TERMOREGULACJA
1.Od czego zależy temperatura wewnętrzna ciała? Jakie są drogi rozpraszania i zyskiwania ciepła przez organizm.warunkiem zachowania równowagi cieplnej i w następstwie utrzymania temp. wew. na stałym poziomie jest spełnienie następującego równania:zyskiwanie ciepła=rozproszenie ciepła.Równośc ta ma charakter dynamiczny: wielkość każdej z obydwu stron tego równania stanowiących przepływ ciepła, może nieustannie się zmieniać.
Zyskiwanie ciepła - w pojęciu tym mieszczą się dwa elementy składowe:
-ciepło metaboliczne 20%
-ewentualne obciążenie termiczne pochodzenia zewnątrzustrojowego
Pozostałe 80% to energia cieplna to w trakcie pracy i wysiłku powstaje znacznie dużo ciepła.
Rozproszenie ciepła:
-rozproszenie ciepła z organizmu człowieka do środowiska następuje prawie wyłącznie przez skórę
-jedynie niewielka jego część rozproszona jest z pow. górnych dróg oddechowych
-najwięcej ciepła przez głowę. zabezpieczeniem jest zakrycie głowy by zmniejszyć rozpraszanie ciepła.
2.Co to jest temp.wew.ciała i od czego jest uzależniona?
Temp.wew. ciała jest fizyczną wypadkową równowagi pomiędzy ciepłem wytworzonym lub ogólniej zyskiwanym przez organizm i ciepłem rozproszonym do otoczenia.
Równowaga cieplna:
a)Może być osiągana jedynie poprzez ciągłą i precyzyjną regulację biologiczną.
b)Rozróżnia się dwa rodzaje biologicznej regulacji temperatury: behawioralną i ściśle fizjologiczną.
c)Uruchomienie reakcji fizjologicznej jest zjawiskiem odruchowym, nie jest przeto świadomie kontrolowane
Termoregulacja fizyczna:związane z utrzymaniem stałej temperatury ciała zmiany eliminacji ciepła z ciała lub zyskiwania go z otoczenia.
3.Na czym polega fizjologiczna regulacja tem.wew. ciała. Ochrona ustroju przed przegrzaniem i oziębieniem.
Układ termoregulacyjny obejmuje:
-elementy termorecepcyjne odbierające informacje z receptorów o temperaturze w różnych punktach ciała
-ośrodki termoregulacji, które otrzymują info. z receptorów, integrują je i uruchamiają odpowiednie mechanizmy efektorowe
-systemy efektorowe, których czynność prowadzi do wyrównania stanu równowagi termicznej
sygnały kontrolne ośrodek termoregulacyjnyO.U.N efektory sprzężenie zwrotne
-wytworzenie ciepła
-właściwości izolacyjne pow.ciała detektory
-wydzielanie potu < temp.wew.ciała> termoreceptory skóry
-zachowanie się < (zmiana rególowana) > termoreceptory i termodetektory zew.
Do ochrony przed przegrzaniem i oziębieniem służy aklimatyzacja (??)
-proces adaptacji w przebiegu powtarzanego narażania organizmu na działanie zimna lub gorąca prowadzący do korzystania zmian fizjologicznych, dzięki którym granice tolerancji środowiska termicznego znacznie się poszerzają.
*Aklimatyzacja do ciepła:
-usprawnienie reakcji wydzielania potu, jego ilości i składu
-zmniejszenie negatywnych efektów hemodynamicznych
-przyzwyczajanie psychiczne - habilitacja
-nabycie umiejętności zachowania się - zmiany behawioralne
*Aklimatyzacja do zimna:
adaptacja metaboliczna:
-zwiększenie tempa spoczynkowej przem. mat.
-wytwarzanie ciepła na drodze termogenezy bezdrżeniowej
adaptacja hipotermiczna:
-obniżenie progu temp. skóry, przy którym występuje drżenie mięśniowe
-obniżenie temp. wew. ciała przy narażeniu na działanie zimna
4.Kiedy w sporcie możemy spotkać się ze zjawiskiem udaru cieplnego? jakie czynniki środowiskowe osobnicze ułatwiają jego wystąpienie?
zyskiwanie ciepła>utrata ciepła
Przyczyny: gromadzenie się ciepła w ustroju jako efekt zwiększonej przemiany materii; zmniejszonego rozproszenia ciepła.
Stres termiczny z punktu widzenia klinicznego prowadzi do udaru i wyczerpania cieplnego
-ukł. nerwowy - zaburzenia natury psychicznej jako apatia, zmęczenie, niechęć do wysiłku, halucynacje wzrokowe, stany drgawkowe, utrata przytomności, śpiączka.
-ukł.krążenia - przyspieszenie czynności pracy serca, zaburzenia rytmu pracy serca, obniżenie ciśnienia krwi
-wątroba - uszkodzenia komórkowe, zmiany zwyrodnieniowe.
-krew - zmniejszenie krzepliwości krwi
-mięśnie - ból związany z przykurczami, rozpad włókienek mięśniowych - mioglobinuria
-nerki - zaburzenia w czynności do ostrej niewydolności włącznie.
-ukł.pokarmowy - bóle kolkowe, wymioty
Odpowiedź obronna organizmu:
-zmniejszenie przem. mat.
-zwiększenie rozpraszania ciepła poprzez wzrost temperatury skóry.
Czynniki środowiskowe przyspieszające występowanie udaru cieplnego:
-wysoka temp. otoczenia
-wysoka wilgotność powietrza
-duży stopień nasłonecznienia
-słaby ruch powietrza]
-gorący dzień poprzedzony stosunkowo chłodniejszymi temperaturami.
Właściwości osobnicze ułatwiające występowanie udaru cieplnego:
-otyłość
-brak sprawności fizycznej
-odwodnienie
-brak aklimatyzacji
-bardzo młody lub starszy wiek
-obecność infekcji szczególnie w zakresie przewodu pokarmowego
-osobnicze predyspozycje
5.Jaki jest wpływ hipertermii na wydolność fizyczną
Jako efekt trwającego stresu termicznego dochodzi do obniżenia wydolności fizycznej poprzez:
-odwodnienie i związane z tym zmniejszenie objętości krążącej krwi, jej zagęszczenie i dlsze zmniejszenie wody komórkowej
-zaburzenia elektrolitowe
-zmniejszenie zdolności dysocjacji oksyhemoglobiny
-hamowanie aktywności enzymów fosfofruktokinazy i heksokinazy
-zwiększenie przepływu naczyniowego skóry odbija się negatywnie na przepływie krwi przez mięśnie
-wzrost wentylacji płuc związany jest z większą pracą mięśni odd. i dodatkową metaboliczną produkcją ciepła
6.Kiedy w sporcie możemy się spotkać ze zjawiskiem udaru cieplnego?Na co należy zwracać uwagę podczas organizowania masowych imprez sportowych?
