img008 (28)

198 Magia i religia

Stevenson 1904, Parsons 1923, Bunzel 1932, Benedict 1934). Uzupełnieniem tej analizy jest porównanie otrzymanych rezultatów z podobnymi mitami innych grup Pueblo, zarówno wschodnich, jak zachodnich; wreszcie przeprowadzone zostały wstępne badania mitologii Równin. Za każdym razem rezultaty dostarczały potwierdzenia hipotezom. Mitologia północnoamerykańska nie tylko wyszła z tego doświadczenia jak gdyby oświetlona po nowemu, lecz nadto zdołaliśmy dostrzec, a niekiedy też określić, operacje logiczne typu zbyt często pomijanego bądź też obserwowane w dziedzinach bardzo odległych od naszej. Niepodobna tu wdawać się w szczegóły; ograniczymy się do przedstawienia niektórych wyników.

Nadmiernie uproszczona tablica mitu Zuni o „wyłonieniu” miałaby następujący wygląd ogólny:

ZMIANA

ŚMIBRĆ

Migracja prowadzona przez dwóch Newekwe (klownów obrzędowych)

Mechaniczne stosowanie roślin (drabiny, by wyjść ze światów niższych)

Odżywcze stosowanie dzikich roślin

Wyłonienie pod przewodem Ukochanych Bliźniąt

Kazirodztwo brata i siostry (pochodzenie wody)

Wytępienie ludzkich dzieci przez bogów (przez utopienie)

Magiczny turniej wydany Ludowi Rosy (zbieracze przeciw ogrodnikom)

Złożenie w ofierze brata i siostry (by otrzymać zwycięstwo)

Wykorzystanie roślin uprawnych jako pożywienia

Adopcja brata i siostry (w zamian za kukurydzę)

Okresowy charakter czynności rolniczych

Wojna przeciw Kya-nakawe (ogrodnicy przeciw myśliwym)

Stosowanie zwierzyny jako pokrar-mu (polowanie)

Wojna prowadzona przez dwóch Bogów Wojny

Nieuchronność

wojny

ŚMIERĆ

Zbawienie plemienia (odkrycie środka Świata)

Ofiara z brata i siostry (by zwyciężyć Potop)

TRWANIE

Szybkie zbadanie tej tablicy wystarcza, by zrozumieć jej charakter. Jest ona odmianą logicznego narzędzia, które ma dokonać mediacji między życiem a śmiercią. Przejście to sprawia trudność myśli Pućblo, gdyż ujmuje ona życie ludzkie na wzór królestwa roślin (wyłanianie się z ziemi). Ta interpretacja jest jej wspólna ze starożytną Grecją, toteż wybór mitu Edypa jako pierwszego przykładu nie był zupełnie arbitralny. W rozpatrywanym tu przypadku amerykańskim życie roślinne jest kolejno analizowane-pod rozmaitymi względami, ułożonymi od najprostszego do najbardziej złożonego. Rolnictwo zajmuje miejsce najwyższe, a przecież uprawa roślin ma charakter cykliczny, tzn. polega na następowaniu po sobie życia i śmierci, co przeczy postulatowi wyjściowemu.

Gdyby ktoś chciał pominąć tę sprzeczność, to wystąpi ona niżej w tablicy: rolnictwo jest źródłem pożywienia, a zatem życia; otóż polowanie również dostarcza pożywienia, choć jest podobne do wojny, tzn. do śmierci. Są zatem różne podejścia do tego problemu. Wersja Cushinga jest ześrodkowana na opozycji między działaniami dostarczającymi pożywienia, których rezultat jest bezpośredni (zbieranie dzikich roślin), a tymi, których wyniku można oczekiwać dopiero po upływie czasu. Inaczej mówiąc, śmierć musi być włączona do życia, aby rolnictwo było możliwe.

W wersji Parsons przechodzi od myślistwa do rolnictwa, podczas gdy wersja Stcvenson postępuje w odwrotnym porządku. Wszystkie inne różnice