Geografia Polski

Nazwa “Polska” - pochodzi od nazwy plemienia Polan zamieszkujących we wszesnym średniowieczu środkową Wielkopolskę. Pierwszy raz nazwa użyta w sensie nazwy państwa na początku XI w. W swojej historii państwo polskie przyjmowało różne nazwy, które w krótkim zarysie można przedstawić następująco: -  do X w. Państwo plemienne Polan
-  X w. Księstwo Polan (Państwo Piastów)
-  XI - XIII w. Państwo Polskie (Dzielnicowe)
-  XIV - XV w. Królestwo Polskie
-  XV w. - 1795 r. Królestwo Polskie (Rzeczpospolita Szlachecka)
-  od 1807 r. Księstwo Warszawskie
-  1815 - 1831 Królestwo Polskie (Królestwo Kongresowe)
-  1831 - 1915 Królestwo Polskie jako integralna część Rosji
-  1918 - 1952 Rzeczpospolita Polska (RP)
-  1952 - 1989 Polska Rzeczpospolita Ludowa (PRL)
-  od 1989 Rzeczpospolita Polska (RP)

Godłem - jest wizerunek orła białego z głową w koronie zwróconą w prawo, z dziobem i szponami złotymi, w czerwonym polu prostokątnej tarczy o dolnej krawędzi wydłużonej pośrodku.

Barwy narodowe - nawiązują do barw godła i oparte są na bieli i czerwieni - uchwalane przez sejm (7.02.1831), podczas powstania listopadowego, uznane ostatecznie w 1919 r. jako oficjalne barwy państwowe. Flaga polska jest biało-czerwona w kształcie prostokąta o stosunku długości do szerokości jak 8:5.

Hymnem narodowym - jest pieśń “Jeszcze Polska nie zgninęła” (patrz dział “wojsko”), powstałą w 1797 r. w Reggio (tekst J. Wybicki). W 1918 pieśń stała się hymnem narodowym, a w 1926 r. ogłoszono ją oficjalnym hymnem państwowym.

Rozciągłość geograficzna
Skrajnymi punktami terytorium Polski są:
-  na północy przylądek Rozewie - 54^o50'N,
-  na południu szczyt Opołonek w Bieszczadach - 49^o00'N,
-  na zachodzie koryto Odry koło Cedynii - 14^o07'E,
-  na wschodzie koryto Bugu koło Strzyżowa - 24^o08'E.
Daje to różnicę:
10^o01' długości geograficznej = 40 minut czasu lokalnego (689 km rozciągłości z zachodu na wschód), 5^o50' szerokości geograficznej = 2 godz. 12 minutom w długości dnia w ciągu roku (649 km rozciągłości z północy na południe).

Długość granic - wynosi 3582 km, w tym:

z Niemcami	467 km
z Czechami	790 km
ze Słowacją	539 km
z Rosją	210 km
z Litwą	103 km
z Białorusią	416 km
z Ukrainą	529 km
granica morska (z mierzeją helską)	528 km
Długość granic po ciekach wodnych	1285 km
Długość linii brzegowej (z Zalewem Szczecińskim)	788 km
Powierzchnia morza terytorialnego	8682 km^2

Niektóre drogowe przejścia graniczne

1. Polska - Niemcy

Lubieszyn		- Linken
Kołbaskowo		- Pomellen
Krajnik Dolny		- Schwedt
Osinów Dolny		- Altglietzen
Kostrzyn		- Kietz
Słubice		- Frankfurt
Świecko		- Frankfurt
Gubin		- Guben
Olszyna		- Forst
Łęknica		- Bad Muskau
Zgorzelec		- Görlitz
Sieniawka		- Zittau
Porajów		- Zittau
2. Polska - Rebublika Czeska
Porajów		- Hradek n. Nisou
Zawidów		- Habartice
Jakuszyce		- Harrachov
Lubawka		- Královec
Golińsk		- Starostin
Tłumaczów		- Otovice
Kudowa Zdrój		- Náchod
Boboszów		- Dolni Lipka
Głuchołazy		- Mikulovice
Pietrowice		- Krnov
Pietraszyn		- Sudice
Chałupki		- Bohumin
Cieszyn		- Česky Téšin

