ekstrakty metrykalne djvu

Ekstrakty Metrykalne

W Rrchiwum Diecezjalnem Przemyskiem

opracował

Dr. JF\n K WOLEK.

PRZEMYŚL

NAKL \DEM ARCHIWUM DIECEZJALNEGO PRZY KURJI BISKUPIEJ OB. ŁAC,

1928.

Ekstrakty Metrykalne

w Rrchiwum Diecezjalnem Przemyskiem

opracował

Z. Dr. JRN K WOLEK.

PRZEMYŚL

NAKŁADEM ARCHIWUM DIECEZJALNEGO PRZy KURJ1 BISKUPIEJ OB. ŁAĆ.

1928.

Z DRUKARNI JANA ŁAZORA W PRZEMYŚLU.

ODBITKA Z

„KRONIKI DIECEZJI PRZEMYSKIEJ", ROCZNIK XXVIII, Z. 10, ZA MIESIĄC PAŹDZIERNIK 1928.

Trydenckie prawo¹) zobowiązujące proboszczów w całym świecie do prowadzen^:a metryk parafjalnych, uzupełnił dla swojej prowincji kościelnej św. Karol Boromeusz, Arcybiskup Me-djolanu na I synodzie prowincjonalnym, odbytym w Medjolanie 1565 r., mądrym nakazem tej treści, że proboszczowie ponadto „powinni co roku sporządzać odpisy ubiegłych roczników metryk i odsyłać je biskupowi, który ma się postarać o pilne przechowanie tychże odpisów w swojem archiwum" ^{1 2 3}). Pierwsze to w kościele katolickim prawo o odpisach ksiąg metrykalnych godnem było bystrego umysłu wielkiego reformatora i pierwszego na wielką skalę organizatora archiwów kościelnych, który oceniając dużą wartość metryk parafjalnych, zastosował do nich prastarą archiwistyczną zasadę przechowywania odpisów w odle-głem bezpiecznem miejscu. Sporadycznie znalazł naśladowców zwłaszcza we Włoszech, ale ogólnie w świecie katolickim dopiero w 200 lat później pojawiły się liczniejsze ustawy partykularne o obowiązkowych duplikatach metryk parafjalnych, a Stolica Apostolska, chociaż do takiej praktyki dawała biskupom zachętę w wypadkach poszczególnych³) nie spieszyła się z wydaniem prawa ogólnie obowiązującego.

Dopiero w kodeksie 1917 roku znajdujemy .w kanonie 470 przepis tej treści, że „z końcem każdego roku winien proboszcz odsyłać do Kurji biskupiej odpis wierzytelny ksiąg parafjalnych z wyjątkiem księgi stanu dusz". W rozumieniu tegoż kanonu chodzi tu o księgi: ochrzczonych, bierzmowanych(!), zaślubionych i zmarłych. Wedle przepisów innych kanonów kodeksu odpisy te mają być w archiwum biskupiem pilnie strzeżone, aby w razie potrzeby mogły proboszczom lub wiernym zastąpić metryki oryginalne (kan. 375, 383, 384).

W Polsce synody prowincjonalne i diecezjalne dość zawierają mądrych przepisów o zabezpieczeniu dokumentów kościelnych poszczególnych parafij, czyto przez składanie ich w oryginale do archiwów biskupich¹), czy przez wpisywanie ich kc-pij w księgi konsystorskie^J), lub w księgi sądów grodzkich ⁴). Z zabezpieczeniem całych ksiąg trudniejsza była sprawa. Niełatwo je było w całości przepisywać, chóć w XVII i XVIII w. i ten trud pilni pisarze i proboszczowie nieraz pracowicie spełniali. Ten i ów biskup kazał je składać w archiwum diecezjal-nem, nie wyłączając nawet metryk ⁴), ale naogół metryki zostawały w parafjach i nieraz dzieliły fatalny los niezabezpieczonych od ognia i innych wypadków zabudowań kościelnych i plebańskich.

Oceniając te niebezpieczeństwa dla tak ważnych pod każdym względem ksiąg metrykalnych pierwszy w Polsce nakazał spisywanie ich kopij, wielki pasterz naszej prowincji, Wacław Hieronim Sierakowski, gdy z przemyskiej biskupiej na lwowską metropolitalną przeszedł stolicę. We wspaniałym jego liście pasterskim z daty Lwów 17 kwietnia (XV Calendas Maji) 1761, do kleru i wiernych archidiecezji^{5 6 7 8 9}), czytamy w rozdziale V p. t. „De abusu circa Administrationem Sacramentorum et Sacra-mentalium tollendo", po instrukcji o prowadzeniu metryk chrztów następujące zarządzenie o przesyłaniu do Kurji ith odpisow. Przytaczam je tu w polskim przekładzie.

