Administracja międzynarodowa i ponad narodowa

Zagadnienia ogólne

▪ W związku z globalizacją pojawił się szeregu zadań, których administracje państwowe nie były w stanie wykonać. Naturalna odpowiedzią na taką sytuacje było kształtowanie się nowych instytucji o zasięgu międzynarodowym, mogące tym zadaniom sprostać.

▪ W ramach tworzenia organizacji między i ponadnarodowych (przynajmniej) dwa państwa wchodzą ze sobą w stosunek prawny, którego elementami są:

• podmioty,

• treść(uprawnienia i obowiązki),

• przedmiot(cel),

▪ Tego typu instytucje są bardzo zróżnicowane, występuje podstawowy podział na:

• międzynarodowe organizacje rządowe(IGOs),

• międzynarodowe organizacje pozarządowe(INGOs),

• organizacje ponadnarodowe(kategoria ta częściowo pokrywa się z IGOs),

▪ Def. organizacji ponadnarodowej wg H. Jacobsona;

hierarchicznie zorganizowane, centralnie zarządzane nierządowe instytucje pełniące względnie wyspecjalizowane funkcje w więcej niż jednym państwie,

wyróżnił on dwie kategoria OP:

• organizacje religijne,

• korporacje gospodarcze,

▪ OP można także podzielić

ze względu na kryterium podmiotowe, na:

• powszechne,

• grupowe,

ze względu na możliwość wpływania na zachowania państw:

• będące potencjalnym instrumentem poszerzenia wpływu rządu określonych/ego państw/a,

• umożliwiające wypracowanie wspólnych rozwiązań,

• równoważące wpływ innych organizacji,

• wpływające na przejrzystość artykulacji i realizacji celów politycznych państw,

• służące pomocą krajom reformującym się,

• wpływające na kształtowanie się norm i standardów,

▪ OP może być postrzegany jako:

• instrument polityki zagranicznej państwa,

• forma organizacji stosunków międzynarodowych,

• autonomiczny uczestnik stosunków międzynarodowych,

▪ OP służy uporządkowaniu stosunków międzynarodowych, wpływa na życie w państwach członkowskich, realizacji partykularnych interesów, tworzy sieć zależności,

Administracja międzynarodowa

▪ W okresie stabilności politycznej, ich liczba wzrasta, i odwrotnie, w okresie konfliktowym, maleje.

Powstawanie i funkcjonowanie OMiP można analizować z perspektywy podejścia:

• strukturalnego - gdzie za podstawę efektywnego działania uznaje się stworzenie logicznej struktury, wyraźne wyznaczenie kompetencji danym podmiotom, sposobu podejmowania decyzji i działania, itd.,

• funkcjonalnego - gdzie za podstawę działania uznaje się funkcję danej OMiP, dookoła której tworzą się jej struktury; organizacja ma realizować cele,

Podstawy prawne działania oraz formy organizacyjne administracji publicznej

▪ OM rządowe - członkami są państwa reprezentowane przez rządy; służą współpracy; są one formą wielostronnej umowy międzynarodowej; strukturę i działanie określa statut i prawo organizacji; organizuje się systematycznie sesje, funkcjonuje zarząd i sekretariat; zarząd podejmuje decyzje o kierunkach działania zgodnie z interesami członków, ma rozładowywać konflikty; pośród organów organizacji wymienić możemy: stałe, czasowe, główne i pomocnicze; organy stałe mają zazwyczaj trzystopniowa strukturę: zgromadzenie ogólne reprezentantów wszystkich członków, rada o węższym składzie i kompetencjach wykonawczych, sekretariat lub biuro zajmujące się administracją,

▪ OM pozarządowe - członkami są instytucje, związki, osoby prawne i fizyczne; znaczny stopień autonomii wobec państw w których funkcjonują; niezależne podmioty międzynarodowe realizujące własne cele; działają w oparciu o umowy nieformalne lub porozumienia o charakterze wewnątrzprawnym; prawo a propos OMP reguluje rezolucja RG-S z 27.II.1950; współpracuje z nimi Rada Gospodarczo-Społeczna ONZ; otwarte dla wszystkich zainteresowanych stron; o działaniu międzynarodowym; organizacje non-profit; mają organy stałe, odbywają się regularne sesje;

Charakterystyka działań administracji międzynarodowej

▪ Możliwości OM zależą od jej podmiotowego i przedmiotowego charakteru. Dysponują sankcjami i mogą wpływać na państwa członkowskie i ich otoczenie. Spełniają w mniejszym lub większym zakresie 3 podstawowe funkcje:

• regulacyjną, kształtowanie norm i wzorców politycznych i prawnych;

• kontrolną, badanie stanu faktycznego i konfrontacja z przyjętymi normami i wzorcami; kontrola zarówno polityczna jak i prawna,

• operacyjna, świadczenie rożnych usług,

▪ Działania OP można postrzegać jako działające w otoczeniu rywalizujących państwa - w tym przypadku silnie zaznacza się suwerenność państw; lub jako działająca w otoczeniu współzależności - gdzie państwo jest ważnym, ale nie jedynym jedynym podmiotem polityki międzynarodowej.

▪ Ze względu na cele działania możemy wyróżnić również funkcje:

• strategiczne - OM jako narzędzia stabilizacji międzynarodowej,

• adaptacyjne - ułatwiające nowym państwom adaptacje do pożądanych wzorców,

• symboliczne - stymulowanie określonych zachowań,

Do XX wieku OM pełniły jednocześnie wszystkie 3 funkcje, obecnie obserwuje się specjalizację.

▪ Działalność OM czasami pojmuje się jako niekorzystna dla instytucji państwa.

Administracja ponadnarodowa

Podstawy prawne działania oraz formy organizacji administracji ponadnarodowej

▪ Korporacje należą do OP, skupiają ośrodki w przynajmniej dwóch państwach. Są podmiotami pozapaństwowymi i wyróżnia je dążenie do zysku.

▪ Działają na podstawie porozumień i umów pomiędzy członkami zgodnie z prawem państwowym kraju w jakim znajdują się władze korporacji. Obowiązuję je zasady zapisane w umowach. Bezwarunkowo działa się na rzecz interesów korporacji. Tworzą sieć powiązań biurokratycznych pomiędzy członkami.

Charakterystyka działań administracji ponadnarodowej

▪ Działają w sferach zastrzeżonych dla OMP i OMR. Mają narzędzia wpływu na politykę państw. Są najlepiej rozwijającą się forma AM i spełniają funkcję głównie adaptacyjne. Koncentracja na własnych interesach przesłania wiele problemów związanych z ich działaniem. Sukces korporacji nie przekłada się bezpośrednio na sukces państwa w którym funkcjonuje. Mogą być przez państwa ograniczane w swej działalności. Ich działalność ukazuje fakt ograniczenia roli państwa w stosunkach międzynarodowych.

Podsumowanie

W którym kierunku rozwój administracji międzynarodowej by nie podążał - jest ona niezbędna. Trwać będzie dyskusja o zagrożeniach dla instytucji państwa płynących ze strony AM, pamiętać jednak trzeba że jest to system skomplikowanych zależności który wymaga zarządzania. OM są najlepszą formą koordynacji i współpracy międzynarodowej.

---