Dziedzictwo Kulturowe Europy (9) 05.12.2007
STAN PROTESTANTYZMU.
Wiek XVI obfituje w ryciny min luterańskie, które ukazują papieża w otoczeniu diabłów.
Luter (1517 rok) ogłasza 95 tez.
1545 rok następuje zwołanie I sesji soboru trydenckiego przez Pawła III. Do 1563 roku obradował Pius IV. Za Piusa V opublikowano natomiast Katechizm Trydencki.
Italia była wówczas pełna konfliktów.
Elżbieta I w Anglii została zastąpiona przez Pisa V (schizma, która dokonuje się do końca).
Pod Nepelmo ( 1571 rok) odbywa się zwycięska bitwa dla papieża.
W Paryżu (1572 rok) odbywa się noc św. Bartłomieja. Odbywa się również rzeź Hugenotów z polecenia Katarzyny Medyceńskiej. Henryk Walezy zostaje zamordowany.
Henryk IV jest protestantem, dlatego papież nie może go uznać dopóki się nie nawróci. Henryk nawraca się aby objąć tron we Francji. Ze względu na jego poprzednie wyznanie był przychylny dla protestantów. Aby załagodzić konflikty z Chrześcijanami w 1578 roku wydał edykt nantejski, który pozwalał Hugenotom działać na terenie Francji, ale tylko w pewnych enklawach.
Twierdzenie La Roch'e:
powody rozwoju Luteranizmu:
psychologiczny- na początku dotyczył samego Lutra. Później dotyczył również książąt, które chciały uniezależnić się od papieża. Luter był przez nich chroniony, mimo iż był heretykiem. Po wystąpieniu Lutra świat zaczął się dzielić: syngianizm, kalwinizm, anglikanizm, purytanizm.
Purytanie zakładali pierwsze kolonie w Anglii.
Intelektualne źródła: kancyliaryzm
Ruchy związane z rozmaitymi herezjami: Hus, Wichlif
przyczyna polityczna- rozszerzające się wyznania Lutra były popytem na idee Kościoła narodowego (na odłączenie się od Rzymu). Powstaje hasło: „czyje rządy, tego religia”.
przyczyny religijne- W przypadku XVI wieku można mówić o teologii politycznej. Jest to wymieszanie argumentacji religijnych i politycznych, jak również sposób legitymizacji i myślenia teologicznego. Odpusty były pretekstem, psychologicznym motywem. Cel natomiast był szczytny- budowa bazyliki św. Piotra, co uczyniono (budowano ja 120 lat). Protestowano przeciwko twierdzeniu, iż Eucharystia jest tylko wspomnieniem ostatniej wieczerzy i, że rzeczywista przemiana się nie dzieje.
usprawiedliwienie przez wiarę- Luteranizm to odwrotność Pelagianizmu. Pelagiusz zakładał, że człowiek może się zbawić świętymi zasługami. Luter jednak w to nie wierzył, uważa że człowiek może być zbawiony jedynie przez wiarę, a nie zasługi.
odrzucenie Łaciny. Luteranizm tłumaczył Biblię w języku niemieckim. Uważano, że czytający Biblię może ją interpretować na swój sposób.
odrzucenie życia zakonnego, zarówno w luteranizmie jak i kalwinizmie. W Anglii konfiskowano majątki, lub palono na stosie Franciszkanów i Dominikanów.
odrzucanie kultu obrazu. Klasztory były zamykane, ze względu na mnichów, którzy byli za kultem obrazu. Powstał zakaz zdobienia kościołów wizerunkami rodziny świętej i innymi świętymi. Cechą myślenia protestanckiego był sentymentalny powrót do czasów wczesnego Chrześcijaństwa, czyli uznanie, że początki Chrześcijaństwa były czasami czystymi.
odrzucenie celibatu
Funkcjonowanie Kościoła. Kościół miał być domeną działalności ludu świeckiego, laickiego (zwłaszcza w kalwinizmie). Zakładano model Quasi (demokratyczny model funkcjonowania Kościoła). Prezbiterianie nie uznawali żadnej hierarchii
W 1536 roku kalwin napisał dzieło „ o instytucjach wiary chrześcijańskiej”, w którym pisze o odrzuceniu sakramentów (Eucharystii i chrztu). Kto nie uznawał kalwinizmu był palony na stosie. Z doktryny kalwinizmu wyłonili się Hugenoci- wyznawali doktrynę genewską. Anabaptyści z kolei chrzcili się dwa razy w życiu: najpierw jako dzieci, później jako dorośli.
Państwo i Kościół- to nierozdzielne człony.
Gdy Edykt nantejski został zniesiony, hugenoci musieli opuścić Francję. Potępienie teologiczne, było potępieniem politycznym w kalwinizmie. Uważano, że nie tylko Kościół ma bronić czystości religii, ale również państwo.
Co zdziałał sobór Trydencki:
Największe kolektywne działanie intelektualne (tak sobór ten określał pewien angielski pisarz).
łacina stała się językiem Kościoła i Biblii
ustalono kwestie autorytetu (Luteranie ograniczali autorytet do Biblii). Na autorytet Kościoła składa się: Pismo św. i Tradycja, w tym dekrety papieskie oraz opinie ojców Kościoła.
odrzucenie doktryny luterańskiej głoszącej zbawienie przez wiarę
przyjęto dogmat o czyśćcu
odrzucenie pretensji kanceliarystycznych ( czyli dominacji soboru nad papieżem). Na soborze watykańskim Pius IX wprowadził dogmat o jednostronnej nieomylności papieża jako wikariusza
Max Weber „Etyka protestancka i duch kapitalizmu”. W dziele tym wspomina, iż Purytanizm wyłania się z kalwinizmu we Francji i przenosi się do Anglii. Występuje przeciwko Kościołowi anglikańskiemu na czele, którego stoi Elżbieta. Purytanom nie podobała się uległość Anglikanów.
Purytanie głosili codzienną ciężką pracę i ascezę. Uważali, że życie rodzinne ma być reglamentowane, a seks wykorzystywany tylko w celach prokreacyjnych. Powodem tego był rozwój etyki kapitalistycznej.