„Ponieważ nie rzadko się trafia, że księgi chrztów, bądź dla starości swej, bądź z niedbalstwa proboszczów, ulegają zniszczeniu, skąd wiele złego płynie dla tych, którzy wyciągów z księgi metrykalnej potrzebują, zapobiegając takiej niedogodności owieczek Naszych, nakazujemy wszystkim proboszczom i innym kapłanom, mającym duszpasterstwo jako główny obowiązek, aby z końcem każdego roku wypis autentyczny ochrzczonych z całego roku zaopatrzony podpisem proboszcza lub komendarza i pieczęcią kościoła (które to pieczęcie przy każdym kościele aby były należycie w mosiądzu z wyrażeniem tytułu kościoła wykonane, zarządzamy, i chcemy aby je sobie sprawili w przeciągu jednego roku wszyscy rządcy kościołów pod karą 20 grzywien, które nieodwołalnie ściągnięte będą na rzecz fabryki kościoła Naszego Metropolitalnego), a pisany czysto i czytelnie na papierze zwyczajnym lecz dobrym i z marginesami szerokimi dla jednostajności na dwa palce, oddawali swoim księżom dziekanom. Dziekani zaś zbadawszy wprzód i stwierdziwszy zgodność wypisu z księgą metrykalną, zaświadczą o tern przyłożeniem własnego podpisu i pieczęci dziekańskiej, poczem odeślą wypisy do Kancelarji Naszej Metropolitalnej zadwornej, oryginalne zaś metryki zostawią przy właściwych kościołach. Notarjuszowi jednak Kurji Naszej Metropolitalnej albo Konsystorza generalnego, żadnych nie będzie wolno wydawać czy udzielać świadectw z owych wypisów metrykalnych, chyba w razie, gdyby za dopustem Bożym, rzeczone metryki oryginalne przepadły; naówczas tenże Notarjusz albo Kanclerz za zezwoleniem Ordynarjusza wyda proszącym świadectwo, a nawet będzie obowiązanym na żądanie proboszcza wydać mu odpis całej księgi".

Jak widzimy dotyczył ten przepis tylko metryk chrztów jako najważniejszych. Co do reszty metryk: małżeństw, bierzmowania, zmarłych oraz innych ksiąg, poprzestał Abp Sierakowski na poleceniu pilnego ich spisywania w jednym egzemplarzu. Zacytowany ustęp o obowiązku prowadzenia wypisów z metryk chrztów, dosłownie w temsamem brzmieniu ogłosił później tenże Arcybiskup w ustawach Synodu diecezjalnego lwowskiego z r. 1765¹), w rozdziale V, taksamo „De abusu..." ⁴

Zatytułowanym, nadając mu tensamem większą powagę prawną.

W kilkanaście lat później podobny w tym względzie, choć całkiem niezależnie wydany przepis, zanotować wypada z przeciwległego krańca Polski. Józef Rybiński, biskup diecezji kujawsko-pomorskiej, już przez kordon I rozbioru przedzielonej, wydaje w r. 1778 rozporządzenie następujące:

„Wypisy ochrzczonych i umarłych księża plebani oddawać będą corocznie do aktów grodzkich, co pod surową karą im nakazujemy, a dopilnowanie skutku księżom dziekanom zalecamy, aby podczas kongregacyj dekanalnych dopominali się danego sobie z kancellaryi zaświadczenia o oddaniu rocznego wypisu. To najwięcej stosować się ma do kraju Polskiego, gdzie ta zbawienna ustawa dotąd jeszcze skutku swego nie wzięła. Doświadczamy codziennie, jak udający się do metryk kościelnych po świadectwo urodzenia albo też śmierci której osoby, często bywają zawiedzeni, jużto dla spalenia kościołów, jużto dla nieporządku plebanów, którzy po kartkach piszą, a potem zapominają o wszystkiem z krzywdą częstokroć familji, honoru i majątku"').

Charakterystyczną jest w owem rozporządzeniu pochwała „zbawiennej ustawy" o duplikatach, która jeszcze „w Polsce skutku swego nie wzięła", oraz kierowanie wypisów nie do archiwum Kurji biskupiej lecz do aktów grodzkich. Widocznie wzorował biskup swe rozporządzenie na przepisach cywilnych z zachodu. Nic dziwnego, były to czasy przewrotów politycznych w Europie, wobec których dla gwarancji praw osobistych i rodowych mogło zależeć wiernym więcej niż kiedyindziej na zachowaniu w całości metryk swoich rodzin i przodków. — W Niemczech niektóre ówczesne synody również nakazywały pisanie metryk w 2 egzemplarzach, z których jeden miał zostać w parafji, drugi składano do archiwum biskupiego lub dziekańskiego ^J).

Przyszło potem unormowanie prowadzenia metryk we wszystkich dzielnicach Polski przez ustawy państw zaborczych, przyczem nie pominęto sprawy zabezpieczania ich całości przez rozporządzenia o składaniu duplikatów, czyto w urzędach cy- ¹⁰

wilnych, czy w konsystorzach. Ogólne w tym względzie zasady ustaliły się ostatecznie w różnych dla każdego zaboru formach w pierwszej połowie XIX wieku.

W Austrji już dekret nadworny z 14 listopada 1788 zobowiązywał proboszczów aby „wypisy urodzonych, zaślubionych i zmarłych przesyłali corocznie do końca lutego bez odwłoki do dworu cesarskiego"¹). Późniejsze analogiczne rozporządzenie o tych wypisach wydał cesarz dnia 15 paździer. 1796’). Dzięki tym dekretom rządowym dość wcześnie wprowadzono praktykę duplikatów metrykalnych w Czechach (1799), w Austrji dolnej (1796) i górnej (1819), oraz w innych krajach austrjackich ^{11 12 13}).

