Rodzina jako podstawowa grupa społeczna

Definicja rodziny

Rodzina jest najmniejszą, najstarsza i najpowszechniejszą formą życia społecznego. Rodzinę tworzą mężczyzna i kobieta, połączeni węzłami małżeńskimi, ich dzieci oraz krewni z obu stron.

 

Struktura rodziny

Struktura rodziny składa się z dwóch części:

• linia wstępna - rodzice, dziadkowie, pradziadkowie

• linia zstępna - rodzice, dzieci, wnuki, prawnuki.

Rodzina jest podstawowa komórką społeczną, która w znaczeniu historycznym podlega zmianom. Podczas badań przeprowadzonych wśród Polaków na temat wartości, rodzina znalazła się na drugim miejscu, po zdrowiu.

 

Funkcje rodziny:

• Prokreacyjna - polega na zaspakajaniu potrzeb emocjonalno - rodzicielskich współmałżonków, pozwala na biologiczne przetrwanie społeczeństwa;

• Seksualna - polega na społecznej akceptacji formy współżycia płciowego;

• Ekonomiczna - to zaspakajanie materialnych potrzeb rodziny;

• Opiekuńczo-zabezpieczająca - polega na opiece nad dziećmi, chorymi i starszymi oraz zabezpieczeniu środków potrzebnych do życia;

• Socjalizacyjna - polega na wychowaniu potomstwa i nadaniu swoim członkom odpowiedniej pozycji społecznej;

• Rekreacyjna (rekreacyjno- towarzyska) - umożliwia zaspakajanie potrzeb odpoczynku, relaksu, rozrywki;

• Kulturowa - pomaga przekazać dzieciom dziedzictwo kulturowe, zapoznać z dziełami sztuki, literatury itp.

• Kontrolna - członkowie rodziny kontrolują swoje zachowanie i wymuszają zachowanie społecznie akceptowane;

• Klasowa - wyznacza miejsce w strukturze społecznej swoim członkom.

Problemy rodziny:

Problemy współczesnej rodziny mają różnorodny charakter. Mogą pojawić się zjawiska patologiczne takie jak alkoholizm, bezrobocie, czy konflikty pokoleniowe. Poważnym zagadnieniem jest zanik więzi rodzinnych wywołany emigracją zarobkową rodziców lub jednego z nich. Kryzys współczesnych rodzin przejawia się w:

• Spadku liczby zawieranych małżeństw,

• Spadku dzietności,

• Wzroście liczby rozwodów,

• Zaniku więzi pomiędzy pokoleniami.

Rodzaje rodziny:

Rodzina nuklearna - oznacza, że tworzą ją dwa pokolenia tj. rodzice i dzieci. Z czasem usamodzielnione dzieci pozostawiają rodziców samych, co stwarza poważne problemy socjalne - opieki nad ludźmi starszymi. Dlatego też szybko rozwija się geriatria - dziedzina medycyny zajmującej się osobami w podeszłym wieku. W społeczeństwach Europy i Ameryki Północnej pojęcie rodziny nuklearnej jest coraz bardziej powszechne.

 

Rodzina wielopokoleniowa - jest rodziną tradycyjną, obejmującą kilka pokoleń. Występuje najczęściej w społeczeństwach słabo rozwiniętych.

 

Socjologowie rozróżniają kilka typów rodzin. W zależności od kryterium klasyfikacji wyróżniamy rodziny:

• Monogamiczne - dwoje małżonków;

• Poligamiczne - np. jeden mężczyzna wiele kobiet (poligymia) lub jedna kobieta wielu mężczyzn (poliandria). Związki wielu kobiet i wielu mężczyzn nazywa się multilateralizmem;

• Endogamiczne - oboje małżonków pochodzi z jednej zbiorowości;

• Egzogamiczne - małżonkowie pochodzą z różnych zbiorowości;

• Patriarchalne - dominacja mężczyzny;

• Matriarchalne - dominacja kobiet;

• Patrylinearna - dziedziczenie nazwiska i majątku występuje po ojcu;

• Matrylinearna - dziedziczenie nazwiska i majątku następuje po matce.

Rodzina w świetle prawnym

Stosunki rodzinne podlegają określonym normom prawa moralnego, obyczajowego

i religijnego. Stosunki te reguluje prawo rodzinne i opiekuńcze. Źródłem prawa rodzinnego jest Kodeks rodzinny i opiekuńczy uchwalony 25 lutego 1964 roku (wraz ze zmianami).

