WYKŁAD 5 i 6
Rachunki bankowe
Rachunki bankowe dzielimy na :
bieżące
powiernicze
oszczędnościowe
dewizowe (walutowe):
A (osoby krajowe)
C (osoby zagraniczne)
5) lokat terminowych
Rachunki bieżące służą do przeprowadzania operacji rozliczeniowych związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą. Służą do ewidencji wpływów za sprzedane towary i usługi i do ewidencji rozchodów za zakupione materiały, energię, usługi i regulowanie zobowiązań.
Przy rachunkach bieżących mogą występować rachunki pomocnicze zakładane w innych bankach lub w innych oddziałach tego banku niż rachunki bieżące i są przeznaczone dla rozliczania ściślej określonych zadań gospodarczych np. rozliczeń konkretnym kontrahentem. Otwarcie rachunku pomocniczego nie wymaga zgody banku prowadzącego rachunek bieżący, ale ten bank może zastrzec sobie prawo do powiadamiania go o rachunkach założonych w innych bankach.
Rachunki oszczędnościowe nie mogą być wykorzystywane do rozliczeń z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej.
Rachunki walutowe są prowadzone dla osób krajowych i zagranicznych odrębnie ze względu na potrzeby określania bilansu płatniczego państwa.
Osobą zagraniczną jest:
osoba fizyczna mająca stałe miejsce zamieszkania za granicą
osoba prawna zagraniczna
jednostka organizacyjna nie mająca osobowości prawnej, a mająca swoją siedzibę za granicą.
Na rachunki typu C przyjmowane są waluty wymienialne, a wpłaty powinny być udokumentowane np. deklaracją celną i pochodzić z:
realizacji zagranicznych przekazów bankowych i pocztowych, czeków podróżniczych, weksli i akredytyw dokumentowych (pieniężnych)
wpłat pieniędzy przywiezionych z zagranicy
wpłat osób krajowych zgodnie z przepisami prawa dewizowego
przelewów z innych rachunków typu C
przelewów z rachunków typu A
innych tytułów określonych w odrębnych przepisach.
Wpłaty na rachunki dewizowe typu A nie wymagają dokumentowania skąd pochodzą. Posiadacz rachunku dewizowego typu A lub C może ustanowić pełnomocnictwo ograniczone lub nieograniczone do dysponowania saldem rachunku. Pełnomocnictwo może być w każdej chwili zmienione lub odwołane, a dyspozycje ustanowienia zmiany lub odwołania rachunku powinny mieć pisemny charakter.
Otwarcie rachunku i zawarcie umowy o rachunek bankowy następuje na podstawie wniosku podpisanego przez osobę lub osoby uprawnione do składania oświadczeń zakresie praw majątkowych. Przy otwieraniu rachunku bank wymaga złożenia uwierzytelnionych podpisów i fotokopii dokumentów potwierdzających tożsamość i/lub osobowość prawną klienta oraz pełnomocnika. Uwierzytelniony podpis jest wzorem według którego identyfikuje się osoby upoważnione do dysponowania rachunkiem.
Podpis uwierzytelniony to podpis złożony w obecności pracownika banku.
Do dokumentów należą:
wyciąg z rejestru sądowego albo zaświadczenie o wpisie do Ewidencji Działalności Gospodarczej,
zawiadomienie o nadaniu numeru REGON,
koncesja jeżeli jest wymagana,
oryginał umowy spółki lub statutu przedsiębiorstwa,
dowód osobisty w przypadku osób fizycznych,
wzory podpisów osób upoważnionych do dysponowania rachunkiem.
Rachunek bankowy ma numer składający się z 26 cyfr, których poszczególne grupy cyfr oznaczają numer oddziału banku, numer identyfikujący klienta, numer identyfikujący rodzaj rachunku.
Na rachunki przyjmowane są również waluty wymienialne zgodnie z przepisami prawa dewizowego, według kursu dnia ustalonego przez dany bank.
Wpłata waluty obcej wymienialnej na rachunek prowadzony w złotych następuje po zakupieniu tej waluty przez bank i zapisaniu na rachunku równowartości w złotych. Gdyby właściciel rachunku prowadzonego w złotych chciał uzyskać walutę wymienialną i ją wypłacić to musi ją kupić od banku. Bank zatem swoim klientom sprzedaje oraz od nich kupuje waluty wymienialne, ale kurs sprzedaży nie jest tożsamy z kursem kupna przez bank. Różnica między kursami jest zarobkiem banku określonym jako spread. Aktualnie w przypadku franka szwajcarskiego w różnych bankach różnica wynosi od kilku groszy do ponad 20 groszy na 1 franku szwajcarskim
Przy zaciągniętych kredytach we frankach szwajcarskich bank najczęściej wymaga spłaty frankami zakupionymi w tym banku. Przewidywana jest modyfikacja przepisów dzięki którym możliwa będzie spłata rat frankami zakupionymi w dowolnym miejscu dzięki czemu kredytobiorca będzie mógł wybrać źródło zakupu waluty obcej charakteryzującą się niższym spreadem.