W Galicji te cesarskie dekrety nie znalazły zastosowania, a prawdopodobnie nawet nie były znane (nie ma ich śladu w księgach konsystorskich ani parafjalnych, w których najskrupulatniej spisywali księża rządowe ustawy i okólniki). Dopiero o wiele później na skutek nowego dekretu cesarskiego z dnia 20/6 1835 i dekretu kancelarji nadwornej z 27/6 1835, wydało gubernium galicyjskie rozporządzenie z dn. 1/8 1835 L. 43591 tej treści, że proboszczowie mają w dwu egzemplarzach prowadzić metryki chrztów i małżeństw, jeden egzemplarz zachować winni u siebie, a drugi potwierdzony przez dziekana odsyłać do przechowania w konsystorzu. Dekretem kancelarji nadwornej z dn. 19/2 1836 L. 4286, rozszerzono ten przepis także na metryki śmierci¹⁴).

Te rozporządzenia cywilne, po dzień dzisiejszy obowiązujące, uregulowały ostatecznie sprawę duplikatów metrykalnych w tych diecezjach galicyjskich, które tej praktyki dotąd nie znały.

W diecezji przemyskiej o. ł. sprawę tę już o 10 lat wcześniej unormował biskup Jan Potoczki rozporządzeniem w formie okólnika (Circulare) do ogółu duszpasterzy z daty Przemyśl 21 września 1826, J\|° 1619 o następującem brzmieniu: „Pragnąc jak najlepiej zabezpieczyć księgi metrykalne oraz ułatwić uzyskanie icf) odpisu urzędowego w razie icl) zaguby lub spalenia, zobowiązujemy wszystkich duszpasterzy, aby odtąd, tak za rok bieżący, jak i na przyszłość co roku pod koniec stycznia, z każdego kościoła parafjalnego macierzystego albo z filjalnego czyli kapelanji miejscowej, wierne wypisy (extractus) z całego roku urodzonych, zaślubionych i zmarłych z ksiąg metrykalnych wiernie i dosłownie sporządzone, podpisane i pieczęcią kościelną zaopatrzone, v/reszcie przez dziekana właściwego co do dosłownej zgodności z oryginałem potwierdzone, do konsystorza Naszego niezawodnie nadsyłali, celem ich przechowania w archiwum kancelarji" ').

Nowy ten i nie lekki obowiązek przyjęli księża bez oporu i poczęli go spełniać skrupulatnie, nadsyłając co roku wypisy czyli kopje metrykalne. Tak powstał nowy w archiwum konsy-storskiem dział „Ekstraktów metrykalnych", zwany tak od łacińskiej ich nazwy uwidocznianej na czele każdego rocznika. Wkrótce okazało się, że owe kopje nietylko służą do zabezpieczenia metryk, ale i do ich ulepszenia, bo już w okólniku z dn. 20/3 1827, L. 494, tenże biskup Jak Potoczki wytyka proboszczom, zauważone na podstawie ekstraktów, braki w systemie prowadzenia metryk parafjalnych i daje im odpowiednie pouczenie, przypominając obowiązujące dawniejsze przepisy i wzory metrykalne.

Biskup Franciszek Xawery Wierzcljlejski rozporządzeniem z d. 29/11 1849 N. 2290*) nakazał regularne prowadzenie po parafjach księgi zapowiedzi, przepisał dla niej formularze, a podkreślając jej ważność, polecił proboszczom przysyłać do Kurji ekstrakty także z tej księgi. Pisali więc odtąd proboszczowie czworakie ekstrakty, chrztów, ślubów, pogrzebów i zapowiedzi, dopóki biskup Łukasz Solecki w r. 1891 ^{15 16 17}) obowiązku przysyłania ekstraktów zapowiedzi nie odwołał.

Następca biskupa Soleckiego, biskup Józef Sebastjan Pelczar og osił na Synodzie diecezjalnym przemyskim w r. 1902 (statut n. 439) wśród obowiązków proboszczowskich, w szczególności co do metryk, także obowiązek odsyłania co roku przez dziekana do Kurji odpisów metryk chrztów, ślubów i pogrzebów. W ten sposób ustawa biskupa Potoczkiego została odnowioną i zdawałoby się, że mogła znaleść nadal tern lepszy posłuch. Ale stało się inaczej. Była to już epoka zmierzchu ekstraktów metrykalnych w diecezji przemyskiej, ustawać zaczęło ogólnie ich nadsyłanie.

Czem to tłómaczyć? Z pewnością nie lekceważeniem Synodu ze strony kleru, ani też zbytniem obarczeniem go masą nowych zatrudnień przy braku czasu, boć przy dobrej woli za mierną opłatą łatwo można było znaleść i wynająć pisarza do robienia ekstraktów. Przyczyna leżała raczej w samej Kurji Biskupiej, względnie w jej archiwum, gdzie zaczęto już dotkliwie odczuwać brak miejsca na pomieszczenie olbrzymiej masy ekstraktów metrykalnych. Dla tej to przyczyny prawo synodalne o ekstraktach wypadło dość blado i nieznacznie, jakby było tylko echem obowiązującej w tym względzie cywilnej ustawy. Dlatego z Kurji nie wymagano już wtedy od proboszczów zbyt stanowczo nadsyłania ekstraktów')■ Brak odpowiedniego pomieszczenia na ekstrakty, brak należytej nad niemi opieki, a w następstwie tych przyczyn nieład w jakim się ten dział archiwum Kurji znalazł, wreszcie mała użyteczność ekstraktów w epoce pokoju, — oto przeszkody, które zatamowały ich dalszy rozrost i zniechęciły kler do regularnego ich nadsyłania.

