IMGI47 (2)

cień i powiązań pracy z magią i religią, wykazania solidarności z całym plemieniem.

Miejsce w zespole rybackim zalety od pozycji rodziny i nie mężna pracować niedbale, nie dotrzymywać swoich zobowiązań, ażeby nie narazić na szwank honoru rodu i plemienia. Praca nie tylko zapewnia zdobywanie środków do tycia, ale utwierdza hierarchię społeczną i religijną, pogłębia więzi rodowe i plemienne, których znaczenie jako porządku -ponadczasowego podkreślają mity i magia.

Podstawę socjalizacji wszystkich członków plemienia, tak dorosłych jak i dzieci stanowi integracja pracy z 'religią, magią i mitami. Integracja występuje wyraźnie na przykładzie hodowli i podziału bulw jamu, podstawowego pożywienia Triobriandczyków. Każdemu etapowi tej pracy towarzyszą obrzędy religijne i magiczne. Wiedza magiczna ma charakter hierarchiczny, odpowiednie zaklęcia znane są tylko wybranym, zajmującym wyższą pozycję społeczną, czarownikom i 'kapłanom. Korzystają oni z licznych przywilejów i dużej władzy i jedynie oni mogą kierować pewnymi ceremoniami.

Każda rodzina stosuje inne zaklęcia magiczne, tym razem należące ido magii ogrodniczej. Znajomość zaklęć to wielki przywilej i aide (każdemu dany jest <w tym samym zakresie. Pozycja i miejsce w rodzinie i bractwie decydują, ile zaklęć kto może poznać. Rodzina pilnie przestrzega tajemnicy, nikomu obcemu nie wolno jest zdradzić, jakich zaklęć się używa.

W czasie sadzenia bulw w ogrodzie ludzie są głęboko przekonani, że bez zaklęć i na cudzym terenie sadzonki nie (mogłyby urosnąć. Dobre zbiory są oceniane nie tylko jako wynik pracowitości gospodarzy, ale przede wszystkim jako wynik skuteczności ich zaklęć. Zbiory układa się w kopce, wszyscy je oglądają, ko-

inentują jakość i ilość bulw, ale głównym przedmiotem zainteresowania jest wielkość kopca przezrvac*>-nego dla siostry hodowcy, (podobnie jak i rewanż jej męża w stosunku do jego siostry. Zgodnie ze zwyesa* jem kopce te (powinny być największe i najokazalsze, świadczą one bowiem o hojności gospodarza. Pokazy zbiorów ogląda cała wieś d jej żywe dyskusje składają się na opinię publiczną, która feruje ocenę zarówno wytworów pracy, jak i pracujących ludzi. Chwali się lub gani rodzinę i jej wkład do zbiorowego żyda zgodnie z prawem i zwyczajami. Jawność życia zbiorowego wzmaga znaczenie i wagę opinii zbiorowej, z którą musi się liczyć każdy mieszkaniec wsi.

Charakteryzując życie Triobriandczyków, Malinowska (1960) ibrani znaczenia magii i krytykuje tych, którzy traktują ją jako „skażoną naukę”. Jego zdaniem, magia i religda, mimo że różnią się od siebie, obie stanowią silę kulturalną, która posiada znaczenie społeczne i psychologiczne. Człowiek chwyta się magii wówczas, gdy nie potrafi jeszcze opanować pewnych zjawisk przyrody, uniknąć niebezpieczeństw, zapobiec nieszczęśliwym wypadkom. Za pomocą zaklęć i obrzędów Stara się zmusić wiatr, pogodę, zwierzę i roślinę do słuchania jego woli, odwołuje się przy tym do istot wyższych, duchów przodków, demonów i bogów. Magia wyraża przekonanie, że człowiek sam przez zaklęcia i przy pomocy duchów przodków może opanować przyrodę, natomiast religią jest wyrazem poczucia bezsilności i odwołania się do sił wyższych, ponadludzkach. Magia nigdy nie jest stosowana przy rozpalaniu ognia, w garncarstwie, w produkcji kamiennych narzędzi, w gotowaniu czy sprzątaniu, czyli wszędzie tam, gdzie ludzie opanowali procesy techniczne. Natomiast w sytuacjach, w których może decydować przypadek lub jakieś siły nie kontrolowane, jak np. w miłości czy na

31