FizykaII54901

545

wriianym postumencie jest poziomo umieszczona lisztwa ab 20 cali długa, '/₂ cala gruba, a 1cala szeroka, środkiem w części na wskroś przebita. Na jednym jej-końcu znajduje się pionowe koło z podziałką, ustawione swą płaszczyzną pod prostym kątem do długości lisztwy i utrzymujące w swym środku pryzmę Nikola o, obracającą się wraz z noniuszem. Naprzeciwko tego koła, na drugim końcu lisztwy, ustawiona jest pozioma rurka z drugim nikolem większych rozmiarów, którą wedle potrzeby do góry podsuwać i na dół spuszczać, tudzież na prawo i na lewo skręcać można, póki się jej oś nie sprowadzi do równoległości z krawędzią cib lisztwy i nie sprawi, aby osie obu nikolów wraz z osią rurki, zawierającej ciało ciekłe do badań przeznaczone i położonej na podstawkach d i /' na jednej i tćj samej linii prostej leżały. Rurka ta dla powstrzymania światła obcego osłania się czarną rurką drewnianą lub metalową. Ponieważ siła skręcająca u ciał ciekłych jest po największej części bardzo mała, zależeć nam powinno na tem, aby jeszcze najsłabsze skręcenie płaszczyzny odkryć było można. Pouillet osiągnął ten cel za pomocą podwójnej płytki kwarcowej (double pla-^ue) Soleila, która składa się i dwóch prostopadle do osi wyciosanych, a następnie obok siebie położonych i za pomocą balsamu kanadyjskiego spojonych tafelek kwarcowych, jednej prawo- a drugiej lewo-skrętnćj. Obie połówki tak otrzymanej ta-felki są zupełnie jednako zabarwione, jeśli się pomiędzy równomierni lub skrzyżowanemi zwierciadłami znajdują. Obróciwszy analizera tylko trochę z tego położenia, zaraz obie połówki różnobarwnemi się okażą. Najprzydatniejszą jest płytka podwójna, mająca grubość 3'75mm. Ona pomiędzy równolegle ustawionemi nikolami okazuje się purpurowo-fioletową, którą to barwę nazwano przecliodową (teint de passage), gdyż zaraz w niebieską lub czerwoną przechodzi, skoro nikol oczny trochę tylko się obróci, poczem jedna połówka tafelki czerwoniawe, ńruga niebieskawe zabarwienie okazuje.

Ta podwójna płytka kwarcowa umieszcza się w przyrządzie Jollyego za nikolem ocznym. O sposobie robienia doświadczeń z tym przyrządem i o sacharometrze Soleila w tomie dodatkowym.

Fizyka T. II. 69