Rok 1914/15 powodując zniszczenie wielu archiwów para-fjalnych wraz z oryginalnemi metrykami, wywołał nareszcie duże zapotrzebowanie ekstraktów ze strony proboszczów. Łącznie z tern okazało się koniecznem przyspieszenie ich uporządkowania i obmyślenie należytego dla nich pomieszczenia w lokalu bibljoteki diecezjalnej w domu pojezuickim, dokąd je przedtem ze strychów pałacu biskupiego przeniesiono. Kilkadziesiąt parafij mogło uzupełnić swe metryki przy pomocy wypożyczonych stąd ekstraktów. Wielu proboszczów nie znajdując w archiwum Kurji ich kompletu dla swych parafij, musiało żałować swego lub poprzedników swych w tym względzie zaniedbania. Pomimo tego zbyt mało było proboszczów, których wykazana w ten sposób użyteczność pobudziła do dalszego sporządzania i nadsyłania ekstraktów. Nie pomogły rozporządzenia i przypomnienia biskupie ogłaszane w piśmie diecezjal-

W schematyzmach diecezjalnych od r. 1853 dodawano na końcowej karcie osobne przypomnienie, jakie pisma w których miesiącach proboszczowie wysyłać winni: pod koniec stycznia przypomina się m. i. przysyłanie ekstraktów, ale ta wzmianka o ekstraktach znika już w schematyzmie po r. 190j, chociaż jeszcze w dalszych rocznikach schematyzmu pozostaje przypomnienie proboszczom innych ich terminowych obowiązków kancelaryjnych.

ncm ‘) i w rocznikach schematyzmu -). Poprzednie zwichnięcie w tym względzie karności i porządku ośmieliło do ogólnego puszczenia w niepamięć obowiązującego przecież dalej prawa biskupa Potoczkiego z 1826 r. i prawa cywilnego z r. 1835, a nawet do zignorowania nowego ogólnego prawa kościelnego

0    duplikatach, które tak stanowczo wyraził kanon 470 kodeksu. Wskazano na ten kanon także w diecezjalnym komentarzu kodeksu ¹⁸). ale wogóle nacisk w tym względzie zgóry, zarówno z Kurji jak i od dziekanów, był zbyt słaby, aby dawną pilność proboszczów przywrócić.

Rzut oka na katalog ekstraktów dowodzi, że liczba proboszczów dotąd jeszcze nadsyłających je do Kurji nie dochodzi 10% ogólnej ilości parafij, i że owi pilni pisarze ekstraktów znajdują się głównie w dekanatach: jasielskim i dynowskim, a nadto nielicznie w jarosławskim, krośnieńskim, rzeszowskim

1    żmigrodzkim.

Może ogłoszenie niniejszej rozprawki i katalogu pobudzi większą ilość XX. proboszczów do pilnego nadal sporządzania i nadsyłania ekstraktów metrykalnych oraz do uzupełnienia braków za lata dawniejsze. Rzecz oczywista, że zaniedbanie wielu lat nie da się zaraz odrobić, ale możnaby to wykonać bez zbytniego wysiłku w ten sposób, że proboszcz robiąc ekstrakty za rok bezpośrednio miniony, zrobiłby dodatkowo co roku ekstrakty za jedno z lat dawniejszych.

Tą metodą np. proboszcz w Pstrągowej, gdy rozpoczął pisać dla swej tarnowskiej Kurji diecezjalnej ekstrakta metryk w IV dziesiątku XIX w., uzupełniał je potem stopniowo rocznikami wstecz aż do rocznika 1810 pisanego jeszcze w r. 1850. Tern tłómaczy się fakt najstarszego wieku ekstraktów tej pa-rafji, które do archiwum naszego przybyły z archiwum Kurji diecezj. tarnowskiej dopiero w r. 1926 po ponownem¹⁹) przyłączeniu Pstrągowej do przemyskiej diecezji.

W zamian za to w r. 1928 z przemyskiego archiwum diecezjalnego wydzielono i odesłano do Tarnowa ekstrakty metrykalne 31 parafij, które na mocy bulli papieskiej „Vixdum Polo-niae Unitas" i dekretu wykonawczego Nuncjatury warszawskiej z daty Warszawa 17 list. 1925') do diecezji tarnowskiej odeszły.

Umieszczone są obecnie ekstrakty metrykalne poza właściwym gmachem Kurji i Archiwum diecezjalnego w obszernym lokalu bibljoteki diecezjalnej t. j. nad boczną nawą kościoła pojezuickiego z wejściem od kurytarza II piętra domu przy placu Czackiego 1. 10. W r. 1628 sprawiono dla nich specjalne szafy, w których dla każdej parafji zapewniono osobne miejsce na półce otwartej o szerokości 30, wysokości 40 i głębokości 40 cm. Szaf jest 14, po 30 półek każda, razem uółek 420. — W półkach kładzie się ekstrakty w miarę jak napływają, w ten sposób, że na dole leżą zeszyty najstarsze. Gdy się półka wypełni, przenosi się związany fascykuł ekstraktów danej parafji do szaf ostatnich, które służą jako rezerwowe. Parafje idą w półkach porządkiem alfabetycznym od pierwszej górnej półki pierwszej szafy aż do szafy jedenastej, na której narazie kończy się porządek alfabetyczny. Nad każdą półką uwidocznioną jest nazwa parafji. Gdy powstają nowe parafje, przygotowuje się miejsca na ich ekstrakty po literze Z normalnego alfabetu t. j. w szafie dwunastej. Gdy po latach kilkudziesięciu szafy rezerwowe zapełnią się całkowicie i ich zawartość dojdzie idąc wstecz do półek parafjalnych jeszcze nie całkiem wypełnionych, zajdzie potrzeba zrobienia nowej szafy rezerwowej.

