Image001301 djvu

12

tyzującej władzy naszego umysłu, która pewne bodźce eliminuje, inne zaś łączy i stapia, tworząc obrazy poszczególnych przedmiotów, stosunków przestrzennych i t. d.

Jednem słowem, świat, w jakim żyjemy, wzięty pod uwagę w swojej postaci czystej, to istny i mroczny chaos n.ezliczonych zjawisk. Dopiero syntetyczna władza umysłu ludzkiego organizuje ten chaos, wprowadza weń ład i tworzy dla ,ias rzeczywistość, umożliwiającą nam życie. Ponieważ tej czynności organizowania chaosu dokonywujemy stopniowo od najwcześniejszych lat dzieciństwa, nic dziwnego, że nie zdajemy sobie sprawy z istotnegu stanu rzeczy i myślimy złudnie, że poznanie świata jest nam dane odrazu w formie gotowej.

Tu możnaby zrobić małą dygresję natury filozoficznej. Religja mówi nam, że Bóg słowem twórczem wydobył świat z nicości i chaosu. Ale Bóg, stworzywszy człowieka, udzielił mu cząstkę własnej mocy twórczej. Jest nią syntetyczna władza umysłu, która pozwala nam przetwarzać otaczający nas chaos bodźców na piękny i uporządkowany obraz świata.

Jak bardzo cennym darem jest dla nas ta władza, pokazują bliżej wypadki chorobliwe. Wiadomo, że ciało nasze powstało z prochu i w proch się obraca. To samo można powiedzieć i o naszym psychicznym obrazie świata, który wypłynął z chaosu i łatwo może się w chaosie znów pogrążyć. Dzieje się to wówczas, gdy człowiek zatraca syntetyczną władzę umysłu.

Jest to choroba umysłowa, która nazywa się obłędem. Jak wygląda rozprzężony obraz świata, widziany przez pryzmat obłędu, poucza nas choćby Krasiński w Nieboskiej Komedji:

ja ci ogłoszę, coby było, gdyby Bóg oszalał. Wszystkie światy lecą to na dół, to w górę — człowiek każdy, robak każdy krzyczy: Ja Bogiem i co chwila jeden po drugim konają — gasną komety i słońca. Chrystus nas już nie zbawi — krzyż swój wziął w ręce obie i rzucił w otchłań. Czy słyszysz, jak ten krzyż, nadzieja miljonów, rozbija się o gwiazdy, łamie się, pęką, rozlatuje w kawałki, a coraz niżej i niżej, aż tuman wielki powstał z jego odłamków?