu i telekomunikacja

wiele krajów nut własne wytwórnie filmowe. W latach osiemdziesiątych po pięćdzity. i więcej filmów rocznie produkowało około dwudziestu pięciu krajów, wśród któr. było kilka - Stany Zjednoczone, Japonia, Korea Południowa, I longkong i Indie gdzi-produkcja filmów przekraczała 150 rocznie (zol), ibid.).

Innym kryterium oceny stopnia globalizacji kina jest wysokość eksportu produke krajowej. W latach dwudziestych, kiedy po raz pierwszy światło dzienne ujrzały filmy fó. lamę. Hollywood wytwarzał cztery piąte ich światowej produkcji. Stany Zjednoczoneć. dzisiaj zachowały pozycję największego producenta filmów. (Po Stanach Zjednoczony.-największymi eksporterami filmów są Indie, Francja i Wiochy). Rządy wielu krajów dc' nansowują rodzimy przemysł filmowy, ale pod względem eksportu żaden kraj na świeci- | nie dorównuje Stanom Zjednoczonym Na przykład w Wielkiej Brytanii 40% wszystkie, filmów wyświetlanych we wszystkich kinach to produkcje amerykańskie. Większość inny;* krajów, w których eksport rodzimych produkcji jest duży. jak Wiochy, Japonia i Niemy także sprowadza wiele filmów amerykańskich. W Ameryce Południowej filmy importw* | ne ze Stanów Zjednoczonych stanowią często ponad 50%. podobnie jest w wielu częścią Azji. Afry ki i Bliskiego Wschodu. W krajach Unii Europejskiej liczba sprzedanych bilet a na filmy amerykańskie wzrosła z 60% w 1984 roku do prawie 72% w 1991. w roku 19% I odsetek biletów na filmy amerykańskie znów spadł, do około 65% (zob. ibid.) Stany Zje: noczonesą również największym eksporterem filmów do krajów, które do niedawna byt, głównymi odbiorcami radzieckich produkcji filmowych.

W roku 1995 ponad 50% dochodu studiów hollywoodzkich pochodziło z dystrybucji filmów za granicą. Zakładano, że w ciągu niespełna dziesięciu lat proporcja ta uy niesie 60-70%. Tendencja ta ma też swoje dodatkowe skutki Po pierwsze, wiele stadiów hollywoodzkich ma udziały w budowie kin wieloekranowych za granicą, co służyć poszerzeniu światowej widowni wytwarzanych w nich filmów. Po drugie, rozpowszechnienie na wielu nowych rynkach techniki wideo przyczyniło się do wzrostu popytu na filmy na kasetach, co w 1995 roku przyniosło 8.8 miliardów dolarów zysku -ponad 50% dochodu studiów filmowych (zob. Herman. McChcsncy 1997).

„Sllperkoncerny^,, medialne

W styczniu 2000 roku dwa najpotężniejsze koncerny medialne dokonały największej w dojach fuzji. W operacji tej, która kosztowała 557 miliardów dolarów, największy na święcie koncern medialny Time Warner i największy dostawca usług internetowych America Online (AOL) ogłosiły swoje połączenie w „pierwszy w święcie w pełni zintegrowany koncern medialny i telekomunikacyjny na miarę epoki Internetu’ Fuzja połączyła olbrzymią ilość ..treści” będącej własnością firmy Time Warner w tym gazet i czasopism, studio* filmowych i stacji telewizyjnych - / potężnymi możliwościami dystrybucyjnymi sicri AOL. która w momencie fuzji miała 25 milionów odbiorców w piętnastu krajach świata.

Fuzja wywołała niesłychane poruszenie na rynkach finansowych, gdyż w jej wynik pow stał czwarty co do wielkości koncern na święcie Ale jeszcze większe zainteresowanie niż skala fuzji wzbudzi! fakt połączenia ..starych' i ..nowych mediów’' Time Warna powstał w^f 1925 roku. kiedy Henry Luce założył czasopismo ..Time", tygodnik podsumowujący i interpretujący informacje obszernie relacjonowane w dziennikach „Time odniósł ogromny sukces, a w ślad za nim powstały w roku 1950 dzisiejszy dwutygodnik ekonomiczny. Fortune” i w 1956 tygodnik ilustrowany Life' W XX w icku spółka Time Inc. rozrosła się w koncern medialny obejmujący stacje telewizyjne i radiowe, przetnwł