 

Wstąpienie w związek pomiędzy mężczyzną i kobieta podlega legalizacji tzn. prawu wewnętrznemu Kościoła lub związków wyznaniowych, dokonuje się w obecności duchownego, który stwierdza iż oświadczenie woli współmałżonków zostało złożone w jego obecności. W Polsce regulacje prawne przy zawieraniu związków małżeńskich zapewnia Konkordat podpisany pomiędzy państwem a Kościołem w dniu 28 lipca 1993 roku.

 

Rodzina na mocy orzeczenia sądu może przyjąć dziecko obce, krewne lub powinowate na warunkach przysposobienia, czyli adopcji.

 

Przeszkody w zawarciu małżeństwa:

• Nie ukończony 18-ty rok życia;

• Całkowite ubezwłasnowolnienie spowodowane chorobą psychiczną;

• Pozostawanie w związku małżeńskim;

• Pokrewieństwo wynikające z linii prostej.

Ustanie małżeństwa następuje w wyniku śmierci (uznanie za zmarłego) jednego z współmałżonków lub rozwodu.

Małgorzata Grządziel http://www.wosna5.pl/rodzina_spoleczenstwo

Człowiek jako istota społeczna

Człowiek jest istotą społeczną. W społeczeństwie realizuje swoje podstawowe potrzeby np. bezpieczeństwa, przynależności, szacunku, samorealizacji i rozwoju. Istnieją trzy główne koncepcje, kształtujące człowieka jako istotę społeczną:

 Według koncepcji behawiorystycznej, środowisko, w którym żyje człowiek kształtuje go przez odpowiedni system kar i nagród. System ten wpajają określone zasady i formy zachowania.

 Według koncepcji psychoanalitycznej, człowiek sam kieruje się własnymi potrzebami i popędami, które decydują o jego zachowaniu.

 Według koncepcji humanistycznej zarówno środowisko zewnętrzne jak i wewnętrzne ma wpływ na jego zachowanie, jednak ostatecznie działanie wypływa z przemyśleń i posiadanych wartości.

 

Pomiędzy ludźmi występują tzw. interakcje społeczne, w wyniku których kształtuje się osobowość i tożsamość jednostki. Interakcje społeczne mogą być traktowane jako wymiana i gra oraz jako komunikowanie się.

Człowiek od momentu urodzenia podlega socjalizacji, czyli procesowi kształtowania, w wyniku którego staje się członkiem określonej społeczności. W trakcje socjalizacji, która w największym stopniu dotyczy dzieci i młodzież (socjalizacja pierwotna) jednostka przyswaja sobie:

• umiejętności niezbędne do życia np. rozumienie znaków, symboli (w tym narodowych) i porozumiewanie się

• role społeczne np. dziecka, ojca, pracownika, obywatela, Polaka, katolika

• reguły, ideały, normy postępowania

• umiejętności posługiwania się różnymi przedmiotami, charakterystycznymi dla danego społeczeństwa.

 Proces socjalizacji wtórnej dotyczy dorosłego osobnika i trwa do końca życia. W wyniku socjalizacji wtórnej człowiek modyfikuje wcześniej poznane wzorce i role społeczne, zdarza się, że nawet niektóre z nich lub wszystkie odrzuca. Wśród procesów oddziaływania społeczeństwa na jednostkę znane jest zjawisko resocjalizacji, czyli powrotu do odrzuconych norm i wartości, tj. ponownej socjalizacji.

 Funkcje socjalizacji:

• jednostka przyjmuje dorobek cywilizacyjny,

• zapewnia porządek społeczny, poprzez przekazywanie jednostce norm i zachowań przyjętych przez dane społeczeństwo.

Jednym z ważnych elementów człowieka jest jego osobowość, w skład której wchodzi:

• tożsamość

• mentalność

• mentalność indywidualistyczna

• mentalność kolektywistyczna

• wartości

• potrzeby

• postawy

Małgorzata Grządziel

Grupa społeczna to zbiorowość licząca trzy lub więcej osób, powiązanych ze sobą więzami i zależnościami o względnie trwałym charakterze.