Zapobieganie skutkom udaru cieplnego:
-systematyczne nawadnianie
-właściwa odzież sportowa
-dobre wytrenowanie i sprawność fizyczna
-dostateczna aklimatyzacja w warunkach zwiększonego obciążenia termicznego
-ochłodzenie ciała wodą
-znajomość wczesnych objawów udaru cieplnego
-okolica karku - to miejsce ochłodzone może zapobiec udarowi, są to okolice dużych naczyń
7.Kiedy może dojść do zjawiska hipotermii i jaki może mieć ona przebieg?
utrata ciepła>zyskiwanie ciepła
przyczyny: obniżenie temp. otoczenia prowadzące do zwiększonego usuwania ciepła z organizmu
Odpowiedź obronna organizmu:
-skurcz obwodowych naczyń krwionośnych prowadzący do obniżenia temp. skóry i zmniejszenia rozproszenia ciepła do otoczenia
-wzrost tempa metabolizmu poprzez nasilenie aktywności mięśniowej oraz termogenezę drżeniową
-w okresie postnatalnym termogeneza w brunatnej tk.tłuszczowej
Objawy: zależą od wielkości utraty ciepła przez organizm i obniżenie się temp. wew. ciała.
Łagodna hipotermia:
-temp.ciała poniżej 32-35st.C
-HR i RR wzrasta
-dreszcze (termogeneza drżeniowa)
-początkowo wzrost częstotliwości oddechów
ewolucja zmian:
-przy temp. <32st.C dreszcze znikają
-HR I RR spada
-bradykardia rozwojiwa
-EKG - pojawienie się załamka Osborna
-spadek częstotliwości i objętości oddechów
-śluzotok oskrzelowy
-zanik odruchu kaszlu
-zanik odruchu wymiotnego
-depresja OUN z zaburzeniami koordynacji ruchowej, a następnie splątaniem, letargiem i śpiączką
-diureza na zimno - ryzyko spadku obj. krwi krążącej dodatkowo zaostzoną przemieszczeniem osocza do przestrzeni pozanaczyniowej
-ryzyko zakrzepicy i zespołu rozsianego wykrzepienia śródnaczyniowego
Objawy:
Temp. wew. reakcje i objawy
<36,5 wzrost tempa przemiany mat. - drżenie mięśniowe, początkowo kontrolowane.
<35 początek zmian psychicznych - obniżenie woli walki z hipotermią
<34 zaburzenie świadomości i mowy
<32 zaburzenie rytmu serca z jednoczesną znaczną utratą zdolności ruchów dowolnych
<27 zgon w wyniku migotania przedsionków i komór
8.Pierwsza pomoc w stanach wychłodzenia
Postępowanie na oddziale ratunkowym:
-szybkie ogrzanie - woda o stałej temp. 40 - 42st.C na 10 - 30min., powoduje całkowite odtajenie
-nie stosować ciepłego powietrza
-ogrzewaniu towarzyszy ból
Metody ogzewania:
-bierne - zmiana odzierzy na ciepłą
-czynne zew. - kąpiel w ciepłej wodzie
-czynne wew. - ogrzewanie wziewne, płukanie przewodu pokarmowego
9.Na czym polega odruch na nurkowanie
Skok do wody po dłuższym nasłonecznieniu:
-zadziałanie niskiej temp. na powierzchnię twarzy powoduje na drodze odruchowej zwolnienie rytmu serca
-nagłe oziębienie skóry zwiększa wydatnie pracę serca
-następuje wysoki wzrost ciśnienia skurczowego i rozkurczowego.
-w efekcie może wystąpić migotanie komór
10.Co to jest brązowa tkanka tłuszczowa i jakie jest jej zadanie
W okresie pourodzeniowym , kiedy nie wykształciły się jeszcze mechanizmy obrony przed zimnem-skurcz naczyń krwionośnych skóry, termogeneza drżeniowa, głównym organem wytwarzającym ciekło jest tzw. brunatna tkanka tłuszczowa. Zlokalizowana jest ona u niemowląt głównie między łopatkami i wzdłuż kręgosłupa. Różni się od białej tk.tłuszczowej bogatą siecią naczyń krwionośnych unerwionych współczulnie i bardzo dużą ilością mitochondriów. Specyficzną cechą jest obecność termogeniny-białka rozprzęgającego proces utleniania i fosforylacji, zlokalizowanego na wewnętrznej błonie mitochondrialnej komórek. Dzięki temu białku prawie cała energia produkowana jest w postaci ciepła, co umożliwia noworodkom utrzymanie homeostazy termicznej pomimo bardzo niekorzystnego stosunku powierzchni do masy ciała.
11.Kiedy dochodzi do miejscowych uszkodzeń pod wpływem zimna i na czym one polegają?
a)odziębiny - twarde, zimne, białe zmiany umiejscowione na twarzy, uszach, kończynach. Złuszczenie naskórka i pęcherze mogą występować w ciągu 24 - 72 godzin. Czasem utrzymuje się niewielkiego stopnia nadwrażliwość na zimno
b)odmroziny - powstają po ekspozycji (przewlekłej, przerywanej) na zimnie ( < 0st.C ) wilgotne powietrze
objawy:
-ból miejscowy
-zaczerwienione zmiany skórne, głównie dłoni, uszu, stóp
-obrzęk, rumień, sinica, plamy
-guzki, owrzodzenia
-pęcherzyki i pęcherze
obraz kliniczny:
-pacjenci skarżą się na piekące parestezje i świąd
-niebiesko zabarwione guzki
c)stopa okopowa:
-następstwo wychłodzenia tk. miękkich
-szybszy (kilka godzin - kilka dni ), rozwój przy dużej wilgotności
-początkowo miejscowe drętwienie i mrowienia
-lokalne zblednięcie i pojawienie się plam
-obrzęk, brak tętna
-brak lub osłabienie ruchów czynnych
-skóra lepka i zimna
-ryzyko maceracji tkanek i zakażenia
-w kilka godzin po ogrzaniu - faza przekrwienia z uczuciem pieczenia - powrót czucia na części bliższej
-obrzęk i pęcherze powstają w ciągu 2 - 3 dni
-zanik czucia może być trwały
-w ciężkich przypadkach może rozwinąć się zgorzel
-wrażliwość na zimno - może utrzymywać się latami
d)odmrożenia
Mamy 4 stopnie odmrożeń. powierzchniowe - I, II st. Głębokie III. i IV.
a)Ist:
-częściowe zamarznięcie skóry
-rumień, obrzęk, przekrwienie
-brak pęcherzy i martwicy
-czasami łuszczenie się skóry ( 5 -10 dni później)
-Objawia się:
*przemijającym, parzącym bólem i pieczeniem
*możliwy pulsujący i tempy ból
b)IIst.