Opisany system pomieszczenia ekstraktów, ustalony ostatecznie niedawno po różnych wahaniach i odmiennych próbach okazuje się w danych warunkach najpraktyczniejszym, i zapewnia pomieszczenie na dłuższy przeciąg czasu.

Uważałem za stosowne opisać go dokładniej, aby z jednej strony wzbudzić zaufanie u XX. proboszczów do przechowania tego cennego owocu ich trudów, z drugiej strony wykazać, że ekstrakty metrykalne dadzą się praktycznie ułożyć, byle zna-leść lokal dość obszerny na ich pomieszczenie.

Brak obszerniejszego lokalu, choroba dość powszechna w archiwach biskupich całego świata, jest i będzie stanowiła poważną trudność w należytem wykonaniu przepisu kanonu 470 o duplikatach metrykalnych. Znakomity przecież kanonista Jan ¹⁸

Chelodi²⁰), komentując ten kanon, z przekonaniem na doświadczeniu wojny opartem wykazuje jego wielką użyteczność, ale zaraz wyraża obawę, że w archiwach większych diecezyj braknie z biegiem lat miejsca na przechowanie tylu odpisów metryk — i jako remedjum wskazuje delikatnie metodę pozostawiania owych odpisów u dziekanów. Rada fatalna i zgoła z intencją prawa niezgodna: wątpię czy gdzieś na świecie istnieją stałe i należycie zabezpieczone archiwa dziekańskie, wobec przenośności urzędu dziekańskiego. A właśnie o stałe zabezpieczenie odpisów metryk prawodawcy chodziło, i jasne brzmienie kanonu 470 nie dopuszcza podobnej interpretacji. Nie gdzieindziej jak właśnie w siedzibie biskupiej miejsce na przechowanie tak ważnych dla diecezji archiwaljów jak odpisy metryk znaleść się musi.

Z przygotowującego się katalogu Archiwum diecezjalnego ogłaszam na początek tę właśnie pierwszą próbkę nie tyle dla celów naukowych badań, którym ekstrakty metrykalne nie wiele posłużyć mogą, ile dla informacji oraz pożytku urzędowego interesowanych XX. proboszczów, wreszcie dla pobudzenia ich do regularnego uzupełniania, w interesie ich własnych parafij, tego działu Archiwum diecezjalnego w myśl obowiązującego prawa kanonicznego i cywilnego.

W katalogu umieściłem wszystkie parafje w obecnej chwili t. j. w październiku 1928 roku istniejące nie wykluczających tych, które żadnych tu jeszcze ekstraktów nie posiadają. Roczniki ujęte w nawias znajdują się wskutek wypożyczenia po wojnie (przeważnie od r. 1915) w odnośnych archiwach para-fjalnych. Roczniki poza nawiasem są przechowane w Archiwum diecezjalnem.

Katalog Ekstraktów.

Albigowa .... 1826—1888.

Babice..... 1826-1609.

Bachórz .... 1827—28. 1865. 1887—99. 1914-20. 1927. Bachórzec . . . 1826—99. 1914—27.

Balice

Baligród .... 1872-907. 1911-18. 1922-24.

Bar

Bączal..... 1826-904. 1914- 25.

Besko..... 1826—97.

10 Białobrzegi

Bieliny..... 1826—906.

Bieździedza . . . 1826—905.

Bircza..... 1826—92.

Biskowice

Bliznę..... 1826-905.

Błażowa .... 1826—99.

Błozew..... 1826—904.

Boguchwała . . . 1826—81.

Bonów

20 Borek stary . . . 1826. 1828—81.

Rorownica . . . 1915—19. 1927.

Bobrka..... 1826-905.    1907-10.    1913-15.

Borynia

Bruchnal .... 1826—97.

Brześciany . . . 1921—22.

Brzostek .... 1826—905.

Brzozów . : . . 1826—905.

Brzoza królewska . . . 1826—908.

Brzyska...... 1826—905.

30 Budziwój

Bukowsko...... 1826—902.

Budy łańcuckie

Chłopice...... 1826—900.

Chmielnik...... 1826—81.

Chmielów

Chyrów...... 1826—907.

Cieklin....... 1826-9U0.    1910-26.

Czudec....... 1825-84. 1903.

Czukiew...... 1826—907.    1913-16.

40 Czyszki...... 1826—905.

Dembowiec..... 1826—915.

Dobromil......(1826—910). 1911.

Dobrzechów..... 1826—84.

Domaradz..... 1826-909.    1926-27.

Domostawa

Drohobycz..... 1826—88. 1899—904.

Dubiecko...... 1826-99. 1915-18. 1927.

Dublany...... 1826—88.

Dudyńce...... 1826—902.

50 Dukla....... 1826-96. 1901-15.

Dydnia....... 1826—96.

Dylągowa...... 1826—95. 1914—19.

Dynów ...... 1826—99. 1914—27.

