7648595069

184 PIERWSZA KONSTYTUCYA AUSTRYACKA.

W takim stanie rzeczy zastał Austryę rok 1848, zainaugurowany rewolucyą lutową w Paryżu, która sprowadziła nie-tylko upadek ministerstwa Guizota, ale pozbawiła Ludwika Filipa orleańskiego tronu, a Francyi nadała republikańską formę rządu. Prądy Avolnościowe, które wyszły podówczas z Francyi, przebiegły jakby iskrą elekryczną, i jak iskra elektryczna wstrząsnęły całą Europę; objawiły się one dążeniem do uzyskania. najszerszych praw wolnościowych i swobód obywatelskich przez stworzenie urządzeń konstytucyjnych, a równocześnie rozbudziło się silnie poczucie narodowościowe, i dążność do państwowej formacyi na zasadzie narodowości¹. Jedno i drugie z tych dążeń wystąpiło, jak każdy prąd długo tamowany, gdy raz tamę przerwie i wybuchnie, z całą siłą elementarną i gorączkowem dążeniem do celu, a bez zbytniego zastanawiania się nad właściwością obieranych dróg. "W* Berlinie nawet nie obeszło się bez przelewu krwi, spowodowanego jedynie nieporozumieniem; to samo w "W. ks. Badeńsldem; w Ba-waryi widział się król Ludwik spowodowanym zrezygnować na rzecz swego syna Maksymiliana II. Ofiarą ruchu, który żadnego niemieckiego państwa nie ominął, padły prawie wszędzie dawne gabinety, a do steru powołani zostali naczelnicy opozycyi w Izbach lub poza Izbami; czy dlatego, że myślano tę jedną koncesyą zaspokoić umysły, czy też, że dawni mężowie stanu ulegli tej ironii losu, która im nie dozwoliła niczego zapomnieć i niczego się nauczyć.

Po milionach przeszedł wtedy, — jak mówi prof. Tarnowski² — jakby rozkoszny jakiś dreszcz odrodzenia; całe Niemcy wywiesiły sztandar wolności prasy, sądów przysięgłych, uzbro-

Ulbricli. Lehrlmch des OesterreicMschen StaatsrecMes> Berlin 1883, str. 43 sq. Pr. Krones. Ilandbuch der Geschichte Oesterreićhs, von der iUte-sten bis zur neuesten Zeit, Berlin 1881, tom IV, str. 633 sq. — Pr. Krones. Geschielite der Neuzeit Oesterreićhs vom 18. Jahrhundert bis aiif die Gegen-wart. Berlin 1878, str. 628—674. — Fr. Kasparek. Prawo polityczne ogólne i t. d. Kraków 1881, tom II, str. 366 sq.

Siedm projektów konstytucyj austryackich (Przegląd polski 1807).