Cechy grupy:

• w grupach zachodzą ciągłe procesy oddziaływania: jednostka-jednostka, jednostka-grupa, grupa-jednostka

• ma własne reguły postępowania

• ma własne cele i wartości

• posiada określoną liczebność

• ma własne symbole, które odróżniają ją od innych grup

• stanowi jedność na zewnątrz

• posiada własną wewnętrzna strukturę

• na czele grupy stoi przywódca

Rodzaje grup społecznych i ich charakterystyka

1. Ze względu na sposób zorganizowania:

 

Grupy formalne

Cechy grup formalnych:

• posiadają ściśle określona sformalizowane strukturę

• są powołane w wyniku aktu prawnego

• cele i zasady działania określają przepisy prawne

• możliwe jest stosowanie sankcji wobec członków

Przykłady grup formalnych:

• szkoła

• wojsko

• związek zawodowy

• partia polityczna

• stowarzyszenie

• administracja

Grupy nieformalne

Cechy grup nieformalnych:

• tworzą się spontanicznie, bez stosowania procedur i formalności

• nie mają sformalizowanej struktury

• nie posiadają wewnętrznych przepisów prawnych

• opierają się na wewnętrznych relacjach pomiędzy członkami

• tworzą się za względu na wspólne zainteresowania, sposób spędzania czasu lub poglądy

Przykłady grup nieformalnych:

• grupa koleżeńska

• kółka zainteresowań

• krąg znajomych

• gangi

• klany

2. Ze względu na charakter członków:

 

Grupy zamknięte (ekskluzywne)

Cechy grup zamkniętych:

• przynależności jednostki decyduje spełnienie przez nią określonych kryteriów np. majątek, wykształcenie lub poświęcenie i oddanie.

• do niektórych grup zamkniętych można należeć automatycznie np. przez urodzenie.

Przykłady grup zamkniętych:

• stowarzyszenie biznesowe.

Grupy otwarte (inkluzywne)

• przynależności decyduje wola jednostki lub polityka prowadzona przez ta grupę

3. Ze względu na wielkość grupy:

 

Grupy małe

Cechy grup małych:

• posiadają prosta strukturę wewnętrzną

• nie występuje podział na mniejsze podgrupy

• stosunki pomiędzy członkami są bardziej bezpośrednie i osobiste

Przykłady grup małych:

• szkolny zespół baletowy

• rodzina

• społeczność lokalna

• grupa rówieśnicza

Grupy duże

Cechy grup dużych:

• posiadają rozbudowaną strukturę wewnętrzną

• wewnątrz grupy istnieje wiele podgrup

• członkowie nie zawsze znają się osobiście

• przynależność do grupy jest pośrednia np. przez małe grupy

Przykłady dużych grup:

• plemienne

• narodowe

• religijne

• partie polityczne

4. Ze względu na rodzaj więzi:

 

Grupy pierwotne (naturalne)

Cechy grup pierwotnych:

• członków łączy silna więź emocjonalna i kontakty osobista

• przynależność nie zawsze wynika z woli jednostki

• każdy członek wspólnoty nosi cechy wspólne z pozostałymi członkami np. rysy ciała, czy język

• istnieją określone tradycje, zwyczaje i normy

• udział w grupie wynika z norm i tradycji

Przykłady grup pierwotnych:

• rodzina

• grupa rówieśnicza

• krąg przyjaciół i najbliższych znajomych

• sąsiedzi mający ze sobą bliskie kontakty

Grupy wtórne (tworzone sztucznie)

 

Cechy grup wtórnych:

• członków łączy więź rzeczowa wynikająca ze wspólnych zainteresowań

• członkowie są na zasadzie dobrowolnego wyboru

• mają "sztuczną" genezę

• tworzone są w celu osiągnięcia określonego celu, wykonania zadania, lub zamierzonego interesu

Przykłady grup wtórnych:

• partia polityczna

• związek zawodowy

• organizacje kościelne

• stowarzyszenia

• zakłady pracy

• szkoły

Socjologowie odróżniają, oprócz wymienionych, jeszcze inne podziały np.: na grupy krótkotrwałe i trwałe. Jest to uzależnione od trwałości więzi, np. grupa żołnierzy przebywających w jednostce wojskowej.