-zamarznięcie pełnej grubości skóry
-rumień
-znaczny obrzęk
-pęcherzyki z płynem surowiczym
-zluszczające się pęcherze
-objawy:
*zdrętwienie
*tępy, pulsujący ból
-w ciężkich przypadkach zaburzenia wazomotoryczne
c)IIIst.
-zmarznięcie pełnej grubości skóry i tk. podskórnej
-sine lub krwotoczne pęcherze
-martwica skóry
-niebieskoszare przebarwienie skóry
-objawy:
*początkowo żadnych odczuć
-pacjent twierdzi, że odczuwa odmrożenia jak „kawałek drewna”
-strzelające bóle, palenie, pulsujący tępy ból
d)IVst.
-zmarznięcie pełnej grubości skóry i tk. podskórnej, mm., ścięgien i kości
-niewielki obrzęk
-początkowo skóra plamista, zmumifikowana
-objawy:
*jak w III st. ale nasilona
-możliwe dolegliwości stawowe.
ODPORNOŚĆ
12.Jakie wyróżniamy podziały odporności jak można określić stan zdrowia i choroby?
Odporność jest to:
-niepodatność ustroju na działanie drobnoustrojów chorobotwórczych lub ich jadów
-zdolność do unieszkodliwienia obcego białka bądź obcych lub zmienionych komórek gospodarza, uniemożliwiając ich rozrost
Powstaje:
-dzięki czynności wyspecjalizowanych układów obronnych
Polega na wytwarzaniu w org. systemu zdolnego do rozpoznania i unieczynnienia szkodliwych i obcych dla niego czynników.
Oporność:
a)wrodzona - nieswoista.
nieswoista : bo nie jest skierowana przeciwko konkretnemu antygenowi, działa na różne typy antygenów. Wrodzona : bo obejmuje mechanizmy obronne z którymi człowiek przychodzi na świat.
b)nabyta - swoista - skierowana jest przeciwko konkretnemu antygenowi, z którym ustrój miał kontakt. Wyróżniamy tu dwa mechanizmy obronne: odpowiedź komórkową i humoralną
-naturalna
-sztuczna
*czynna (szczepionka)
*bierna
13.Na czym polega stan odporności ustroju?Jaką rolę odgrywa w ustroju limfocyt?
Polega ona na wytworzeniu w organizmie systemu zdolnego do rozpoznania i unieczynnienia szkodliwych i obcych dla niego czynników
Zagadnienie odporności ustroju wiąże się z antygenem i przeciwciałem.
Antygenem nazywamy obce lub zmienione substancje, zdolne wywołać odczyn odpornościowy, polegający na produkcji przeciwciał skierowanych przeciw tym substancjom(odp.humoralna) lub rozmnażanie się komórek uczulonych na dany antygen, bez pośrednio uczestniczących w walce z nim za pomocą różnych ciał czynnych (odp.komórkowa). Antygenem dla ustroju może być praktycznie każda subs. pochodzenia organicznego lub nieorg. jak np. bakterie i ich toksyny, wirusy, obce białka. Po wniknięciu antygenu do organizmu reagują specjalne układy komórkowe, obdarzone zdolnością rozpoznawania szkodliwego czynnika i zapoczątkowanie łańcucha reakcji immunologicznej. Sa to tzw. tkanki kompetentne immunologiczne
Przeciwciałami są białka wiążące się w sposób swoisty z antygenami. Posiadają swoistą budowę a liczba ich rodzajów jest nieograniczona. Wszystkie białka o znaczeniu odpornościowym nazywa się immunoglobulinami. Są one wytwarzane w komórkach immunologicznych, a następnie wydalane do krwiobiegu, gdzie pełnią funkcję przeciwciał.
Wykładnikiem aktywności reakcji komórkowej jest liczba i czynność limfocytów o określonych właściwościach odpornościowych.
net:Limfocytami nazywamy komórki układu odpornościowego zdolne do swoistego rozpoznawania antygenów Limfocyty dzielimy na limfocyty B i limfocyty T, Funkcjonalnie limfocyty są komórkami uczestniczącymi i będącymi podstawą odpowiedzi immunologicznej swoistej, a zatem takiej, która jest związana z precyzyjnym (swoistym) rozpoznaniem antygenu. Oprócz bezpośredniego wpływu na antygen, limfocyty mogą wydzielać liczne cytokiny, pełniąc funkcję regulacyjną względem odpowiedzi odpornościowej. Brak limfocytów prowadzi do ciężkich niedoborów odporności, zaś ich zwiększony rozwój w wyniku transformacji nowotworowej prowadzi do powstania białaczek. Zasadniczą cechą limfocytów B jest możliwość produkcji przeciwciał. Podczas odpowiedzi odpornościowej limfocyty B wiążą antygeny za pomocą BCR, czyli receptora, w którego skład wchodzi swoiste, charakterystyczne dla danej komórki przeciwciało. Są odpowiedzialne za odpowiedź typu humoralnego.Limfocyty T są odpowiedzialne za odpowiedź typu komórkowego. są komórkami odgrywającymi trzy zasadnicze funkcje:
-wspomagają odpowiedź odpornościową
-regulują odpowiedź odpornościową, zwykle hamując
-pełnią funkcję cytotoksyczną
14.Jaki wpływ na zdolności wysiłkowe człowieka ma 8-10 dniowa choroba obłożna wywołana infekcją wirusową?
Powoduje: obniżenie 25% zdolności wysiłkowych, których powrót wymaga 30 dni treningu.
Przyczyny - reakcja na wys.fiz.
-gorączka - przyspieszenie czynności akcji serca
-odwodnienie - zwiększenie obj.min.serca
-zmiany elektrolitowe - zwiększenie went.min.