-uiyczny. wielkie imperium filmu i filmu rysunkowego Warner Brothers oraz pierwszy _l4jwiecie dwudziestoczterogodzinny kanał informacyjny CNN. W momencie fuzji rocz-■c obroty limę Warner wynosiły 26 miliardów dolarów; wydawane przez niego czaso-sma osiągały miesięczny nakład 120 milionów, a w archiwach zgromadzono 5700 obję-uch prawami autorskimi filmów oraz najpopularniejszych programów telewizyjnych 0 ile historia Time Warner doskonale odzwierciedla ogólny kierunek rozwoju me-•:o\v w XXI wieku, o tyle powstanie America Online stanowi typowy przykład nowych jnediów" epoki informacji. AOL powstała w 1982 roku jako firma oferująca odpłatny według stawki godzinowej dostęp do Internetu za pośrednictwem łącza telefonicznego.

Wroku 1994 AOL miała milion abonentów, a po wprowadzeniu w 1996 roku stałej mie-skutej opłaty za nieograniczoną liczbę połączeń liczba użytkowników szybko wzrosła do 4,5 miliona. W miarę jak AOL przybywało użytkowników - w 1997 roku z usług AOL korzystało już 8 milionów klientów - wchodziła ona w kolejne spółki, wykupywała jedne firmy i nawiązała współpracę z innymi, umacniając tym samym swoją pozycję głównego dostawcy usług internetowych. AOL wykupiła zarówno CompuServe. jak Netscape, a utworzenie w 1995 roku spółki joint venture z niemiecką firmą Bertelsmanna oraz nawiązanie współpracy z Sun Microsystems otworzyło jej drzwi do rozwoju telezakupów Skutki połączenia AOL z Time Warner jeszcze przez jakiś czas nie będą znane, ale już zaznaczył się podział na tych. którzy widzą w tej fuzji fascynujące szanse nieograniczonego wykorzystania potencjału technicznego, i tych. którzy obawiają się zdominowania rynku mediów przez wielkie korporacje. Ola entuzjastów fuzja jest ważnym krokiem w kierunku tworzenia „superkoncernów" medialnych, które za pośrednictwem Internetu będą w stanie dostarczyć klientom w prost do ich mieszkań wszystko, czego zapragną w zakresie programów informacyjnych, telewizyjnych, filmów i muzyki. Wraz zruzwojem techniki telefoniczne połączenia z Internetem ustąpią działającym przez dwadzieścia cztery godziny na dobę łączom kablowym o dużej szybkości przepływu danych i mieszczącym się w dłoni podręcznym zestawom użytkownika. Ogłaszając fuzję. Steve Casepowiedział: „Jest to historyczny moment, w którym nowe media weszły w fazę pełnego rozkwitu. Zawsze uważaliśmy, że misją America Online jest uczynienie Internetu piwnym, jak telefony i telewizja, a nawet jeszcze bardziej użytecznym narzędziem człowieka" („Guardian 16 stycznia 2000)

Ale nie wszyscy zgadzają się ze tworzenie koncernów multimedialnych jest pożalili kierunkiem rozwoju rynku środków przekazu. Wizje entuzjastów są koszmarem dla krytyków. W sytuacji koncentracji, centralizacji i globalizacji zasięgu koncernów medialnych sąpodstawy do obaw. że ważna rola mediów jako forum wolności słowa, wypow iedzi i debaty publicznej zostanie poważnie ograniczona. Pojedyncza Firma kontrolująca zarówno treści-programy telewizyjne, muzykę, filmy i nowe produkcje - jak i środki dystrybucji ma ogromną władzę. Może promow ać własne materiały (wylansowanycn przez siebie piosenkarzy i inne sławy) i narzucać autocenzury (nie relacjonując zdur/cn które ukazywałyby w złym świetle ją samą i jej kooperantów wprowadzać w wewnętrzny obieg produkty

własnego imperium medialnego, nie dopuszcza

Perspektywa całkow itego przejęcia kontroli nad Internetem p korporacji stoi w jaw nej sprzeczności / popularną jeszcze parę lat u Internetu jako wolnego i nieskrępowanego medium elektronicznego blach swojego istnienia Internet był postrzegany jako /indyw idua pozwalające użytkownikom swobodnie poruszać stę po sieci w\>. idzielić się nimi. nawiązywać koniaku i porozumiewać >ię poza ul

di

)W

:ewnetrzn\ch

kilka

W

po iwan iw a>.