Dzikowiec..... 1826—907.

Falejówka

Falkenberg..... 1826-92. 1910-11. 1917. 1919—24.

Felsztyn...... 1826-908.1918-19.1921.1923-24.

Frysztak...... 1826—84.

Futoma...... 1826-99. 1914. 1916-19.

60 Gać........ 1826—903.

Gaje wyżnę..... 1926—27.

Giedlarowa..... 1826—92.

Głębokie...... 1911-15. 1917. 1923-27.

Głogów...... 1826—910.    1915—16.

Gniewczyna..... 1826—98.

Gogolów...... 1826—905.

Golcowa...... 1826—907.

Gorzyce...... 1826—903.    1911—18.

Górno....... 1826-905. 1923.

70 Grabownica..... 1826—902. 1911—17.

Grębów...... 1826—903.

Grochówce

Grodzisko...... 1826—91.

Gwoźnica...... 1868—905.

Haczów...... 1826—98. 1914—18.

Handzlówka..... 1826—99.

Harta....... 1826-99. 1914-22.

Hartlowa...... 1826—98. 1917—20.

Hoczew...... 1826—912.

80 Humniska...... 1 827. 1834—905.

Husaków...... 1826—1909.

Hussów...... 1826—900.

Hyżne....... 1826—81.

Iwonicz...... 1826—98.

Izdebki....... 1826-906.

Jaćmierz...... 1826—59. (1860—71. 1876 — 902.

1906-19).

Jarocin

Jarosław...... 1826—907.

Jasień....... 1826—918.

90 Jasienica...... 1826 —917.

Jasionka...... 1826—98.

Jasionów...... 1826—96.

Jaśliska...... 1826—98.

Jasło....... 1826-904. 1911—23. 1925—27.

Jastkowice

Jata

Jawornik polski . . . 1826-99.1914—16. 1918—20. 1927.

Jaworów...... 1826—97.

Jedlicze...... 1826-904. 1914-18.

100 Jeżowe....... 1826-905. 1909.

Jodłówka pruchnicka . 1904.

Halinów..... 1826-38. (1839 -56). 1857. (1853—50).

1861-89. (1890-907). 1908.

Kalników

Kalwarja pacławska . . 1826 —92. 1916—18.

Kamień

Kańczuga...... 1826— 900.

Kaszyce...... 1826— 904.    1910—16.

Klimkówka..... 1826 —98.

Kobylany...... 1826-905.    1907—18.

110 (Kónigsau) Równe k. Medenic 1859—88. 1902—03. Kolonia polska .... (1861—73).

Kołaczyce..... 1826—905.

Komarno...... 1826—88. 1902—22.

Kombornia..... 1826—908.

Koniuszki Siemianowskie

Kopki

. 1826 - 907.

. 1826-79. 1883-904. 1915- 25. . 1826—908.

. 1826-81.

. 1826-97. 1900 - 04.

. 1921-22.

. 1826-1908.

. 1826 -81.

. 1826-1906. 1918-19.

. 1826-906.

. 1826 - 98. 1911-17.

. (1826-1906). 1907—09.

. 1826- 81.

. 1826-909.

. 1836-905.

. 1826—73. 1895-916. 1919—27.

Korczyna . . . . Kosienice . . . .

Kosina.....

120 Kraczkowa . . . Krakowiec . . . Kramarzówka . . Krasiczyn . . . .

Krasne .....

Krosno .....

Krościenko wyżnę Królik polski . . Krukienice . . . Krzemienica . . . 130 Krzywcza . . . . Kurzyna . . . . Laszki k. Bobrówki Laszki murowane

Leszczawa dolna . . . 1826 — 92. 1896.

Leżajsk....... 1826—902.

Lipniki

Lipowiec

Lisko....... 1826-909.

Lubatowa...... 1926. 1872.    1915.

140 Lubenia...... 1826—81.

Lubią....... 1826—84.

Lutcza....... 1826—84.

Lutowiska...... 1826—96. 1911—18.

Łańcut....... 1826-904.

Łanowice......(1826 -53).    1854.    (1855-97). 1898.

Łączki Jagiellońskie . . 1826 - 84. 1902.

-Łąka .    .    ...... 1826 - 31.

Łętownia...... 1826— 905.

Łężyny....... 1826-905. 1907-08. 1911-20.

Łobozew......1912—18.

Łomna

Łowce....... 1826—904.

Łubienko...... 1826—905.

Lubna....... 1826-97. 1918.

Majdan kolbuszowski . 1826—99. 1906—17.

Majdan sieniawski . . 1826—73. 1904—08.

Malawa....... 1826—81.

Manasterz...... 1826—904.

Markowa...... 1826—900.

Medenice...... 1826-88. 1900-03. 1918—20.

Medyka...... 1826-909. 1922—24.

Medynia...... 1861—93.

Michałówka..... 1826—57. 1859—925. 1927.

Miechocin..... 1826—903.

Miejsce Piastowe . . . 1826—98. 1913—15.

Miękisz nowy .... 1912. 1916—18.

Milczyce...... 1826—917.

Miżyniec...... 1826-909. 1922.

Mołodycz

Mościska...... 1826-909.    1925.

Mrowia....... 1326-907.    1919.

Mrzygłód...... 1826—904.

Muiyłowice..... 1826—97.

Myślatycze..... 1826—909. 1922—24.