*podwyzsenie temp.wew.
*zmniejszenie wydolności fiz.
-stan zapalny pęcherzyków płucnych - zwiększona praca mm.oddechowych
*zaburzenia dyfuzji gazów w pęcherzykach płucnych
-leżenie w łóżku - roztrenowanie mm.
*ortostatyczne obniżenie RR
*obniżenie zdolności do pracy.
SERCE SPORTOWCA
15.Scharakteryzuj serce sportowca. W jakich dyscyplinach sportu rozwija się ono najczęściej?
Serce sportowca:
-wzrost max.obj.min
(Q↑5 →40 →60 l/min
-wzrost max.obj.wyrzutowej
(SV↑ 70→200 ml )
-zmiany strukturalne serca ( powiększenie wymiarów serca będące wynikiem przerostu i poszerzenia przede wszystkim lewej komory
-zmiany morfologiczne mięśnia serca (zwiększenie ilości, grubości, długości i kurczliwości włókien mięśniowych = przerost grubości ścian serca, poszerzenie jam serca, poprawa funkcji mięśnia. Postępujące równocześnie z przerostem mięśnia poszerzenie się tętniczek z rozrostem sieci naczyń kapilarnych
-poprawienie ekonomiki pracy serca poprzez lepsze wykorzystanie dostarczonego przez tętnice wieńcowe tlenu
-zwolnienie czynności pracy mięśnia sercowego w spoczynku.
Przyrost serca który rozwija się pod wpływem treningu fiz. jest szczególnym przerostem roboczym, istotnie różniącym się od przerostu serca w różnych stanach patologicznych. W sercu sportowca, obciążonym nawet największym wysiłkiem, nie spostrzega się między żadnych cech echa niedotlenienia świadczących o powstaniu dysproporcji pomiędzy zapotrzebowaniem mięśnia serca na tlen a możliwościami jego dostarczenia przez naczynia wieńcowe.
16.Co to jest i czym się charakteryzuje serce sportowe.
patrz pyt.15
17.Na czym polega ekonomizacja pracy serca w wyniku treningu sportowego?
poprawienie ekonomiki pracy mięśnia sercowego następuje poprzez lepsze wykorzystanie dostarczonego przez tętnice wieńcowe tlenu.
18.Czym różni się przerost sportowy mm.sercowego od przerostu sterydowego?
-zaburzenie gospodarki lipidowej ( wzrost cholesterolu) dochodzi do zawału.
19.Co to jest omdlenie i czy mamy z tym zjawiskiem do czynienia w sporcie?
jest to chwilowa utrata przytomności spowodowana zmniejszonym dopływem krwi do mózgu lub zmniejszonym jej utlenowaniem
- może powstawać na skutek krótkotrwałego niedokrwienia mózgu w wyniku spadku ciśnienia krwi. Najczęściej pojawia się u osób z tzw. dystonią neurowegetatywną
Czynniki wywołujące omdlenie :
- nagły wysiłek fizyczny
- stres
- lęk ( np. widok krwi )
- ból
- przebywanie w pomieszczeniach słabo wentylowanych
- dłuższe stanie w bezruchu (w wyniku przemieszczenia krwi do dolnych partii ciała)
- nagły spadek ciśnienia krwi (szok pourazowy)
ŚMIERCI NAGŁE
20.Jakie znasz przyczyny śmierci nagłych wśród sportowców, omów jedną z nich.
Śmierć nagła:
-jest to naturalna śmierć spowodowana nagłym zatrzymaniem krążenia występujące w ciągu 6 godz. od uprzedniego stwierdzenia normalnego stanu zdrowia.
-następuje w krótkim czasie od wystąpienia objawów chorobowych u osób ze znaną lub nieznaną chorobą poprzedzającą.
Zgony do 35 lat:
-kardiomiopatia przerostowa
-przerost lewej komory
-nieprawidłowości naczyń wieńcowych
-choroba wieńcowa
-pęknięcie aorty
-przyczyny nieznane
Zgony po 35 r.ż.
-choroba wieńcowa
-nabyte wady zastawkowe, kardiomiopatie
-wypadanie płatka zastawki dwudzielnej
-przyczyny nieznane
Zespół Marfana - predysponuje do uprawiania sportu wyczynowego. Cechuje się wysokim wzrostem i długością kończyn dolnych. predysponuje gł. do gier zespołowych - siatkówka, koszykówka.Budowa tk. łącznej w tym zespole predysponuje do powstawania tętniaków.
Nagłe zgony jako skutek zapalenia mm.sercowego:
-skutek środków dopingujących
-po przebytym zap.mm.sercowego - jest to spowodowane zaniedbaniem trenerów i lekarzy wyczynowców sportowych.
net:
Jedną z najczęstszych przyczyn śmierci jest samoistny przerost lewej komory (m.in. pierwotna kardiomiopatia przerostowa). Znacznemu zwiększeniu masy mięśnia towarzyszy upośledzenie czynności lewej komory - maleje jej pojemność i siła skurczu.
Mechanizm, który prowadzi do śmierci w kardiomiopatii przerostowej nie jest w pełni poznany. Wiadomo, że nadmiernie przerośnięty mięsień lewej komory nie jest dostatecznie zaopatrywany w krew przez naczynia wieńcowe, co zwłaszcza w czasie intensywnego wysiłku przyczynia się do deficytu składników odżywczych i dezorganizacji pracy serca a w konsekwencji do ciężkich zaburzeń rytmu. Nie można też wykluczyć ostrej niewydolności lewej komory na skutek przeciążenia, co także może prowadzić do zatrzymania krążenia i nagłej śmierci. W Stanach Zjednoczonych kardiomiopatia pierwotna przyczynia się do około połowy takich wypadków i jest uznawana za zabójcę numer jeden młodych sportowców, z których większość nie przekroczyła wieku 20 lat. Zazwyczaj wcześniej nic nie zapowiadało tragedii - choroba rozwijała się po cichu, pozwalając na uprawianie sportu, nawet wyczynowego, przez wiele lat.
21.Dlaczego infekcje ropne np. angina mogą stać się przyczyną śmierci nagłej u sportowców?
Przebyta ropna infekcja migdałków podniebiennych oraz ropne zap.zęba, ucha środkowego predysponują do zap. mięśnia sercowego.
