7648595065

180 PIERWSZA KONSTYTUCYA AUSTRYACKA.

teryalne interesa pewnymi gwarancyami. Ponieważ zaś i ta forma rządu, pomimo znakomitych, swych zalet, ma, jak każda rzecz ludzka, także i wewnętrzne usterki, a usterki te, gdyby ■wybujały i wzięły górę, mogłyby albo uczynić ją w zastosowaniu przeciwieństwem tego, co stanowi istotę jej ducha, — przypominam despotyzm partyi parlamentarnych; oddawanie się ich za narzędzie skrycie absolutnym rządom, — albo unie-możebnić przeprowadzenie przez nią i przy niej wielkich zadań i problemów państwowych, — przypominam rozbicie się parlamentu na drobne frakcye lub atomy, rozpłynięcie się jego działalności w drobiazgowych sporach i rasowych walkach, a zupełna bierność lub wieczna negacya wobec zagadnień pierwszorzędnych, — przeto czujność społeczeństwa zwracać się winna nietylko przeciw niebezpieczeństwom, mogącym grozić tej formie rządu z zewnątrz, ale i przeciw wewnętrznemu wrogowi, przeciw tym naleciałościom, z których nieprzyjaciele konstytucyonalizmu skwapliwie zawsze korzystają.

My w Austryi, którzy w całej pełni używamy korzyści systemu konstytucyjnego, dziś już utrwalonego, mamy również wszelkie powody przywiązywać wielkie znaczenie do tej formy ustroju — i dlatego może nie będzie od rzeczy poznać się bliżej z pierwszą próbą przekształcenia Austryi w państwo politycznie wolne, z pierwszą konstytucyą nadaną przez śp. cesarza Ferdynanda w r. 1848.

U

Gdy aktem związkowym z d. 8/6 1815 (Deutsche Bun-desacte) utworzonym został Związek niemiecki (der deutsche Bund), orzekł art. 13 tegoż aktu, że we wszystkich państwach,, należących do związku, mają być wprowadzone konstytucye Stanowe (LandstandiscJie Berfassung), t. j. że system rządu niema być absolutny, lecz ograniczony współdziałaniem stanowych ciał reprezentacyjnych. Zaś t. z w. Akt końcowy konfe-rencyj wiedeńskich (Wiener Schlussacte) z 15 maja 1820 orzeka, że Zgromadzenie związkowe (.Bimdes-Yesammhmg), mające swą siedzibę we Frankfurcie nad Menem , ma czuwać nad dopełnieniem tego postanowienia we wszystkich państwach związkowych, (art. 54); tudzież oświadcza, że ponieważ niemiecki