Nart nowy

Niebieszczany .... 1826—902.

Niebylec...... 1826—84.

Nienadówka..... 1826—908.    1920—25.

Nienaszów..... 1826—906.    1916—19.

Niewodna...... 1826—84. 1918. 1927.

Nisko

Niżankowice..... 1826—909. 1914—25.

Nowe Miasto .... 1826—92.

Nowosielce przeworskie 1826—907.

Nowosielce Kozickie . 1826—92. 1910.

Nowotaniec..... 1826—99.

Nozdrzec...... 1826—99. 1914—20.

Odrzykoń...... 1826—907.

Osiek....... 1826—9JO.

190 Osobnica...... 1826—926.

Ostrów....... 1826—902.

Pantalowice..... 1826—98.

Pikulice

Pnikut...... 1826-57. (1858). 1859-909. 1922.

Pniów....... 1826—903.

Podbuż....... 1860—88.

Pohorce

Polana....... 1826- 912. 1918. 1923.

Połomyja...... 1826—84.

200 Poraź....... 1826-911.    1915—18.

Pruchnik...... 1826—904.

Przemyśl-katedra . . . 1826—63. Przemyśl-Zasanie

Przeworsk..... 1826— 74. 1888—93.

Przewrotne..... 1826—910. 1915—16.

Przybyszówka .... 1826—81. 1919—24.

Przysietnica..... 1826—906. 1914—15. 1917.

Pstrągowa..... 1810—59. 1863—89.

Pysznica...... 1826—905.

210 Racławice......(1826-96). 1897. (1898).

Radawa......(1826—56). 1857-70. (1871—9:0).

1911—12. 1917.

Radenice...... 1826—909.

Radochońce..... 1836. 1842. 1857. 1863—94.    1896.

1898-901. 1903-09. 1914-24.

Radomyśl...... 1826— 903.

Radymno...... 1826-73. 1904-08.

Rakszawa...... 1889—905.

Raniżów...... 1826—910.

Rogi....... . 1826—98.

Rokietnica..... 1826—903.

220 Równe k. Dukli . . . 1826—98. 1915.

Rozwadów..... 1826—905.

Rudki....... 1826-88. 1911-25.

Rudna wielka

Rudnik n/S...... 1826—905.

Rudołowice..... 1826—904.

Rumno....... 1826-905. 1910.

iRybotyczfe..... 1826—92.

Rychcice...... 1826—88.

Rymanów...... 1826—98.

230 Rzeszów...... 1826-81. 1919—26.

Sambor...... 1826—906.

Samoklęski..... 1826—918.

Sanok....... 1826-97.

Sarzyna...... 1826—900.

Sądowa Wisznia . . . 1826—97. 1908.

Sąsiadowice..... 1826—907. 1918—23.

Schodnica

Sieklówka...... 1826—903.

Sieniawa...... 1826—73.

240 Siennów...... 1830—67. 1900.

Sietesz....... 1826—900.

Sławęcin...... 1826—93. 1914—27.

Słocina....... 1826—81.

Sokołów...... 1826—901.

Spie........ 1826-909. 1915-16.

Stany....... 1826—904.

Starasól...... 1826—904.

Starawieś ...... 1826— 910.

Stary Sambor .... 1826—906.

250 Staromieście..... 1826—81. 1916—27.

Stojańce...... 1826—97.

Stobierna...... 1826—81. 1910.

Strachocina..... 1826—902.    1914—18.

Strzałkowice .... 1826—907.    1915.

Strzyżów...... 1826—82.

Stubno.......(1826-84).    1885. (1886—912).

1918—19. 1922—24.

Stupnica

Święcany...... 1826—904.    1909—27.

Świętoniowa

260 Świlcza...... 1826 —908.

Szebnie...... 1826-904.    1914-24. 1926—27.

Szlęzaki...... 1877—903.

Tamanowice..... 1922—23.

Targowiska..... 1826—907. 1919.

Tarnawa górna . .    .1912—18.

Tarnawiec..... 1826 —907.

Tarnawka

Tarnobrzeg..... 1922.

Tarnowiec..... 1826-904. 1908—19. 1922—23,

270 Tarnowska Wola

(Trójczyce) Wacławice Tryńcza

Trzciana...... 1826 - 910.

Trzcieniec..... 1922.

Trzcinica...... 1826—904.    1914—27.

Trzeboś...... 1826—906.

Trześń....... 1826—900.

Trześniów...... 1826—901.

Tuligłowy ad Komarno    1826—901.

280 Tuligłowy pruchnickie .    1826—98.

Tuczempy

Turbia....... 1826-916.

Turka....... 1826 - 901.

Twierdza

Tyczyn....... 1826-81.

Tyrawa wołoska .    . . 1826—915.

Uherce....... 1826 -915.    1917-18.

Ujkowice...... 1826—908.

Ulanów....... 1826—905.

290 Urzejowice..... 1826—905.    1914—19.

Ustrobna...... 1826-904.    1914-20.    1923-24.

Wacowice

Warzyce......(1826-99).    1900.    (1901-12).

1913-21. 1923 - 25. 1927.

Wesoła....... 1826-99. 1914-18.    1927.

Wiązownica..... 1826—910.

Wielkie Oczy .... 1826 -97. 1904-15. 1918-19.

Wielowieś...... 1826—903.