Rachunek oszczędnościowy służy do gromadzenia wkładów oszczędnościowych osób indywidualnych krajowych i zagranicznych oraz do przeprowadzania rozliczeń z wyjątkiem rozliczeń z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej. Posiadacz rachunku dysponuje wkładem w sposób dowolny do wysokości salda rachunku lub do wysokości debetu sankcjonowanego.
Debet jest to uprawnienie do przekroczenia stanu rachunku. Debet jest zaakceptowanym z góry kredytem.
Debet jest oprocentowany według zmiennej stopy procentowej obowiązującym w danym banku. Spłata debetu następuje bez dyspozycji posiadacza rachunku z bieżących wpływów na rachunku. Saldo debetowe musi być spłacone w terminie. Jeżeli termin nie został sprecyzowany to przyjmuje się, że wynosi 10 dni. Wypłaty gotówkowe i bezgotówkowe z rachunku mogą być dokonywane za pomocą dowodów wypłaty, kart bankowych i posiadanych czeków, jeżeli bank jeszcze stosuje czeki.
Karty:
debetowe (do podejmowania pieniędzy w granicach salda debetowego),
charge (rozliczenia w cyklu miesięcznym; spłata zobowiązania jednorazowa),
kredytowe (cechuje się tym, że może być spłacona część, a reszta później),
elektroniczne (pre-paid),
zbliżeniowe
OPERACJE GOTÓWKOWE
Operacje gotówkowe nazywane są skarbcowymi i podlegają następującym zasadom:
komisyjności - oznacza, iż takie czynności jak otwieranie i zamykanie skarbca, liczenie, sortowanie, pakowanie banknotów i monet, dziurowanie banknotów zniszczonych są wykonywane zawsze w obecności drugiego pracownika,
dokumentowanie wszelkich operacji kasowo-skarbowych,
zatrudniania osób o odpowiednich cechach etyczno-moralnych, odpornych na stresy i niekaralnych,
dokładnego przestrzegania przepisów z zakresu odpowiedzialności materialnej pracowników,
wykonywania czynności w warunkach gwarantujących bezpieczeństwo środków pieniężnych i pracowników.
Gotówka powinna być posortowana i odpowiednio spakowana, zamknięta w standardowych workach gwarantujących bezpieczeństwo. Pobieranie i odprowadzanie gotówki następuje wyłącznie w pełnych wiązkach. Banknoty o jednakowym nominale układane są w paczki po 10 sztuk. 10 paczek stanowi wiązkę.
Wpłaty gotówkowe w kasie są obciążone opłatami na rzecz banku ponieważ wymagają czasu i staranności.
Wpłaty i wypłaty gotówkowe nazywane są operacjami kasowo-skarbcowymi wykorzystywanymi przez wydziały operacyjno-skarbcowe, w których mieszczą się kasy, sortownia, skarbiec i banknoty.
Kasa jest wydzielonym pomieszczeniem, zamkniętym, do którego ma wstęp tylko kasjer i osoba sprawującą nadzór. Kasjer wykonuje czynności na podstawie dokumentów zaakceptowanych do realizacji i na bieżąco ewidencjonuje obroty kas.
Przechowywanie wartości dewizowych i ich sortowanie odbywa się na zasadach obowiązujących dla krajowych znaków pieniężnych.
W sortowni są:
przyjmowane i przeliczane wpłaty,
sortowane banknoty i monety w podziale na nadające się do dalszego obiegu i zniszczone,
sprawdzana autentyczność banknotów i monet,
układane paczki i wiązki banknotów oraz rulony i woreczki z banknotami,
dziurowane są banknoty zniszczone.
Gotówka do przeliczania pochodzi z kasy skarbca, skarbca nocnego i od pracowników z inkasa samochodowego.
W sortowni pracują co najmniej 2 osoby, a osoba nadzorująca prowadzi wykaz pracowników w sortowni oraz wykaz przepisów z potwierdzeniem ich znajomości poprzez pracowników. Skarbiec jest specjalnie zabezpieczonym i chronionym pomieszczeniem znajdującym się poniżej poziomu gruntu. Stałą obsadę skarbca stanowią dwaj skarbnicy wykonujący czynności komisyjne, a inne osoby mogą przebywać wyłącznie za zgodą skarbnika przy czym obecność osoby te potwierdzają swoimi podpisami w specjalnej ewidencji.