3. Polska - Słowacja

Chyżne		- Trstena
Chochołów		- Suchá Hora
Łysa Polana		- Javorina
Niedzica		- Spišska St. Ves
Piwniczna		- Mnišek n. Popradom
Barwinek		- Vyš. Komárnik
4. Polska - Ukraina
Medyka		- Mostiska
Hrebenne		- Rawa Russkaja
Dorohusk		- Jagodin
5. Polska - Białoruś
Połowce		- Pieszczatka
Terespol		- Brześć
Kuźnica Białostocka		- Grodno
Kukuryki		- Klejniki
Bobrowniki		- Pogranicznyj

6. Polska - Litwa

Ogrodniki		- Lazdijai
Budzisko		- Kalvarija

7. Polska - Rosja

Bezledy	- Bagrationowsk
Braniewo	- Mamonowo

Ukształtowanie powierzchni

Hipsometria Polski

Wzniesienie n.p.m.	% powierzchni	Powierzchnia w km^2
poniżej 0 m     0 - 100 m     100 - 200 m     200 - 300 m     300 - 500 m     500 - 1000 m     powyżej 1000 m	0,2       25,2       49,7       16,2       5,6       2,9       0,2	625         78 797         155 405         50 652         17 512         9 069          625
Ogółem	100,0	312 685

     

Z powyższej tabeli wynika, że Polska jest krajem wybitnie nizinnym, a większe góry zajmują tylko południowe pograniczne rejony kraju.

-  Średnie wzniesienie n.p.m. 173 m
-  Tereny podgórskie i górskie obejmują 9% powierzchni
-  Najwyżej położonym punktem są Rysy w Tatrach 2499 m
-  Najwyżej położona zamieszkała miejscowość to Zakopane (Gubałówka) 1125 m
-  Najniższym punktem jest rejon depresji żuławskiej w okolicy Raczek Elbląskich - 1,8
    m p.p.m.
-  Najniżej położona zamieszkała miejscowość to Żółwiniec na Żuławach - 1,3
    m p.p.m.
-  Do zlewiska M. Bałtyckiego należy 99,7% polskich rzek
-  Około 9300 jezior powyżej 1 ha zajmuje 1% powierzchni
-  Bagna i tereny podmokłe zajmują 5% powierzchni
-  Długość dróg utwardzonych (1994 r.) ok. 235 000 km
-  Długość szlaków kolejowych (1994 r.) ok. 24 300 km
-  Drogi (szlaki) żeglowne (1994 r.) 3980 km

Główne krainy historyczno-geograficzne

Polska jak każdy inny kraj podzielona jest na tzw. prowincje (regiony) fizyczno - geograficzne. Mamy więc niziny, wyżyny, góry, pojezierza itp. W sumie wyróżnia się w Polsce ok. 39 makroregionów, podzielonych na ok. 211 mezoregionów, dzielących się jeszcze na mikroregiony. Opisane są tutaj tylko podstawowe krainy i niektóre makroregiony, które wynikają z naszej historii.

Krainy historyczne:

-	Pomorze - ciągnie się wzdłuż wybrzeża Bałtyku i obejmuje województwa: szczecińskie, koszalińskie, słupskie, gdańskie i elbląskie, oraz częściowo bydgoskie - główne ośrodki to: Szczecin, Koszalin i Gdańsk. Dzieli się na:

	-	Pomorze Zachodnie - obejmuje woj. szczecińskie, koszalińskie i część słupskiego głównymi ośrodkami są Szczecin i Koszalin.
	-	Pomorze Wschodnie - obejmuje woj. gdańskie, elbląskie, część słupskiego i płn. część woj. bydgoskiego - głównymi ośrodkami są Gdańsk i Elbląg. W Pomorzu Wschodnim wyróżnia się:

	-	Kaszuby - południowo - zachodnia część woj. gdańskiego - główne ośrodki to Kartuzy i Kościerzyna,
	-	Żuławy - obejmują deltę Wisły - główne ośrodki - Nowy Staw i Nowy Dwór    Gdański.

