Metale ciężkie - Cd
Kadm jest pierwiastkiem toksycznym kumulującym się w organizmie człowieka i zwierząt. Pierwiastek ten występuje w dużych ilościach w rejonach skażenia przemysłowego, w dymie papierosowym, w wodzie i glebie.
Duże stężenie kadmu stwierdza się zwłaszcza w warzywach korzeniowych uprawianych w rejonach przemysłowych. Duża ilość kadmu w glebie powoduje nie zawiązywanie się kłosów i inne deformacje w rozwoju zbóż. Stwierdzono że nawożenie roślin superfosfatem bardzo zwiększa przyswajanie kadmu przez rośliny.
Większość spożywanego kadmu nie jest przyswajana w przewodzie pokarmowym. Raz przyswojony kadm kumuluje się w organizmie, osiągając po pewnym czasie poziom toksyczności. Przyswajalność kadmu i innych szkodliwych metali ciężkich ogranicza selen
Kadm narusza przemiany metaboliczne wapnia, magnezu, żelaza, cynku i miedzi. Wypłukiwanie przez kadm, wapnia ze szkieletu i innych narządów powoduje deformację i łamanie się kości, uszkodzenia narządów wewnętrznych i zaburzenia wszystkich funkcji regulacyjnych organizmu, w których niezbędny jest udział wapnia, magnezu lub innych biopierwiastków.
Zatrucie kadmem powoduje bóle i zaniki mięśńi, niedokrwistość,nadciśnienie tętnicze, uszkodzenia wątroby, nerek i płuc. Nadmiar kadmu może być przyczyną powstawania wszystkich rodzajów nowotworów. Uważa się że kadm jest głównym czynnikiem nowotworowym dymu tytoniowego.
U zwierząt obserwowano:
embriotoksyczne i teratogenne działanie kadmu
zmiany w łożysku
zmiany w gonadach męskich
Metale ciężkie - Pb
Metaliczny ołów stosowany jest do produkcji:
kwasu siarkowego,
celulozy,
wapna bielącego,
powłok ochronnych,
osłon do kabli elektrycznych,
licznych stopów takich jak stopy czcionkowe czy stopy łożyskowe.
Do atmosfery ołów emitowany jest głównie z antropogenicznych źródeł emisji takich jak:
· hutnictwo,
· odlewnictwo metali,
· spalanie paliw,
· produkcja akumulatorów,
· zanieczyszczenia motoryzacyjne,
· huty szkła,
· przemysł gumowy, naftowy,
· przestarzałe drukarnie,
· produkcja pestycydów
Do organizmów zwierzęcych i człowieka ołów dostaje się:
· drogą pokarmową
· oddechową lub przez skórę
Jest absorbowany głównie w płucach (ok. 35%) i przewodzie pokarmowym (2-16%)
wydalany głównie z moczem i kałem ( 16%). Akumulowany jest przede wszystkim w kościach (ok.90%).
Najbardziej wrażliwe na działanie ołowiu są: układ krwiotwórczy, centralny układ nerwowy, nerki.
Zawartość ołowiu w tkankach zwierząt jest na ogół proporcjonalna do stężenia ołowiu w środowisku naturalnym i czasu ekspozycji.
Obecność ołowiu we krwi wskazuje, że organizm był niedawno narażony na ten pierwiastek.
Stężenie w kościach świadczy o długotrwałej ekspozycji.
Ołów przechodzi przez barierę łożyskową, jest mutagenny i kancerogenny, szczególnie niebezpieczny dla płodu i młodych osobników.
Czteroetylek ołowiu jest bezbarwną oleistą cieczą o słabym aromatycznym zapachu. Używany jako środek przeciwstukowy do benzyny samochodowej ( 0,4 - 0,6% ) i lotniczej ( 1,0 - 1,5 % ). Stąd nazwa benzyna etylizowana lub etylina. Czteroetylek ołowiu jest substancją bardzo toksyczną
OŁOWICA
Objawy ołowicy :
bladoszare zabarwienie skóry, niebieskawo-czarna obwódka na dziąsłach, osłabienie, bezsenność, niedokrwistość, brak łaknienia, kolka ołowiczana, bóle i zawroty głowy, drżenie mięśniowe, objawy uszkodzenia wątroby i nerek, zmiany miażdżycowe naczyń krwionośnych.
Zatrucie ołowiem u zwierząt
Wrażliwe głównie zwierzęta młode
U bydła w postaci ostrej: brak apetytu, cuchnące biegunki, objawy nerwowe, drgawki; w przewlekłej postaci: chudnięcie i ronienia
U drobiu: apatia, brak apetytu, wychudzenie, obniżenie nieśności, potem objawy nerwowe
FLUOROZA BYDŁA
PRZYCZYNY
Przewlekłe zatrucie związkami fluoru występujące na terenach skażonych fluorem, w pobliżu hut aluminium, szkła, fabryk superfosfatu. Ostre zatrucia wskutek zjedzenia nadmiernej ilości związków fluoru w krótkim czasie.
OBJAWY KLINICZNE
Występowanie brunatnych plam na zębach, słabe ich osadzenie w zębodołach, ubytki szkliwa, tworzenie się guzów na żebrach i kościach kończyn, łamliwość kończyn, kulawizna, sztywny chód, skóra mało elastyczna, zmniejszony apetyt, wychudzenie. W ostrych zatruciach występują: ślinotok, brak apetytu, bóle jamy brzusznej, drżenie mięśni, kloniczne skurcze mięśni, zapaść.
ZAPOBIEGANIE
Unikanie chowu zwierząt w pobliżu zakładów emitujących duże ilości fluoru. Na terenach skażonych fluorem utrzymywać tylko zwierzęta opasowe (opasy). Do paszy dodawać mieszanki mineralne uzupełnione siarczanem glinu. W celu zapobiegania zatruciom ostrym dobrze zabezpieczać przed spożyciem przez bydło substancje zawierające duże ilości fluoru (nawozy fosforowe, preparaty impregnujące).