Wietrzno......1913—18,

Widełka

300 Wojutycze..... 1826—905.    1918—19.

(Wolanka) Tustanowice

Wola Rafałowska . . . 1826—81.

Wola Raniżowska Wola Rzeczycka

Wola Zarczycka . . . 1826—905.

Wólka niedźwiedzka

Wólka Pełkińska

Wołkowyja..... 1826—908.    1912.

Wołoszcza..... 1826— 88.

310 Wrocanka...... 1826-907.    1926-27.

Wrzawy ...... 1827—903.

Wysoka k. Dobrzechowa

Wysoka Głogowska

Wysoka k. Łańcuta . . 1826—94.

Wyszatyce.....(1826-89). 1890. (1891-906).

1907-09.

Zabierzów..... 1826—81. 1919.

Zaczernię...... 1826—907.

Zagórz....... 1826—902.

Zaleszany...... 1826—903.    1907—24.

320 Załęże . ...... 1826-926.

Zapałów......1918—26.

Zarszyn...... 1826—97.

Zarzecze...... 1826—904.

Zgłobień...... 1826-81. 1919.

Zręcin....... 1826-906.    1914-26.

Żyznów

Żmigród nowy .... 1826—906.

Żmigród stary .... 1826—904.

Żołynia...... 1826—908.

330 Żurawica...... 1826—908.

Przemyśl-Błonie

Polanka

Truskawiec

Barycz

Nilatyn

Komańcza

Hłudno

Czarna k. Łańcuta

Kąkolówka

1

*) Sess. XXIV de ref. matr. c. 1, 2.

2

^z) Synodus Mediol. I, pars II, tit. 2, — Mansi, Collectio Concil. XXXIV, 16.

3

) Reskrypt Ś. Kongr. Soboru 18 maja 1912 zaleca pewnemu biskupowi, który troskał się o bezpieczeństwo metryk parafjalnych, wydanie zarządzenia, aby co roku odpisy z ksiąg parafjalnych nadsyłali proboszczowie do Kurji bt skupiej; a tę rezolucję Ojciec św. zaaprobował (Nouv. Rev. Theol. XLV, 230).

4

Synodus dioecesana leopoliensis sub... Venc. Hier... Sierakowski... Archieppo Metropolitano Leopoliensi A. D. 1765 diebus 20, 21 et 22 Maji in

Ecclesia Metropolitana Leopoliensi celebrata. — Leopoli Typis S. R. M. Aca-demicis, A. D. 1765.

5

') Syned prow. piotrk. 1511; diecezjalne: poznańskie 1517, 1720, wileńskie 1613, 1744, przemyski 1621, żmudzkie 1639, 1752, włocławski 1641, łucki 1726, płocki 1733.

6

*) Syn. prow. lwowski 1564, piotrków. 1628; diec. chełmski 1624, warmińskie 1610, 1726; por. Pastoralis Maciejowskiego 1601, 1607.

7

)    Syn. diec. przemyski 1621.

8

)    Synod diec. żmudzki 1752.

9

°) Epistoła Pastoralis ...Venceslai Hieronimi... Sierakowski... Archiepiscopi Mcfropolitani Leopoliensis, ad Clerum cum Saecularem tum Regularem et Uni-versum Gregem Archidioecesis Leopoliensis, Pastorali suae Curae et Jurisdic-tioni subiectum directa et ordinata, Anno Christi 1761, Ingressus sui in Cathe-dram Metropolitanam Leopoliensem Anno 2 do. Leopoli, Typis Academicis S. R. M. Coli. Soc. Jesu,

10

Encyklop. kość. Nowodwcr. XIV, 228.

Statuta AEppi Coloniensis 1779, podobnie ówczesny Synodus Torna-censis, — cyt. w Enc. kość. Now. XIV, s. 224.

11

^Ł) Jougan: Kancelarja parafjalna, Lwów 1912, s. 65.

12

*) Barthenheim: Oesterreichs Geistliche Angelegenheiten, Wien 1841, s. 637.

13

⁹) Muller: Lexikon des Kirchenrechts, Wiirzburg 1842, IV, s. 34.

14

) Korzeniowski: Zbiór przepisów, Lwów 1900, s. 35. Griessl: Kirchliche Vorschriften und ósterr. Gesetze in den Matriken-Angelegenheiten, Graz 1891, s. 64.

15

') Odpisy i streszczenia tego cyriularza w języku oryginalnym łacińskim znajdują się we wszystkich parafjalnych protokołach kurend i cyrkularzy z tego czasu.

16

)    Kurenda IV z r. 1849.

17

)    Kurenda V z r. 1891, str. 81, rozporz. JS& 1993.

18

Kronika diec. przem. 1925, s. 135—146.

19

') Kron. diec. przem. 1915, s. 81, sprawozd. ze zjazdu dziekanów 18 11 1915; Kron. d. p. 1916, s. 22 i 44; Kron. d. p. 1919, s. 96, sprawozd. ze zjazdu dziek. 3/6 1919.

^ł) Schematismus 1914, 1917.

³)    Ważniejsze zmiany i uzupełnienia w prawie kościelnem według nowego kodeksu, dod. do nr. 4—5 Kron. d. p. 1918, str. 49.

⁴)    Przedtem należała ta parafja wraz z całym tarnowskim cyrkułem do przemyskiej diecezji w latach 1809—1823.

20

) Jus de personis, Tridenti 1922, n. 228, str. 353.