Cukrzyca - przewlekła choroba metaboliczna wywołana brakiem lub nieprawidłowym działaniem insuliny.

Schorzenie to charakteryzuje się podwyższonym stężeniem glukozy (hiperglikemią) we krwi.

Aby glukoza mogła być źródłem energii, niezbędna jest odpowiednia ilość prawidłowo spełniającej swoje funkcje insuliny.

W Polsce na cukrzycę choruje około 1.5 miliona osób.

Wyspy trzustkowe (Langerhansa) stanowią ok. 1% masy trzustki.

W wyspach trzustkowych występują komórki α wydzielające glukagon, komórki β wydzielające insulinę.

Okres połowiczego rozpadu insuliny we krwi wynosi około 5 minut.

Insulina zsyntetyzowana przez komórki β wysp trzustkowych jest w nich magazynowana w pęcherzykach cytoplazmatycznych. Zwiększenie poziomu glukozy we krwi dopływającej do trzustki powoduje egzocytozę hormonu, polegającą na otwarciu się błony komórkowej w miejscu stykania się z pęcherzykami zawierającymi insulinę i wydzielaniu ich zawartości na zewnątrz komórki.

Insulina zmniejsza stężenie glukozy we krwi, co zwrotnie hamuje wydzielanie komórek β i utrzymuje stałe stężenie glukozy we krwi.

Glukagon, wytwarzany przez komórki α wysp Langerhansa, zwiększa stężenie glukozy we krwi.

W czasie głodzenia organizmu, wydzielanie glukagonu jest znacznie zwiększone i prawidłowe stężenie glukozy we krwi jest zachowane.

Działanie glukagonu jest antagonistyczne w stosunku do insuliny.

Insulina i glukagon są podstawowymi regulatorami przemiany węglowodanowej w organizmie, wpływając na aktywny transport przez błonę komórkową i syntezę białek i tłuszczów w komórkach.

Kiedy trzustka dostarcza zbyt małą ilość insuliny lub jej nie dostarcza, organizm nie może wchłaniać glukozy z krwi; komórki zaczynają „głodować” mimo, że stężenie glukozy we krwi jest stale za wysokie.

Jedynym ratunkiem jest dostarczenie insuliny we wstrzyknięciach.

Obecnie wyróżnia się dwa najbardziej rozpowszechnione rodzaje cukrzycy:

cukrzyca typu 1- insulinozależna;

cukrzyca typu 2 - insulinonieazależna.

Przyczyny schorzenia są różne w zależności od typu choroby.

Cukrzyca typu 1, zwana również insulinozależną lub typu dziecięcego (młodzieńczą) jest spowodowana całkowitym brakiem insuliny na skutek uszkodzenia odpowiednich komórek trzustki.

Występuje ona głównie u dzieci i młodzieży.

Proces powstawania choroby nie jest do końca znany, wiadomo jedynie, iż jest ona uwarunkowana genetycznie, co skutkuje zaburzeniami mechanizmu odpornościowego i w efekcie uszkodzeniem komórek β trzustki.

Cukrzyca typu 2 - insulinoniezależna to najbardziej rozpowszechniona postać tej choroby.

Przyczyną owej choroby jest zazwyczaj zaburzenie wydzielania insuliny przez komórki β trzustki lub zaburzenie wykorzystania insuliny przez tkanki.

Występuje najczęściej u osób starszych, otyłych lub z innymi zaburzeniami metabolizmu.

W początkowej fazie owej choroby insulina wydzielana jest w zwiększonej ilości, ale niewystarczającej do jednocześnie zwiększonych potrzeb organizmu (insulinoodporność).

INNE TYPY CUKRZYCY

u kobiet w ciąży i ustępująca po porodzie

związane z przyjmowaniem niektórych leków

z operacyjnym usunięciem trzustki.
Podstawowym symptomem choroby jest zwiększone stężenie glukozy we krwi.

Podwyższenie ilości cukru we krwi zależy od rodzaju cukrzycy i w zależności od niego może występować po spożyciu węglowodanów lub niezależnie.

