img045 (24)

III. „Alfabet-idzie w ślad za religią”    —    .    ........

1':    ■■ " Chrześcijaństwo zachodnie: alfabet łaciński; 2. chrześcijaństwo wschodnie: - — — — - Cy — cyrylica (łącznie z alfabe

tem rosyjskim); S — pismo starosyryjskie;— N — nestoriańskie; A — armeńskie; G — gruzińskie; K — koptyjskie;

E — 'etiopskie; 3. judaiim! plsm'0 hebrajskie) 4. — - —--islam: pismo arabskie; B. «.«,» ,■> » . bułfdyZln:' pismo palijskie- i in.;

- f:‘    6. konfucjanizm: pismo chińskie

wet podpisać i zamiast podpisu stawiał chrześcijański znak krzyża (używany do dziś przez analfabetów) jako rękojmię swej prawowiemości oraz świadectwo przyzwolenia i aprobaty, właśnie w klasztorach palił się kaganek wiedzy. Oświata miała w pewnych okresach charakter niemal cał-kowicie klasztorny, a w każdym razie krzewili ją nauczyciele wykształceni w instytucjach klasztornych. Na przykład pierwszymi skrybami na Wyspach Brytyjskich byli mnisi irlandzkiego lub obcego pochodzenia (J (głównie Włosi) bądź też wykształceni przez cudzoziemskich mnichów Brytyjczycy. Ważnymi ośrodkami nauki były również szkoły katedralne.

W rezultacie łacina — i oczywiście alfabet łaciński — język Kościoła rzymskiego, stała się językiem międzynarodowym europejskiej elity intelektualnej i pozostała nim przez wiele stuleci. Nawet dzisiaj w Kościele rzymskokatolickim po łacinie pisze się wiele uczonych dzieł i traktatów teologicznych — możemy tu wspomnieć o działalności św. Franciszka Ksawerego (1506—52) z zakonu jezuitów (założonego w 1534 roku) oraz Kon-* ~ gregacji Krzewienia Wiary (założonej w 1622 roku) —- chociaż w wyniku naturalnego procesu rozwojowego, jaki nastąpił w ciągu trzech lub czterech ostatnich wieków, łacina utraciła pozycję dominującą. Tak czy owak, warunki te znakomicie sprzyjały upowszechnianiu się alfabetu łacińskiego, który przyjęła większość ludów europejskich i który przystosowano do języków należących do'najróżniejszych grup językowych.

Wszelako w nowszych czasach alfabet coraz częściej zamiast w ślad za religią szedł „w ślad za banderą’’ i „w ślad za handlem”.

ALFABET DZISIAJ

Przystosowanie danego pisma do nowego języka nie jest sprawą łatwą, zwłaszcza'kiedy fen nowy język zawiera pewne głoski nie istniejące w mo-wie, od której zapożyczono alfabet. Rodzi się wtedy problem przedsta-_j wienia nowych głosek, szczególnie przy transliteracji wyrazów obcych.

«-i Problem ten rozwiązywano na różne sposoby:

1.    Przez przedstawienie nowych głosek za pomocą istniejących zna-'1 ków, dla których nie ma zastosowania w nowym języku; na przykład łacińską literę c, o tyle zbyteczną, że literą k postanowiono przedstawiać

^! wszystkie k bez wyjątku, wprowadzono w niektórych językach słowiańskich (polskim, czeskim, chorwackim itd.) dla przedstawienia głoski c.

2.    Dla przedstawienia pojedynczych głosek w nowych językach wpro-I wadzono połączenia dwóch lub więcej liter. Interesującym tego przykła-

isafi

dem jest sposób przedstawienia głosek 'sz i cz w rozmaitych językach; j podczas gdy rosyjska cyrylica ma jeden symbol dla zbitki szcz, w czeskim stosuje się połączenie ść, w polskim przedstawia się ją za pomocą czterech spółgłosek (szcz), a do przeliterowąnia tej zbitki na język niemiecki by-