W Skarbcu:
jest przyjmowana i wydawana gotówka w formie zasiłków,
przyjmowane są wpływy bieżące z kas,
przyjmowane są kasety z pozostałością po zakończeniu prac kas i sortowni,
przyjmowane są utargi odpowiednio uformowane,
przechowywane są wartości,
przyjmowane, przechowywane i wydawane depozyty,
prowadzona jest dokumentacja.
Skarbiec nocny jest technicznym urządzeniem umożliwiającym wrzucenie worka z wpłatą przez specjalną wrzutnię. Otwiera się go komisyjnie następnego dnia, a zawartość przelicza w sortowni. Za zawartość wrzuconego worka odpowiada dokonujący wpłaty.
Bankomaty są automatami zastępującymi pracę kasjera. Wypłaty są rejestrowane automatycznie a zapis stanowi podstawę do obciążenia rachunku bankowego posiadacza karty. Jeżeli bankomat przyjmuje wpłaty to najpierw wydaje kopertę, do której wpłacający wkłada gotówkę i umieszcza kopertę w specjalnej wrzutni w bankomacie. Takie koperty są komisyjnie otwierane, a zawartość komisyjnie przeliczana i sortowana. Wypłaty gotówkowe są dokonywane na podstawie polecenia wypłaty, czeku gotówkowego lub z bankomatu.
Bankowy dowód wypłaty jest wewnętrznym dokumentem banku.
Procedury kasowe regulują:
zasady legitymowania klienta,
regulują zasady sprawdzania dokumentu rozliczeniowego,
sposoby przeliczania gotówki,
rejestrowanie dokumentu,
umieszczenie odbitki stempla kasowego na dokumencie rozliczeniowym,
wręczenie klientowi pokwitowania.
Szczegółowo ustalone procedury mają chronić bank, pracownika banku i klienta, a poza procedurami bank jest chroniony profesjonalnymi zabezpieczeniami.
Operacje bezgotówkowe
Operacje bezgotówkowe to przede wszystkim polecenie przelewu, czek rozrachunkowy i karta płatnicza.
W innym podziale wyodrębnia się:
rozliczenia nieuwarunkowane:
czek,
weksel
polecenie wypłaty
przekaz pieniężny
karta płatnicza,
rozliczenia uwarunkowane:
akredytywa dokumentowa
inkaso dokumentowe.
Przy rozliczeniach bezgotówkowych na szczególną uwagę zasługuje gwarancja otrzymania zapłaty za wykonane dostawy lub usługi. Najmniejsze, najsłabsze gwarancje zapewnia polecenie przelewu. Zapłata następuje dopiero po złożeniu polecenia przelewu przez dłużnika i pod warunkiem, że na jego rachunku znajduje się odpowiednia kwota. Dostawcy chcąc przyspieszyć otrzymanie należności stosują upusty w przypadku dokonania zapłaty przed ustalonym terminem. Mogą też zastrzec odsetki za dokonanie zapłaty po terminie. Zawsze jednak zapłata przelewem zależy od woli dłużnika. Pewniejszym rozliczeniem jest czek rozrachunkowy, ponieważ prawo czekowe zakazuje wystawiania czeków bez pokrycia.
Jest instytucja czeku potwierdzonego, gdzie na odwrocie formularza bank prowadzący rachunek potwierdza, iż są odpowiednio duże środki na rachunku i blokuje te środki do czasu realizacji czeku lub w terminie 10-dniowym.
Są 2 rodzaje czeków:
kasowe (gotówkowe),
rozrachunkowe.
Każdy czek może być skutecznie odwołany po upływie 10 dni.
Weksel jest zobowiązaniem bezwarunkowym, abstrakcyjnym zapłacenia określonej sumy określonej osobie w określonym miejscu i w określonym terminie. Nie ma możliwości umieszczenia jakiegokolwiek warunku zapłaty.
Akredytywa dokumentowa jest produktem międzybankowym łączącym bank, dłużnika i wierzyciela, a jej istotą jest to, że decyzje o zapłacie podejmuje nie dłużnik, ale któryś z dwóch banków. W umowie akredytywy dostawca i odbiorca ściśle określają sposób udokumentowania dostawcy lub usługi. Odbiorca ma obowiązek wydzielenia na swoim rachunku odpowiednich środków na zapłatę . Bank otrzymawszy dokumentację dostawcy sprawdza czy odpowiada ona warunkom określonym w umowie akredytowej i sam decyduje o dokonaniu zapłaty.
Inkaso dokumentowe jest podobne w zabezpieczeniu do akredytywy z tym, że dokonanie zapłaty warunkuje dostępność dostawy np. w formie wydania listu przewozowego.