Skutki przynależności do grupy:

• Pociąga za sobą wiele powinności. Jeśli są zgodne z celami jednostki nie stwarza to problemów, a powoduje jej rozwój. Jeśli cele grupy i obowiązki stwarzają przeszkody jednostce, dochodzi do konfliktu powinności.

• Daje poczucie bezpieczeństwa.

• Daje możliwość samorealizacji.

Współczesne transformacje społeczne

Na przełomie lat 80. i 90. XX w, w Europie środkowo-wschodniej doszło do obalenia systemu komunistycznego, rozpoczął się proces budowy państw demokratycznych. Zjawisko to nie ominęło społeczeństwa polskiego, w którym doszło do wielu poważnych zmian. Tzw. transformacja ustrojowa spowodowała również transformację społeczną. Zapoczątkowane wówczas zmiany mają charakter demograficzny.

 

Wśród zjawisk strukturalnych występujących współcześnie obserwujemy m.in.

• zmiany w strukturze zatrudnienia, jako skutek przejścia do gospodarki wolnorynkowej. Zwiększyła się grupa właścicieli środków produkcji oraz kupców, a także menagerów, specjalistów wysokiej klasy.

• wzrost rozwarstwienia ekonomicznego społeczeństwa,

• wzrost bezrobocia, a co za tym idzie bezrobotnych,

• zmiany w rodzinie np. spadek liczby narodzin, wzrost liczby związków nieformalnych, wydłużenie decyzji o pierwszym dziecku itp.

 

Kolejnym zjawiskiem jest starzenie się społeczeństwa. Przyczyny tego tkwią w następujących czynnikach:

• wspomniana powyżej emigracja młodych,

• rozwój medycyny,

• wzrost średniej długości życia itp.

Proces starzenia się społeczeństwa wymaga podjęcia poważnych kroków w stronę geriatrii, a do dziś był to zaniedbany dział medycyny oraz opracowania właściwego procesu wypłacania świadczeń emerytalnych.

 

Obecnie obserwujemy również zjawisko emigracji, która objęła głównie mężczyzn w wieku produkcyjnym. Dziś wylicza się, że w latach 1998-2000 proces imigracji i emigracji objął ok. 38 tys. osób.

Małgorzata Grządziel

Ubóstwo

Transformacja ustrojowa Polski po 1989 roku spowodowała zmiany w strukturze społeczeństwa. Pojawiło się rozwarstwienie, które wyłoniło grupę najbiedniejszych obywateli. Częstą przyczyną ubóstwa stało się bezrobocie, bezdomność połączona z bezradnością. Dziś problem ubóstwa nie jest dokładnie przebadany, dlatego niektórzy uważają, że dosięga ok. 30% społeczeństwa, inni podają wskaźnik 11%. Analitycy dla określenia zjawiska często używają dwóch wskaźników tj. minimum socjalne i minimum egzystencji.

 

• Minimum socjalne to wskaźnik, który oznacza koszty utrzymania gospodarstwa domowego na niskim poziomie. Zabezpieczenie podstawowych potrzeb bytowych i konsumpcyjnych, a także wydatki na wychowanie i utrzymanie dzieci oraz podstawowych więzi społecznych.

• Minimum egzystencji oznacza, że dana rodzina posiada środki jedynie na podtrzymanie funkcji życiowych i sprawności psychofizycznej swoich członków. Brak tych środków może oznaczać już tylko zagrożenie życia.

 

Państwo wykształciło system pomocy społecznej, której zadaniem jest m.in. opieka nad ludźmi z ubogich środowisk. Instytucje charytatywne świeckiei kościelne również prowadzą swoje akcje w opisywanych środowiskach.

Bezrobocie

Pojęciem tym określa się stan nadwyżki osób zdolnych do podjęcia pracy w stosunku do liczby wolnych miejsc. W okresie PRL istniało bezrobocie ukryte, natomiast po 1989 roku i przystąpieniu do realizacji gospodarki wolnorynkowej w Polsce zjawisko stało się jawne i do 2006 roku stale rosło. W marcu 2007 stopa bezrobocia wynosiła 14,4%.