-	Mazury - to kraina jezior obejmująca pojezierza woj. olsztyńskiego i suwalskiego - głównymi ośrdkami są Iława, Olsztyn, Mrągowo i Suwałki.

-

Warmia - obejmuje dorzecze rzek, dolnej Pasłęki (woj. elbląskie) i środkowej Łyny (woj. olsztyńskie) - głównymi ośrodkami są Braniewo, Lidzbark Warmiński i Bartoszyce.

-	Ziemia Lubuska obejmuje region między Odrą, Wartą i Obrą - głównymi ośrodkami są Słubice, Międzyrzecz i Świebodzin.
-	Wielkopolska - obejmuje woj. poznańskie, pilskie, leszczyńskie, kaliskie, konińskie, sieradzkie po Wartę, część woj. gorzowskiego, zielonogórskiego i bydgoskiego po Noteć. Głównymi ośrodkami są - Poznań, Piła i Kalisz.
-	Kujawy - obejmują część woj. bydgoskiego, toruńskiego i włocławskiego na zach. od Wisły - głównymi ośrodkami są Bydgoszcz, Inowrocław i Włocławek.
-	Mazowsze - obejmuje woj. toruńskie, ciechanowskie, ostrołęckie, łomżyńskie, białostockie, płockie, skierniewickie, warszawskie, siedleckie i bialskopodlaskie. Głównymi ośrodkami są Warszawa, Płock i Mińsk Mazowiecki. Wyróżnia się krainy:

	-	Kurpie - rejony Puszczy Kurpiowskiej i częściowo Piskiej w dorzeczu dolnej Narwi i jej dopływów, a głównymi ośrodkami są Myszyniec i Kadzidło.
	-	Podlasie - obejmuje woj. białostockie i bialskopodlaskie z głównymi ośrodkami w Białymstoku, Bielsku Podlaskim i Białej Podlaskiej.

-	Śląsk - obejmuje woj. zieleniogórskie, wałbrzyskie, legnickie, wrocławskie, opolskie, katowickie i część woj. zielonogórskiego i bielskiego - głównymi ośrodkami są Wrocław, Opole, Katowice, Legnica i Cieszyn. Wyróżnia się:

	-	Śląsk Dolny - obejmujący zachodnią część Śląska z Żaganiem Brzegiem i Nysą - główne ośrodki to Wrocław, Legnica i Żagań.
	-	Łużyce - część historycznej krainy w Niemczech i Czechach, położonej wzdłuż Nysy Łużyckiej w dorzeczu rzek Lubsza i Czerna, od Gubina po Zawidów. Główne ośrodki to: Lubsko, Gozdnica, Łęknica i Zgorzelec.
	-	Śląsk Górny - to wschodnia część Śląska - główne ośrodki: Opole i Katowice.
	-	Śląsk Cieszyński - to ziemie na wschód od Cieszyna - główne ośrodki: Cieszyn, Żywiec.

-	Małopolska - obejmuje pozostałe województwa południowo - wschodniej Polski, a głównymi ośrodkami są Kraków, Piotrków Trybunalski, Kielce, Lublin, Nowy Sącz i Rzeszów. Wyróżnia się:

	-	Polesie Lubelskie - obejmujące woj. chełmskie i wsch. część woj. zamojskiego - głównymi ośrodkami są Włodawa, Chełm i Hrubieszów.
	-	Orawa - część krainy Słowackiej w dorzeczu górnej Orawy - głównymi ośrodkami są Jabłonka i Lipnica Wielka.
	-	Spisz - obejmuje tereny między rzeką Białką a Dunajcem - głównymi ośrodkami są Łapsze Niżne i Niedzica.
	-	Podhale - to region długich dolin pomiędzy Kotliną Nowotarską a Pogórzem Gubałowskim - główn ymi ośrodkami są Chochołów, Biały Dunajec i Bukowina Tatrzańska. Tereny bezpośrednio obrzeżające Tatry nazywane są reglami.

---