W wyniku przenikania bakterii do mm.sercowego i krążąc w krwioobiegu dostają się do wsierdzia - na jego płatkach zastawkowych, rozpoczynając proces zapalny serca.
Iokres - szybkie zaleczenie ogniska głównego lecz po 3 tyg. rozpoczyna się proces zapalny mm.serca.
Objawy:osłabienie, kołatanie serca, drobne omdlenia, przyspieszona akcja serca.
Nie można podejmować wtedy wys.fiz. ponieważ może dojść do ostrej niewydolności krążenia i w efekcie do śmierci.
22.Co rozumiesz pod pojęciem kardiomiopatii przerostowej? Jakie mogą być jej następstwa w trakcie aktywności sportowej?
Wada wrodzona, fragment mm. jest mniej wartościowy, np. zbudowany z tk. łącznej i jest zmniejszona rozkurczliwość. Szybko prowadzi do śmierci.Średnio do 5r.ż. lub do wieku młodzieńczego.
net:
Jest chorobą o nieznanej etiologii. Może być dziedziczna, częściej jednak występują postaci sporadyczne. Istotą zmian morfologicznych w sercu jest przerost mięśnia lewej komory, który nie jest związany z przeciążeniem ciśnieniowym (jak np. w nadciśnieniu tętniczym czy zwężeniu zastawki aortalnej). Pogrubienie mięśnia może dotyczyć dowolnego fragmentu komory, najczęściej jednak występuje asymetryczny przerost przegrody komorowej.
U części chorych przerost zlokalizowany poniżej ujścia zastawki aortalnej jest przyczyną zwężenia drogi odpływu lewej komory w czasie skurczu komór, ponieważ w fazie skurczu występuje dodatkowe pogrubienie przerośniętego mięśnia. Jest to tzw. kardiomiopatia z zawężaniem drogi odpływu, w której występuje zmniejszenie wyrzutu krwi do aorty wskutek zaciskania drogi odpływu z lewej komory. W przypadkach kardiomiopatii niezawężającej zaburzenia pracy serca są związane z upośledzoną podatnością rozkurczową lewej komory utrudniającą jej napełnianie w okresie rozkurczu, a także ze zmniejszeniem pojemności komory wskutek zajmowania części jej światła przez przerośniętą przegrodę i wolną ścianę.
Objawy wynikają z nieprawidłowej (zbyt małej) ilości krwi wpompowywanej do aorty przy każdym skurczu serca. Obejmują one: omdlenia, zawroty głowy, bóle o typie dusznicy bolesnej, nieregularną czynność serca, objawy niewydolności serca jak: poszerzenie żył szyjnych, obrzęki kończyn dolnych, duszność, szybsze męczenie się, szmer skurczowy słyszalny stetoskopem w czasie osłuchiwania serca. duszność i bóle wieńcowe tuż po wysiłku fizycznym,
23.Wymień subst. używane w dopingu sportowym, które mogą być przyczyną śmierci nagłej w trakcie wys.fiz.
a)amfetamina - lek psychotropowy.Jej mechanizm działania wiąże się z bezpośrednim zwiększeniem pobudliwości komórek nerwowych oraz uwalnianiem noradrenaliny i hamowania jej zmagazynowania i hamowania jej pobierania zwrotnego.
-działanie ośrodkowe - na korę mózgową - usuwa zmęczenie i senność, daje gonitwę myśli
-podwzgórze - pobudzając ośrodek oddechowy i naczynioruchowy powodując przyspieszenie oddechu i podniesienie cis. tętniczego krwi.Zmniejsza pobudliwość ośrodka termoregulacji i sytości i wywołuje groźne dla życia zaburzenia rytmu.
przyczyna śmierci - udar cieplny, zaburzenie rytmu serca
b)kokaina - należy dośrodków odurzających
-silnie pobudza ukł.adrenergiczny. Przy częstym stosowaniu - nadwrażliwość
-pobudza psychoruchowo, zniesienie znużenia, senności, zmęczenia.pobudza ośrodek oddechowy, wzmożenie odruchów rdzeniowych.
-może powodować psychozy toksyczne oraz znaczące zaburzenia rytmu serca
c)erytropoetyna(pyt.24)
d)sterydy anaboliczno - androgenne:
-stworzone syntetycznie na podstawie męskiego hormonu - testosteronu. działanie podobne do testosteronu.
-sterydy bardziej anabolicznie
-testosteron bardziej androgennie
-ułatwiają wprowadzenie aminokwasów do komórek
e)substancje maskujące:
-probenecid - powoduje zamaskowanie zażywania sterydów anabol. - androg.
f)beta 2-agoniści - są to syntetyczne związki o właściwościach endogennych katecholamin, pobudzających wybiórczo receptory typu beta2, ale wykazujących znacznie dłuższy czas działania. Najczęstszymi zaburzeniami, czasami bardzo poważnymi i prowadzącymi do zgonów są zaburzenia rytmu serca. Tachykardia towarzyszy zawsze działaniu rozkurczowemu oskrzeli i jest wynikiem odruchowego przyspieszczenia czynności serca.
g)sonatotropina - przed okresem dojrzewania powoduje gigantyzm, dysfunkcje przysadki mózgowej co może prowadzić do przedwczesnej śmierci.
24.Dlaczego stosowanie erytropoetyny może być przyczyną śmierci podczas wysiłku fizycznego?
Jest to hormon naturalnie produkowany w komórkach otaczających kłębuszki nerkowe, jej zadaniem jest pobudzenie szpiku do produkcji erytrocytów.
-nasilenie wydzielania występuje w chwili niedotlenienia w chorobach nerek. Choroby nowotworowe wymagają zastosowania erytropoetyny
-powoduje zwiększoną produkcje erytrocytów co prowadzi do zwiększonych możliwości transportowych tlenu
-wzrasta hematokryt - stosunek osocza do części pływających w nim
-normalnie jest więcej osocza niż ciałek
-u osób ze zwiększoną zawartością erytropoetyny dochodzi do zagęszczenia krwi = gdy się człowiek poci też wrasta hematokryt i krew się jeszcze bardziej zagęszcza. To niesie zagrożenie - gęsta krew prowadzi do zakrzepów.
-dochodzi do uszkodzenia naczyń z powodu nawet małego uszkodzenia śródbłonka naczyniowego. Następuje niedokrwienie.
-hematokryt spoczynkowy przekracza 0,5 - wtedy należy badać na obecność erytropoetyny
ZESPOŁY PRZECIĄŻENIOWE
25.Jaki jest podział obrażeń będących efektem urazów w sporcie?
