7648595077

PIERWSZA KONSTYTUCYA AUSTRYACKA 191

źe państwo stoi nad brzegiem bankructwa, i że w ślad za katastrofą finansową, pójdzie też, w obec wigierskich, włoskich i niemieckich ruchów, rozbicie całej monarchii. Najpoważniejsze koła żywiły największe obawy co do egzystencyi państwa. Stary system przeżył się zupełnie. Nie dziw więc, że pod wpływem wypadków wyżej skreślonych, długo tajone niezadowolenie, obawy i niepokój gorączkowy jasnym wybuchły płomieniem. Ze wstrząśnie ni a mi, przez które przeszła stolica państwa Wiedeń i kraje koronne, nie mogą się nawet mierzyć podobne, wspomniane już, objawy w Niemczech. Po dniu 13 marca przyszedł i rząd do przeświadczenia, że Austrya nie może być nadal rządzoną inaczej, jak inne państwa Europy,

PIERWSZA KONSTYTUCYA AUSTRYACKA 191

a zwłaszcza Niemiec, osobista chęć i nia zadość wszystkim uprawnionym życzeniom i potrzebom

wola

cesarza uczyme-

ob j a wił a się stanowczo

nastąpił jeszcze na czas zwrot,

będący już podówczas nie cierpiącą zwłoki koniecznością¹.

Byłoby jednak zupełną przesadą twierdzić, że rząd wykonał ten zwrot chętnie i odrazu poszedł tak daleko, jak nakazywał rozum stanu i sytuacya. Przeciwnie, grał on rolę targującego się, i dopiero krok za krokiem dawał się spychać z zajmowanego stanowiska. Pierwszy krok był najdonioślejszy: książę Metternich runął d. 13 marca w nocy i zmuszonym był uciekać z Wiednia. W swych Pamiętnikach pisze on, że „uważa obalenie istniejącego j)o rządku rzeczy za nieuniknione, a nie byłby zdołał mu zapobiec ani przeszkodzić, ponieważ znalazł się już izolowanym^ ^{2 3 4}. Nazajutrz Wiener Zeitung (Nr. 74) ogło-

Porównaj : Helfert. Geschichte Oesterreichs wm Ausgange des Wiener October-Aufstandes 1848, tom I (die Belagening und Finnahme Wiens Octo-ber 1848); na str. 1: „Es wird łieute Wenige geben, die sieli ni elit mit der Behauptung eiiwerstanden erklarten, dass die grossartige Umwalzung des J. 1848 ein wahres G-luck fur Oesterreich war. Allein ein Anderes ist es, was das Jahr 1848 in seinen weiteren Folg en und Entwickelungen gebracht bat, und w⁷ie uns dies, durch welelie Mittel und a uf welchen We gen gebracht. wurde^u.

Aus Metternich’s nachfjelasseuen Papier en. Hemasgegehen ron dem

8oh )ie des Staatslamzlers. Ftir sten Bichard Metternich. Wien 1883, YII. Bd.,

Ar. o 13.