NORMA glukozy(cukru) we krwi: 70-115 mg/dl

Cukrzyca występuje jeśli stężenie glukozy we krwi przekracza na czczo 126 mg/dl, zaś w 2 godziny po posiłku przekracza 200 mg/dl.

Czynniki ryzyka:

genetyczne,

wiek,

otyłość,

nadciśnienie tętnicze,

siedzący ryb życia,

zaburzenia tolerancji glukozy,

przewlekłe choroby trzustki i wątroby,

wysoki poziom cholesterolu we krwi,

nagła utrata wagi,

osłabienie oraz wiele innych.

CUKRZYCA - ROZPOZNANIE:

Podwyższony poziom cukru we krwi i moczu(glikozuria),

senność,

ogólne osłabienie,

utrata wagi mimo prób zaspokojenia silnego głodu,

zwiększone pragnienie i związana z tym zwiększona ilość oddawanego moczu,

nudności oraz zmęczenie.,

zaburzenia ostrości widzenia

częste, nawracające się infekcje w okolicach narządów płciowych.

w skrajnych przypadkach oznaką choroby może być również zapach acetonu wyczuwalny w wydychanym przez chorego powietrzu.

CUKRZYCA - DIAGNOSTYKA

obserwacja objawów: typowych oznak schorzenia;

potwierdzeniem prawidłowego rozpoznania cukrzycy jest pomiar glukozy we krwi;

(u niektórych chorych pomimo wysokich poziomów cukru nie zauważa się żadnych objawów choroby).

CUKRZYCA - LECZENIE

Dążymy do obniżenia poziomu glukozy we krwi do poziomu właściwego.

podawanie insuliny we wstrzyknięciach,

lub podawanie doustnych leków

przeciwcukrzycowych,

stosowanie odpowiedniej diety,

ćwiczenia fizyczne,

ścisła kontrolna ciśnienia tętniczego,

kontrola poziomu cholesterolu we krwi,

profilaktyka powikłań.

CUKRZYCA - POWIKŁANIA

Hipoglikemia - obniżony poziom glukozy we krwi,

Hiperglikemia - podwyższony poziom cukru we krwi.

CUKRZYCA - HIPOGLIKEMIA <40mg/dl

bóle głowy, stany lękowe,

zaburzenia mowy, widzenia i orientacji,

drgawki, drżenia głodowe,

osłupienie, śpiączka, czasem sztywność odmóżdżeniowa

objawy aktywacji układu autonomicznego - tachykardia, podniesienie ciśnienia tętniczego, zlewne poty, szerokie źrenice.

LECZENIE: podanie 50- 100ml 20% roztworu glukozy lub 1mg glukagonu,

CUKRZYCA - HIPERGLIKEMIA

Przyczyny:

nie podanie dawki insuliny lub podanie jej zbyt mało,

zakażenia głównie z wysoką gorączką,

duża utrata płynów- biegunki, wymioty,

Jest stanem utraty przytomności w wyniku nagromadzenia się w tkankach znacznej ilości ciał ketonowych, czego efektem jest powstanie kwasicy ketonowej.

Kwasica ketonowa rozwija się stopniowo.

Zanim dojdzie do utraty przytomności pojawiają się inne objawy :

wzmożone pragnienie (wynikające ze wzrostu poziomu cukru we krwi),

Wielomocz (cukromocz),

obecność ciał ketonowych w moczu,

postępujące osłabienie,

bóle brzucha z towarzyszącymi nudnościami i wymiotami,

bóle głowy,

postępujące odwodnienie organizmu, przyspieszenie i pogłębienie oddechu oraz pojawienie się zapachu acetonu w powietrzu wydychanym,

Utrata przytomności, jest stanem bezpośredniego zagrożenia życia i wymaga specjalistycznego leczenia.

CUKRZYCA - LECZENIE HIPERGLIKEMII

Leczenie:

oznaczenie glikemii,

podanie insuliny krystalicznej we wlewie dożylnym 3j. co godzinę, równocześnie nawadnianie

0,9%NaCl, potem 0.45%NaCl, uzupełnianie poziomu potasu.

---