TEORIA DO KRZYŻÓWEK

160. Nad czym pracował Grzegorz Mendel?

Grzegorz Mendel - zakonnik; zajmował się uprawą roślin (groch, fasola),

Badał dziedziczenie następujących cech: kolor kwiatów , nasion, powierzchnia nasion, wysokość roślin.

161. Wyjaśnij pojęcia:

GEN - podstawowa jednostka dziedziczności, odcinek DNA zawierający informację o budowie jednego białka.

(Oznacza się dużą literą np. A).

/Odcinek DNA zawierający informacje o kolejności aminokwasów w cząsteczce białka./

ALLEL - wariant jednego genu warunkujący przeciwstawność danej cechy lub cech.

(Oznacza się je symbolami literowymi, np. A, a, B, b. Przyjęto, że allele jednego genu oznacza się

jako różne warianty jednej litery, np. A, a).

Odmiana genu wywołująca różną postać tej samej cechy;

np. Czerwona lub biała barwa kwiatu/

LOCUS - miejsce genu w chromosomie.

HOMOZYGOTA - osobnik (może nim być pojedyncza komórka) mający jednakowe

allele danego genu w chromosomach. Homozygoty wytwarzają zawsze gamety jednakowego typu.

HETEROZYGOTA - osobnik (może nim być pojedyncza komórka) mający różne allele danego genu

w chromosomach homologicznych. Heterozygoty wytwarzają gamety zróżnicowane

pod względem składu genetycznego.

ALLEL DOMINUJĄCY - allel, który ujawnia się w heterozygocie.

ALLEL RECESYWNY - taki, który nie ujawnia się w heterozygocie.

/ Odmiana genu ujawniająca się w fenotypie tylko wtedy, gdy drugi allel

jest również recesywny, obecność allelu dominującego maskuje istnienie recesywnego /

GENOTYP - ogół genów danego osobnika; /zestaw genów danego organizmu /.

FENOTYP - ogół uzewnętrzniających się cech morfologicznych, fizjologicznych i biochemicznych osobnika.

/ Cechy organizmu będące wynikiem współdziałania genów i środowiska/

HEMIZYGOTA - ma tylko jeden allel danego locus genetycznego.

Najczęściej osobnik płci męskiej jest homozygotą - np. dziedziczenie hemofilii, daltonizmu. Na chromosomie X znajduje się allel H / h lub D /d natomiast chromosom Y nie posiada allelu tego genu.

162. Narysować parę chromosomów homologicznych zaznaczając po 4 geny.

Parę chromosmów homologicznych tworzą dwa chromosomy - jeden od matki, drugi od ojca. Chromosomy te w tych samych miejscach posiadają geny ale mogą występować różne allele tych genów.

163. Zaznaczyć 2 geny sprzężone

Geny sprzężone to geny leżące na jednym (tym samym) chromosomie.

Na podstawie rys. z zad.162 geny sprzężone to: AbdG

a także:

abDG

164. Wyjaśnij pojęcia:

GENY SPRZĘŻONE - są to geny leżące na jednym chromosomie - tworzą grupę genów sprzężonych.

CROSSING - OVER - proces wymiany odcinków chromatyd między chromosomami homologicznymi.

Polega na pęknięciu chromatyd a następnie połączeniu odcinków niesiostrzanych chromatyd w chromosomach homologicznych . Crossing over zachodzi w czasie wczesnej profazy mejotycznej, Znaczenie crossing over - powoduje wymianę materiału genetycznego ,doprowadza do różnorodności genetycznej..

165. Narysować crossing over, które

zachodzi między dwoma chromosomami koniugującymi.

166. Jak nazywają się chromosomy

po crossing over?

Odp.: rekombinanty

Chromosomy po crossing over

to rekombinanty

167. Wyjaśnić , jaki wpływ ma odległość między genami w chromosomie na częstość zachodzenia crossimg over?

Im bardziej są od siebie oddalone geny na chromosomie tym większe jest prawdopodobieństwo zajścia crossing over

Odległość między genami mierzona w (centimorganach) - cM jest równa procentowi zajścia crossing over. = 1 % zajścia crossing over.

np. 25 cM = 20% zajścia crossing over

168. Wyjaśnić pojęcia:

MAPA GENETYCZNA - jest to rozmieszczenie genów na chromosomie (mapa lokalizacji genów

na chromosomie).

