img015

w niej komórki gleju radialnego. Mają one dwie wypustki: krótką, która dotyka do przykomorowej powierzchni pęcherzyka, i długą, sięgającą do zewnętrznej powierzchni kory — od jej wyglądu pochodzi nazwa tego gleju. Wyrostki te tworzą zewnętrzną warstwę brzeżną, w której nie ma ciał komórkowych, i znacznie zwiększają grubość ściany cewki nerwowej. Wzdłuż długich wyrostków gleju radialnego zaczynają wędrować pierwsze, niezróżnicowane jeszcze neurony, powstające w przykomorowej warstwie rozrodczej. Wędrują one ku powierzchni zewnętrznej układu nerwowego i różnicuią się w dojrzałe neurony posiadające wypustki — dendryty i akson. Neurony te kumulują się w środkowej części warstwy brzeżnej, przy czym później docierające, młodsze neurony zatrzymują się pod warstwą starszych, wcześniej tu osiadłych komórek. W ten sposób tworzy się zawiązek ściany układu nerwowego, który ma strukturę trójwarstwową: najgłębiej, nad warstwą rozrodczą, położona jest bczkomór-kowa warstwa pośrednia, w środku leży płytka pierwotna, składająca się z ciał. komórkowych neuronów, a nad nią bezkomórkowa warstwa brzeżna (wtórna)

6.2.5.4. Różnicowanie się komórek nerwowych

Zarówno w zaczątku rdzenia kręgowego, jak i mózgu, komórki różnicują się bard szybko. Pierwsze neurony (to jest komórki postmitotyczne, które zakończyły podzi komórkowe) obserwujemy w rdzeniu kręgowym tuż po zamknięciu się cew nerwowej, są one jednocześnie obecne w nie do końca jeszcze zamkniętym zawiąz¹ mózgu. U wszystkich zbadanych kręgowców, od ryb do człowieka, występuje to w samej fazie rozwoju: po wytworzeniu się pierwszego zgięcia głowowego zawiąz’ mózgu. U ryb faza ta następuje po około 24 godzinach, u myszy po 8,5 d“ a u człowieka po 28 - 33 dniach od powstania zygoty. Po tym czasie motoneuro rdzenia kręgowego wysyłają już swoje aksony poza rdzeń, w kierunku somitd a powstałe z grzebieni rdzeniowych neurony zwojów czuciowych wysyłają dłu wypustki zarówno do rdzenia, jak i w kierunku obwodowym.

U człowieka w ciągu 3 dni od pojawienia się w mózgu pierwszych komó. o cechach neuronów zaczynają one tworzyć wypustki i formować szlaki nerwo Pierwsze szlaki, jakie obserwujemy w mózgu, są utworzone przez włókna neuron położonych w jądrze śródmózgowiowym nerwu trójdzielnego (są to włókna eferen. tego nerwu) oraz w jądrze przednio-podstawnym (ang. anterobasal nucleus), kt wykształca się w części podstawnej międzymózgowia, tuż za zaczątkiem oka. neurony wysyłają włókna do tyłu, w kierunku zaczątków śródmózgowia. U ss‘ ten ośrodek i szlak prawdopodobnie zanika w trakcie dalszego rozwoju.    ^

Natychmiast po wyodrębnieniu się pęcherzyków kresomózgowia i prawie je cześnie z pierwszymi szlakami śródmózgowia w zawiązku kory pojawiają się. pierwsze neurony — komórki Cajala-Retziusa. Proces ten rozpoczyna się w naj do przodu wysuniętej części pęcherzyka, w pobliżu zaczątków opuszki węchQ Neurony te tworzą między sobą krótkie, lokalne połączenia, a wkrótce ich ak docierają też do zaczątka ciała prążkowanego.

6.2.6. Pochodzenie podstawowych struktur ośrodkowego układu nerwowego

Ściany przedniej części cewki nerwowej uwypuklają się tworząc pierwotnie trzy, a po dalszym zróżnicowaniu pięć pęcherzyków mózgowych (ryc. 6.2). Jest to zrąb budowy

, 6.2. Zawiązek mózgu tuż po utworzeniu się pięciu podstawowych pęcherzyków. 1 — kresomóz-gjzawiązek półkul mózgowych): 2 — międzymózgowie (zawiązek wzgórza): 3 — śródmózgowie; ,łomózgowie wtórne (zawiązek móżdżku i mostu); 5 — rdzeniomózgowie; 6 — rdzeń kręgowy nerwy czaszkowe. 8 pęcherzyk oczny; A — zgięcie głowowe: B — zgięcie mostowe. (Wg: Jtetter, Vergl. Anat. Ces. 1924, 33: 4-23, zmodyf.)

^ti wspólny dla wszystkich kręgowców. Pęcherzyki te, licząc od granicy z rdzeniem pwym, to:

rdzeniomózgowie (ang. myelencephalon); sytyłomózgowie wtórne (ang. metencephalon), składające się z mostu (ang. )'i móżdżka (ang. cerebellum);

jy śródmózgowie (ang. mesencephalon), składające się z odcinka pnia mózgu — *⁷ki (ang. tegmentum) i leżącej nad nim pokrywy (ang. tectum); międzymózgowie (ang. diencephalon), z którego wykształca się wzgórze (ang. jius), a także pączkuje zawiązek szyszynki (ang. pineal body);

_; ;'kresomózgowie (ang. telencephalon), położone najbardziej do przodu i roz-/Pe ^si? ^w postaci parzystych pęcherzyków pączkujących z jego części bocznej, ^ći podstawnej kresomózgowia rozwija się podwzgórze (ang. hypothalamus), ęgo odpączkowują jeszcze zawiązki siatkówek, część nerwowa przysadki (ane. głypophysis) oraz wykształca się część przegrody (ang. septum). Z tego yka kresomózgowia rozwija się też opuszka węchowa i prążek węchowy (ang.

^bulb> olfactory stria), a także dalsze części układu węchowego, część 3^y’ kora mózgu (ang. cerebral cortex) oraz jądra podstawne (ang. basal . do których zaliczamy ciało prążkowane (ang. striatum) oraz część ciała