Obrażenia ostre i przewlekłe:
a)przy obrażeniach ostrych uraz zadziałał jednorazowo i spowodował odpowiednie objawy ostre
b)w uszkodzeniach przewlekłych wyróżniamy zmiany pierwotnie przewlekłe i wtórnie przewlekłe:]
-pierwotnie przewlekłe są następstwem powtarzania się działania czynnika urazowego, którego jednokrotne zadziałanie nie powoduje uchwytnych zmian chorobowych - określa się mianem przeciążeń. Powstają pod wpływem przewlekłego przeciążenia mechanicznego - sumowanie mikrourazów ) - skutek dłużej trwającego niestosunku pomiędzy obciążeniem a zdolnością ustroju do podołania temu obciążeniu. Każdy ruch , aby mi8eścić się w granicach wydolności musi być fizjologiczny. Ruch niefizjologiczny prowadzi do mikrouszkodzeń. Sumowanie się mikrouszkodzeń powoduje w tkankach zaburzenia natury wegetatywnej i zmiany w ukł. naczyniowym co w konsekwencji doprowadza do trwałych morfologicznych uszkodzeń pierwotnie przewlekłych
-wtórnie przewlekłe - w wywiadzie 1 lub kilka urazów, bezpośrednio późne następstwa urazu.
Są niekorzystnym następstwem zejścia obrażeń ostrych.
Obrażenia sportowe typowe i przypadkowe:
a)typowe obrażenia sportowe są charakterystyczne dla jednej lub kilku dyscyplin sportowych - łokieć tenisisty.
b)przypadkowe obrażenia sportowe zdarzają się w czasie uprawiania sportu, ale nie są ściśle związane z określona dyscypliną sportu
26.Jakie znasz przyczyny urazów sportowych?
Urazem sportowym nazywamy takie uszkodzenie ciała, które powstaje w trakcie zawodów lub treningu sportowego i jest ściśle związane z aktywnością ruchową określonej dyscypliny sportu czy ćwiczeń rekreacyjnych.
Przyczyny zewnętrzne:
-uchybienia i błędy w metodyce
-niedostatki w organizacji zawodów
-niska jakość sprzętu sportowego
-niekorzystne warunki higieniczne i atmosferyczne
-nieprawidłowe zachowanie zawodników
Przyczyny wewnętrzne:
-stany przemęczenia - zab.koordynacji, upośledzenie reakcji obronnej i uwagi, utrata szybkości i zręczności
-naruszenie biomechanicznej struktury ruchów - nieprawidłowości w budowie anatomicznej, nadmierne nap.mm. w wyniku nieracjonalnego prowadzenia zajęć itd.
27.Co to są obrażenia pierwotnie przewlekłe?Jaka jest przyczyna ich występowania?
-pierwotnie przewlekłe są następstwem powtarzania się działania czynnika urazowego, którego jednokrotne zadziałanie nie powoduje uchwytnych zmian chorobowych - określa się mianem przeciążeń. Powstają pod wpływem przewlekłego przeciążenia mechanicznego - sumowanie mikrourazów ) - skutek dłużej trwającego niestosunku pomiędzy obciążeniem a zdolnością ustroju do podołania temu obciążeniu. Każdy ruch , aby mieścić się w granicach wydolności musi być fizjologiczny. Ruch niefizjologiczny prowadzi do mikrouszkodzeń. Sumowanie się mikrouszkodzeń powoduje w tkankach zaburzenia natury wegetatywnej i zmiany w ukł. naczyniowym co w konsekwencji doprowadza do trwałych morfologicznych uszkodzeń pierwotnie przewlekłych
28.Podaj objawy i scharakteryzuj kiedy mogą wystąpić tzw.zespoły goleniowe?
Do zespołów goleniowych należą:
a)zespół piszczelowy tylny-(niżej pyt.28)
b)zespół piszczelowy przedni-wiąże się ze zginaniem stopy;przyczyna-gdy przechodzi z biegu wytrzymałościowego na sprinterski;
c)zespół strzałkowy-dolegliwosci za kostka boczną,wyst.rzadko,dawniej u łyżwiarzy.
29.Kiedy występuje zespół piszczelowy tylny?Podaj jego objawy.
Związany ze zmianami przegrzeniowymi mm.piszczelowego. Funkcja tego mm. wiąże się z pronacją stopy. Dochodzi podczas długotrwałych biegów, przy złym podłożu i gdy wymuszona jest większa pronacja stopy. Przy bieganiu na nierównym terenie. Dochodzi do mikrourazów w punktach przyczepów górnych, w tych miejscach dochodzi do zapaleń
Objawy: początkowo bolesność palpacyjna, później przy chodzeniu, z czasem obrzęk
Leczenie:
-hydroterapia
-zmniejszenie obciążeń wysiłkowych
-może dojść - złamanie zmęczeniowe kości a leczenie trwa tak długo jak przy zwykłych złamaniach.
30.Co to jest i czym się charakteryzuje zespół piszczelowy przedni?
Wiąże się ze zginaniem stopy. Przyczyna - gdy przechodzi się z biegu wytrzymałościowego na sprinterski
31.Czym się charakteryzuje i kiedy występuje zapalenie rozścięgna podeszwowego?
Spina jak gdyby przodostopie z tyłostopiem, odgrywa ogromną rolę amortyzacyjną, gdy stopa jest bardzo wydrążona wtedy wzrasta rola tego rozścięgna
(powinni być dobrze dobrane obuwie!)
Uszkodzenie włókien polega na wyrywaniu się z przyczepu i odrywają komórki kostne( które nadal tworzą strukturę kostną), w ten sposób powstają ostrogi.
32.Co to jest chondromalacja rzepki i jakie są jej przypuszczalne przyczyny?
Proces zwyrodnieniowy chrząstki stawowej rzepki
Przyczyny:
-zaburzenia biomechaniki rzepki - dysproporcja siły włókien, ścięgien i troczków, budowa anatomiczna st. kolanowego
-wzrost wielkości i intensywności obciążeń, ćw. siłowe obciążające st. kolanowy
-zaburzenia odżywiania
Objawy:
-ból w zakresie st. kolanowych jest rozlany, niemożliwa jest jego lokalizacja
-uczucie sztywności
-objaw kinowy - wymuszenie pozycji siedzącej ze zgięcia kolan 90st. po siedzeniu przez dłuższy czas w tej samej pozycji, gdy osoba wstanie są przy pierwszych kilku krokach objawy bólowe
-u leżącego pacjenta delikatnie chwytamy rzepkę, występuje ból, można stosować krioterapię, zastrzyki przy ostrym zaawansowaniu choroby - operacja.