 

Bezrobocie może przyjmować różny charakter np:

• strukturalny - związany z przekształcaniem gospodarki

• koniunkturalny - w zależności od stanu poziomu produkcji (malejące lub rosnące)

• przejściowy - krótkotrwały brak zatrudnienia

• sezonowy - zatrudnienie zależy od pory roku i np. prac polowych

• ukryty - kiedy zatrudnia się więcej osób niż jest to potrzebne

• frykcyjny - kiedy pracownicy zmieniają miejsca pracy poszukując bardziej opłacalnej pracy

W Polsce mówimy również o bezrobociu rejestrowanym, czyli obejmującym osoby zarejestrowane w Urzędzie Pracy i pobierające zasiłek. W 2005 roku było ich 12,5%.

 

Zjawisko bezrobocia w większym stopniu dotyczy kobiet niż mężczyzn z powodu większej nie dyspozycyjności, spowodowanej urodzeniem i wychowaniem dzieci. Mimo, że pod względem wykształcenia bezrobotnym może być każdy, to jednak bezrobotnych z wykształceniem wyższym jest mniej. W 2005 roku ok. 32% bezrobotnych stanowiły osoby z wykształceniem zawodowym.

 

Jeśli chodzi o topografię bezrobocia, warto zauważyć, iż największy wskaźnik dotyka terenów rolniczych, np. w 2006wskaźnik bezrobocia w woj. warmińsko - mazurskim wynosił 28%. Najniższy stopień odnosi się do rejonów uprzemysłowionych, np. również w 2006r w woj. mazowieckim wskaźnik wynosił 14,1%. Państwo podejmuje walkę z bezrobociem np. poprzez interwencjonizm, edukację, czy rozwój gospodarczy.

Patologie społeczne

Patologie społeczne to zachowania, które zakłócają równowagę społeczną. Patologia to nieprzestrzeganie ogólnie przyjętych norm i wartości. Dotyczy ona jednostek lub grup społecznych. Czynniki wywołujące zachowania patologiczne są różnorodne. Niektóre z nich to np. mikro uszkodzenia mózgu podczas porodu, a następnie braki w wychowaniu jednostek, czy wpływ środowiska i jego oddziaływanie na jednostkę. Do najbardziej powszechnych zjawisk patologicznych w Polsce należą: alkoholizm, narkomania, przestępczość. Inne zjawiska patologiczne to dewiacje seksualne, samobójstwa, czy prostytucja.

 

Zjawisko alkoholizmu, czyli nadużywania alkoholu prowadzącego do uzależnienia jest w Polsce jednym z najpoważniejszych zjawisk patologicznych. Dotyka różne osoby, niezależnie od ich wieku i statusu majątkowego. W ostatnich latach obserwujemy wzrost spożycia alkoholu wśród młodzieży (szczególnie w ostatnich klasach gimnazjalnych). Zmienia się również model konsumpcji alkoholu, mimo wysokiego spożycia wódki stale rośnie popularność piwa, szczególnie wśród młodzieży. Różne dane donoszą, że w Polsce ok. 1 mln obywateli choruje na chorobę alkoholową.

 

Narkomania jest równie poważnym problemem społecznym co alkoholizm. Rozpowszechniła się w latach 90. i nadal stanowi zagrożenie, szczególnie wśród ludzi młodych. W badaniach na ten temat padają dane wskazujące, że co trzeci uczeń szkoły ponadgimnazjalnej miał kontakt z narkotykami. Zjawisko ma swoją genezę w otwarciu granic państwowych po 1989 roku i szybkim napływie środków odurzających oraz łatwym dostępie do narkotyków, a nawet modzie panującej na nie. Można się jej również dopatrywać w zeświecczeniu kultury i liberalizacji życia codziennego. Rozwój narkomanii może być również tłumaczony jako ucieczka przed trudnymi wyzwaniami współczesnego świata. Niezależnie od przyczyn, społeczne skutki zjawiska są bardzo niebezpieczne - począwszy od zanikania więzi i systemów wartości po całkowita degradacje jednostek.

 

Przestępczość wiąże się z nieprzestrzeganiem prawa, norm i zasad powszechnie przyjętych. W Polsce odnotowujemy bardzo wyraźny wzrost przestępczości w ciągu lat dziewięćdziesiątych. Dopiero rok 2004 przyniósł zahamowanie tego wzrostu. Topografia przestępczości jest zróżnicowana, chociaż odnotowuje się więcej przestępstw w aglomeracjach miejskich niż na wsi, więcej w rejonach uprzemysłowionych niż rolniczych. Niepokojącym jest fakt wzrostu liczby przestępstw nieletnich. Przyczyny tego zjawiska należy szukać m.in. w kryzysie rodziny, niepowodzeniach szkolnych oraz zagrożeniach alkoholizmem, narkomanią, przynależnością do grup nieformalnych (gangów młodzieżowych).

