img125 (5)

gotówkowe oraz przewidując sposoby pokrycia nirmiiiinim i wj— ciowych nadwyżek gotówki,

—    preliminarz zysków i strat, tj. wyników finansowych, zawierający konfrontację planowanych przychodów z kosztami ich uzyskania oraz określający przewidywane zyski,

—    planowany bilans majątkowy, tzn. zawierający planowaną wielkość i strukturę majątku na określony dzień w przyszłości (np. na koniec przyszłego roku) oraz stan źródeł sfinansowania majątku (kapitałów własnych i obcych),

—    preliminarz przepływów finansowych, obrazujący zestawienie przewidywanego przyrostu źródeł finansowania w odpowiednim przekroju oraz kierunków jego przeznaczenia (wykorzystania).

Ponadto plan finansowy powinien zawierać zespół wskaźników ilustrujących przewidywaną zyskowno ść i płynność finansową firmy a także inne wskaźniki niezbędne dla oceny przyszłej sytuacji finansowej.

Układ przedstawionych elementów składowych planu finansowego nie odbiega w zasadzie — z wyjątkiem preliminarza obrotów gotówkowych — od układu sprawozdań finansowych (tj. rachunku wyników, bilansu oraz sprawozdań z przepływów finansowych), jakie zostały scharakteryzowane w poprzednim rozdziale. Natomiast specyficzny układ ma preliminarz obrotów gotówkowych. Na bliższe naświetlenie zasługuje także technika planowania zysków z uwzględnieniem ich progu.

4.2. PRELIMINARZ OBROTÓW GOTÓWKOWYCH

Preliminarz obrotów gotówkowych powinien spełniać następujące, zasadnicze cele:

—    programowanie obiegu środków pieniężnych w odpowiednich przedziałach czasu w sposób zapewniający utrzymanie płynności finansowej firmy przy racjonalnym kształtowaniu kosztów finansowych,

—    przesunięcie płatności w porozumieniu z wierzycielami w razie przewidywanego spiętrzenia płatności oraz podejmowanie z góry działań dla zapewnienia dodatkowych źródeł finansowania,

—    umożliwienie przedsięwzięć, pozwalających na najkorzystniejsze lokowanie nawet krótkotrwałych nadwyżek finansowych.

Istota preliminarza, który ma umożliwić realizację przedstawionych celów, sprowadza się do kalkulacji w odpowiednich przekrojach przewidywanych wpływów gotówki do kas i na rachunki bankowe firmy oraz niezbędnych wydatków. Preliminarz powinien obejmować okres co najmniej 6 — 9 przyszłych miesięcy, a po upływie każdego kolejnego miesiąca niezbędne jest jego uzupełnienie o dalszy miesiąc (plan kroczący).

Wpływy i wydatki gotówki wykazywane są w preliminarzu z podziałem na poszczególne miesiące, ale wielkości te na najbliższy miesiąc (najbliższe cztery tygodnie) wymagają bardziej szczegółowego podziału według tygodni. Z kolei dane na najbliższe tygodnie powinny zawierać już specyfikację dla poszczególnych dni.

Preliminarz najbliższych dwóch tygodni ma charakter planu operatywnego, tzn. należy dążyć, aby wpływy były w nim określone już ze znaczną precyzją, a gros wydatków powinno być realizowane zgodnie z preliminarzem. Natomiast preliminarz

Wywołujących odpowiednie zmiftny”3ochodów i wydatków pieniężnych oraz ich rozkład w czasie.

Na przykład na podstawie danych wstępnej fazy preliminarza mogą być podejmowane decyzje dotyczące:

—    ograniczenia sprzedaży kredytowej odbiorcom (zmniejszenia jej udziału w sprzedaży ogółem) lub skrócenia okresu udzielania kredytu kupieckiego i przesunięcia niektórych zakupów mniej pilnych na dalsze okresy, jeżeli przewidywane wstępnie wpływy są zbyt niskie dla pokrycia wydatków,

—    negocjacji z dostawcami w sprawie uzyskania korzystniejszych warunków kredytów kupieckich,

—    zawarcia z bankiem umowy umożliwiającej skorzystanie przedsiębiorstwu z krótkookresowego kredytu (np. w rachunku otwartym), jeśli występuje ryzyko niedostatecznej trafności kalkulowanych wpływów.

Preliminarz obrotów gotówkowych powinien być wykorzystywany jako jeden % instrumentów aktywnego sterowania wpływami i wydatkami firmy, umożliwiający optymalizowanie wyników finansowych działalności i prowadzenie gospodarki pieniężnej w sposób z góry przewidziany. Uwzględniając takie założenie, niezbędna jest bieżąca kontrola zgodności faktycznej realizacji wpływów i wydatków z danymi preliminarza. Ujawnione odchylenia powinny być wykorzystywane do podejmowania odpowiednich działań, na przykład do:

—    korekty niedostatecznie precyzyjnych metod preliminowania przychodów, połączonej z aktualizacją danych preliminarza na następne okresy,

—    decyzji w sprawie likwidacji przyczyn, które wywołały odchylenia wskutek niewłaściwej działalności (np. rozłożenie w czasie nieuzasadnionej potrzebami sprzedaży nadmiernej koncentracji zakupu towarów i materiałów, powodującej ponadto często powstanie nadmiernych zapasów),

—    wcześniejszej spłaty niektórych zbyt kosztownych kredytów.

Etapy sporządzania preliminarza obrotów gotówkowych (jego przykładowo wypełniony wzór zawiera tablica 4) można ująć następująco:

1)    za punkt wyjściowy przyjmuje się planowaną sprzedaż, na podstawie której określa się wpływy gotówkowe w danym przedziale czasu (np. w danym miesiącu, tygodniu), uwzględniając ustalone na podstawie doświadczenia relacje, zachodzące w poprzednich okresach między tymi dwoma wielkościami;

2)    pozostałe wpływy pieniężne (np. ze sprzedaży zbędnych obiektów majątku trwałego, z tytułu przewidywanego zwrotu udzielonych innym firmom pożyczek, z tytułu należych dywidend) wprowadzane są do preliminarza na podstawie danych zgłaszanych przez odpowiednie komórki organizacyjne firmy;

3)    następnie kalkuluje się i zamieszcza w preliminarzu przewidywane wydatki pieniężne, a przede wszystkim przypadające na dany okres do uregulowania zobowiązania wobec dostawców, z tytułu wynagrodzeń dla pracowników, podatków, ubezpieczeń społecznych, ceł, czynszów a także spłaty pożyczek i kredytów, wniesienia udziałów do innych firm, wypłaty dywidendy należnej udziałowcom itp.;

4)    ustala się niezbędne pogotowie gotówkowe w kasach przedsiębiorstwa i na rachunkach bankowych na pokrycie doraźnych wydatków (pozycję tę można pominąć, jeżeli nie przewiduje się zmiany pogotowia);

5)    określa się nadwyżki lub niedobory środków pieniężnych w poszczególnych odcinkach czasu (pkt. l-f2— 3 ±4).

67