33.Jakie są przyczyny występowania zespołów przeciążeniowych podudzi?
Przeciążenie jest formą zaburzeń adaptacji narządu ruchu.Zaburzenie te wynika z braku zachowania równowagi pomiedzy zmianami adaptacji narządu ruchu,a wymaganiami jakie stawiamy przed nim w czasie wysiłku.Kazdy ruch musi być fizjologiczny, jeśli taki nie jest powstają mikrouszkodzenia ,które sumując się powodują uszkodzenia.Powstają w tkankach zaburzenia natury wegetatywnej i zmiany w ukł.naczyniowym co doprowadza do trwałych uszkodzeń morfologicznych.
Uszkodzenie przeciążeniowe wystepuje w treningu biegowym (ok.50 uderzeń stopą o podłoże w ciągu minuty podczas biegu+ dochodzi siła wynikająca z ciążenia ziemskiego)Do nadmiernego obciążenia dohodzi też podczas długotrwałych biegów przy złym podłożu i gdy wymuszona jest pronacja stopy przy biegach na nierównym terenie.Dochodzi do mikrourazów w punktach przyczepów górnych, w tym miejscu dochodzi do zapalenia.. W fazie podpartej: uderzenie piętowe, podeszwowe i przejście do odbicia i wiąże się jeszcze z ruchem pronacyjnym, ma to znaczenie przy powstawaniu zespołów przeciążeniowych podudzi.
34.Wymień objawy zapalenia rozścięgna podeszwowego/
Objawy:
-duży ból w okolicy guza piętowego przy chodzeniu, można punktowo palpacyjnie trafić na punkt bolesny
-bóle poranne, im dłuższy czas trwania procesu chorobowego to coraz większe, bardziej dokuczliwe bóle
Zapobieganie: prawidłowe obuwie, wkładki, jonoforeza, UD
35.Na co należy zwracać uwagę przy wyborze obuwia sportowego?
-podpiętek wysoki by skracać ścięgno achillesa
-zapiętek sztywny - powinien hamować ruchy skrętne
-podeszwa - protektor na podeszwie
-wkładka
DOPING
37.Podaj definicję oraz podstawowy podział środków i metod uznanych za doping w sporcie
Doping jest świadomym przyjmowaniem jakichkolwiek substancji zbędnych dla normalnie funkcjonującego organizmu lub nadmiernej dozy lekarstwa w jednym celu - sztucznego podniesienia siły i wytrzymałości w walce sportowej - Zajączkowski.
Jest występkiem przeciwko etyce sportu i etyce nauk medycznych
Kwalifikacja:
-subst. i metody zabronione podczas zawodów - manipulacje farmakologiczne, chemiczne, fizyczne
-subst. i metody zabronione podczas i poza zawodami - środki anaboliczne, beta 2-agoniści, hormony peptydowe
-subst. zabronione w poszczególnych dyscyplinach sportowych - alkohol, leki moczopędne
substancje specyficzne.
Komisja Medyczna MKOL zabrania:
-stosowania substancji zawierających określone klasy środków farmakologicznych: środki pobudzające, narkotyczne, anaboliczne, moczopędne, hormony peptydowe i pochodne
-korzystanie z rozmaitych metod dopingu: doping krwią, manipulacji farmakologicznych, chemicznych, fizycznych
net:
Klasy środków dopingujących
*Środki pobudzające ("stymulanty"), np. amfetamina, kokaina, efedryna i inne podobne związki »»
*Narkotyczne środki przeciwbólowe ("narkotyki"), np. morfina, petydyna i inne podobne związki »»
*Środki anaboliczne »»
-Steroidy anaboliczno-androgenne, np. nandrolon, stanozolol, testosteron i inne podobne związki
-Beta-2 adrenomimetyki (beta-2 agoniści), np. klenbuterol i inne podobne związki
*Środki moczopędne ("diuretyki"), np. furosemid, hydrochlorotiazyd, tiamteren i inne podobne związki »»
*Hormony peptydowe i inne pochodne, np. hormon wzrostu, ACTH, gonadotropina, erytropoetyna i inne podobne preparaty
Metody dopingu
*Doping krwią (oraz erytropoetyna - EPO) »»
*Manipulacje farmakologiczne (probenecid i epitestosteron), chemiczne i fizyczne
Środki, których stosowanie podlega ograniczeniom
-Alkohol
-Marihuana
-Środki znieczulające miejscowo
-Kortykosteroidy (z wyjątkiem leków stosowanych miejscowo)
-Beta-adrenolityki (beta-blokery), np. acebutolol, atenolol, propranolol i inne podobne związki »»
38.Co wiesz o historii dopingu?
-1886r - śmierć kolarza ang. Lintona po zażyciu trimethylu na trasie wyścigu Bordeanx-Paryż
-1904r - podczas biegu maratońskiego Amerykanin ?????? wstrzyknięcie strychniny, koktajl brandy z jajkiem
-1908r - pierwsza dyskwalifikacja zwycięzcy biegu maratońskiego na olimpiadzie w Londynie z powodu znacznych kłopotów zdrowotnych po dużych dawkach strychniny
-1960r - śmierć duńskiego kolarza na olimpiadzie w Rzymie po nadużyciu ronikolu
-1963-70 - liczne zgony
lata 70te - nieliczne tragiczne zgony w następstwie stosowania środków anabolicznych
-1974 - sterydy anaboliczne androgenne na liście
1976 - transfuzje krwi uznane za metodę dopingu
1980 - testosteron
1984 - erytropoetyna i inne hormony peptydowe pojawiają się na liście.
39.Co to jest WADA, kiedy powstała i jakie są jej uprawnienia?
net:
Światowa Agencja Antydopingowa (WADA) została utworzona 10 listopada 1999 r. dla
promowania i koordynowania walki z dopingiem w sporcie we wszystkich formach. W tym celu WADA współpracuje z organizacjami międzyrządowymi, rządami, władzami publicznymi i innymi ciałami publicznymi i prywatnymi zaangażowanymi w walkę z dopingiem w sporcie.