 

Skutkami opisanych patologii jest:

• rozpad rodziny,

• przemoc w rodzinie,

• wzrost przestępczości,

• agresja,

• wypadki drogowe,

• wypadki przy pracy,

• rozboje,

• brak poczucia bezpieczeństwa wśród społeczeństwa,

• degradacja i śmierć jednostek itp.

Procesy migracyjne

Społeczeństwo polskie kilkakrotnie przeżywało rozwój migracji i emigracji. Przyczyny tych zjawisk miały charakter ekonomiczny i polityczny. XIX wiek przyniósł Polakom Wielką Emigrację po powstaniu listopadowym, w kierunku Europy Zachodniej oraz tzw. emigrację za chlebem - głównie do USA. Potężna fala emigracji dotknęła Polaków w latach 1982-1983, jako reakcja na stan wojenny. Współcześnie po wejściu Polski do Unii Europejskiej, kiedy otworzyły się granice na Zachód wielu Polaków wyjechało w poszukiwaniu pracy. Dane statystyczne podają, że obecnie poza granicami Polski żyje 32 % naszych obywateli, co daje liczbę ok. 20 mln. Najwięcej Polaków mieszka na terenie USA, Kanady, Wielkiej Brytanii, Niemiec, Irlandii. Procesy migracyjne mają swoje złe i dobre strony, jednak warto podkreślić, że zjawisko to jeszcze przez najbliższy czas będzie się rozwijać.

Charakterystyka demograficzna, zawodowa i warstwowa polskiego społeczeństwa

• Polska w 2006 liczyła 38 mln 200 tyś obywateli. Najnowsze dane GUS podkreślają, że w 2006 roku wzrosła liczba zawieranych małżeństw, a co za tym idzie i rozwodów. Wzrosła też liczba narodzonych dzieci, która jednocześnie przewyższyła liczbę zgonów. Jest to zjawisko pozytywne, występujące w niewielu państwach Europy.

• Niepokojącym zjawiskiem jest ciągły wzrost emigracji, głównie ludzi młodych.

• Większość Polaków mieszka w miastach. Dane z 2002 roku wskazują, że w miastach mieszkało 23,6 mln.osób, a na wsi 14,6 mln.

• W Polsce mieszka więcej kobiet niż mężczyzn, ma to związek z większą śmiertelnością tych drugich.

• Obserwujemy wydłużanie się wieku Polaków. W 2004 wskaźnik ten wynosił 70 lat dla mężczyzn i 79 dla kobiet.

• Średni wiek zawarcia małżeństwa wynosi 23 lata.

 

W omawianym okresie czasu struktura zawodowa Polaków również uległa zmianie. Coraz więcej osób znajduje zatrudnienie poza rolnictwem np. w sektorze handlu i usług. Dane z początku lat XXI w wskazywały, że 54%  zatrudnionych pracowało w usługach, 29 % w przemyśle i ok. 16 % w rolnictwie. Taki spadek jest wskaźnikiem zmian w kierunku społeczeństwa poindustrialnego. W 2000 roku aktywni zawodowo stanowili 44% ludności, dla porównania w USA 51%. Liczba ta systematycznie spada.

 

Po 1989 roku, zmieniła się również struktura klasowo-warstwowa. Dał się zauważyć spadek ilościowy klasy robotniczej i ubożenie inteligencji, a jednocześnie powstawanie elit ekonomicznych powiązanych z klasą biznesowo-polityczną. Obecnie możemy wyróżnić następujący podział:

• klasa wyższa - wysoko wykwalifikowani specjaliści, właściciele dużych przedsiębiorstw, wysocy urzędnicy państwowi, politycy, artyści, naukowcy.

• klasa średnia - właściciele małych i średnich przedsiębiorstw, wykwalifikowani robotnicy, średni kupcy i rzemieślnicy, inteligencja.

• klasa niższa - właściciele małych gospodarstw rolnych, robotnicy, bezrobotni, robotnicy niewykwalifikowani.

• podklasa - osoby stale utrzymujące się z zasiłku dla bezrobotnych.

7

---