JEDNOSTKA MAPOWA (centimorgan) - cM - jednostka miary stosowana w genetyce

(określa odległość między genami na chromosomie)

1cM = 1% zajścia crossing-over

169. Określić, w której fazie podziału jądra komórkowego ramiona chromosomu są podzielone na chromatydy.

PROFAZA - I podział mejotyczny (mejoza).

170. Podać pełne brzmienie I prawa Mendla.

I PRAWO MENDLA - prawo czystości gamet: Gamety zawierają po jednym allelu z każdej pary alleli.

/ W gametach allele tego samego genu wykluczają się nawzajem /

171. Wyjaśnić na przykładach zastosowanie I prawa Mendla - w gametach allele

tego samego genu wykluczają się.

AA AA

172. Wyjaśnić na przykładzie I prawo Mendla: jakie gamety wytwarzają następujące osobniki: aa, AA, Aa.

aa AA Aa

173. Na czym polega przeprowadzenie krzyżówki testowej?

(zawsze krzyżujemy homozygotę recesywną z ...)

Krzyżówka testowa polega na krzyżowaniu osobnika o nieznanym genotypie ( heterozygoty lub homozygoty dominującej ) z homozygotą recesywną w celu ustalenia genotypu nieznanego osobnika rodzicielskiego..

174. Jaki jest stosunek ilościowy w krzyżówce testowej osobników z pokolenia F1?

Rodzic (AA) lub (Aa) x homozygota recesywna (aa)

W przypadku gdy skrzyżujemy rodzica o genotypie AA z homozygotą recesywną aa to stosunek ilościowy osobników z pokolenia F1 będzie wynosił 4 : 0

np. A - czarny kolor włosów

a - włosy koloru blond,

to po wykonaniu krzyżówki testowej otrzymujemy 4 osobniki w pokoleniu dzieci o czarnych włosach (Aa). Prawdopodobieństwo urodzenia dziecka o czarnych włosach wynosi 1

% urodzenia dziecka o fenotypie - kolor czarny włosów wynosi - 100%

W przypadku gdy skrzyżujemy rodzica o genotypie Aa z homozygotą recesywną (aa) to

stosunek ilościowy osobników z pokolenia F1 będzie wynosił 2 : 2 czyli 2 osobników w pokoleniu F1 ma włosy czarne (Aa), a dwóch włosy blond (aa),

prawdopodobieństwo urodzenia dziecka o czarnych włosach wynosi ½ - 0,5

% urodzenia dzieci o włosach czarnych wynosi - 50%

175. W jakim celu przeprowadza się krzyżówkę testową?

Krzyżówkę testową przeprowadza się w celu ustalenia nieznanego genotypu osobnika rodzicielskiego , krzyżując go

z homozygotą recesywną.

Jakich rodziców krzyżujemy w krzyżówce wstecznej testowej?

Krzyżujemy osobnika z pokolenia rodzicielskiego (AA lub Aa) zawsze z homozygotą recesywną (aa).

176. Podać pełne brzmienie II prawa Mendla.

II PRAWO MENDLA - prawo niezależnej segregacji genów: allele dwóch różnych genów rozdzielane są do gamet niezależnie od siebie.

177. Zapisać:

• dowolny allel dominujący: A

• dowolny allel recesywny:

• pojedynczą homozygotę dominującą: AA

• pojedynczą homozygotę recesywną: aa

• podwójną homozygotę dominującą: AABB

• podwójną homozygotę recesywną: aabb

• podwójną heterozygotę: AaBb

178. Wyjaśnić na podstawie II prawa Mendla: - jakie gamety wytwarzają

następujące osobniki: AABB, aabb, AaBb, AaBbDd.

AABB

2²

aabb

2²

AaBb

2²

AaBbDd

2³

1

a

a

A

A

a

A

AA

A

A

AB

AB

ab

ab

ab

ab

AB

AB

AB

ab

Ab

aB

ABD

abd

aBD

Abd

AbD

aBd

ABd

abD

---