Głównym zadaniem Agencji jest koordynowanie szerokiego programu antydopingowego na
poziomie międzynarodowym, poprzez wprowadzanie wspólnych efektywnych standardów
minimalnych, w szczególności w zakresie kontroli poza zawodami, oraz zapewnienie
sprawiedliwości sportowcom wszystkich dyscyplin i ze wszystkich krajów. Komisja Europejska aktywnie współdziałała w zakładaniu WADA. W fazie założycielskiej agencji Komisja broniła zasad niezależności i transparentności.
specjalne projekty zwalczania dopingu, takie jak stworzenie Paszportu Sportowca
lub szkolenie obserwatorów Agencji, obecnych na co ważniejszych imprezach sportowych.
Paszport Sportowca łączy papierowy dokument, w którym urzędnicy kontrolujący doping mogą nanosić informacje o kontroli dopingu, z internetową bazą danych, przez którą sportowcy mają dostęp do informacji antydopingowych i mogą otrzymywać spersonalizowane dane dotyczące przebiegu ich testów
40.wymień 2 podstawowe akty prawne regulujące zwalczanie dopingu w sporcie.
-1989 - ustanowienie Europejskiej Konwencji Antydopingowej
-Kopenhaga(marzec 2003r) konferencja przyjmuje”Światowy Kodeks Antydopingowy”
41.Co to jest Konwencja Antydopingowa Rady Europy i jakie ma ona znaczenie?
Działania Rady Europy w zwalczaniu dopingu w sporcie:
-1967 - przyjęcie przez Komitet Ministrów Rezolucji 12/67 „O zwalczaniu dopingu w sporcie”
-1984 - przyjęcie Europejskiej Karty Przeciwko dopingowi w sporcie
-1989 - ustanowienie Europejskiej Konwencji Antydopingowej
47 państw podpisało konwencję
39 państw ratyfikowało
1999 - Lazanna - powołanie Światowej Agencji Antydopingowej
net:
Nie jest dokumentem, którego zadaniem jest rozwiązanie skomplikowanych problemów technicznych towarzyszących walce z dopingiem, jej celem jest redukowanie i eliminacja zjawiska dopingu ze sportu poprzez jak najdalej zintegrowane działania prawne i uporządkowaną na tym gruncie współpracę międzynarodową. Odnosi się to zarówno do ustanawiania przepisów i regulaminów walki z dopingiem, jak i procesu finansowania i kontrolowania realizacji programów antydopingowych, zawierania porozumień międzynarodowych o współpracy w zakresie kontroli zawodników i zespołów przebywających na terenie danego kraju, organizowania i subsydiowania laboratoriów dopingowych.
Nad realizacją Konwencji czuwa powoływana przez Sekretarza Generalnego Grupa Monitorująca, złożona z przedstawicieli państw-sygnatariuszy (każda ze stron Konwencji, reprezentowana w Grupie przez jednego lub więcej kandydatów, ma prawo tylko do jednego głosu). Jest ona upoważniona do weryfikowania ustaleń Konwencji, wprowadzania koniecznych zmian, a także zatwierdzania listy zakazanych klas środków farmakologicznych i metod dopingu oraz zmian kryteriów akredytacji laboratoriów. Posiedzenia Grupy Monitorującej odbywają się co najmniej raz do roku w Strasbourgu. W celu realizacji szczegółowych zadań Grupy utworzono cztery zespoły robocze:
1. Zespół Roboczy ds. Badań (T-DO SCI)
2. Zespół Roboczy ds. Prawnych (T-DO LI)
3. Zespół Roboczy ds. Technicznych,
4. Zespół Roboczy ds. Edukacji.
42.Jakie laboratoria mogą wykonywać badania antydopingowe
Placówką odpowiedzialną za przeprowadzenie analiz antydopingowych jest Instytut Sportu w Warszawie - Zakład Badań Antydopingowych
43.Na czym polega działalność Komisji do Zwalczania Dopingu w Sporcie?
net:
Do zakresu działania Komisji należy w szczególności:
1) opracowywanie przepisów i programów zwalczania dopingu w sporcie oraz kontrola ich przestrzegania,
2) opracowywanie listy zabronionych środków farmakologicznych i metod uznanych za dopingowe,
3) uchwalanie planów kontroli antydopingowej,
4) organizowanie i przeprowadzanie kontrolnych badań antydopingowych,
5) uchwalanie rocznego planu finansowego Komisji,
6) prowadzenie ewidencji osób ukaranych karą dyskwalifikacji za naruszenie przepisów antydopingowych,
7) prowadzenie edukacji profilaktycznej między innymi poprzez publikacje, filmy, kursy, prelekcje,
8) współpraca z właściwymi w zakresie zwalczania dopingu w sporcie organizacjami zagranicznymi,
9) podejmowanie uchwał we wszystkich sprawach dotyczących zwalczania dopingu w sporcie.
44.Opisz działanie steroidów androgenno - anabolicznych na org.człowieka:
Są to subst.stworzone syntetycznie na podstawie męskiego hormonu -testosteronu. Ich działanie jest podobne jak testosteronu:działają anaboliczno-androgennie.
Ułatwiają wprowadzenie aminokwasów do komórek i powodują”+”bilans azotowy(zwiększenie masy mięśniowej-efekt androgeny)
Dzialanie uboczne:
a)zaburzenia hormonalne:
-u młodych chłopców dochodzi do przedwczesnego dojrzewania i zahamowania wzrostu
-u mężczyzn następuje zahamowanie spermatogenezy i zaburzenia libido
-u kobiet działanie wirylizujące jak zatrzymanie miesiączki, pojawienie się nieskiego, męskiego głosu, nadmierne owłosienie na tułowiu, twarzy z równoczesnym łysieniem na głowie, przerost łechtaczki itd.
b)uszkodzenie wątroby - żółtaczka zastoinowa
c)zaburzenia gospodarki tłuszczowej - zmniejszenie frakcji HDL
d)układ krążenia:
-wzrost ciśnienia krwi
-zwiększenie częstości skurczów serca
0niewydolność wieńcowa - zawał mm. sercowego
e)zmiany psychiczne
net:
*zaburzenia psychiczne prowadzące do napadów agresji, zaburzeń osobowości, depresji (próby samobójcze),
*choroby wątroby,
*przyśpieszenie zmian miażdżycowych w naczyniach serca i mózgu (zawały serca i zatory mózgowe),
*zmiany skórne (trądzik),
*częstsze zerwania ścięgien,
*nowotwory wątroby i płuc,
*przerost gruczołu krokowego,
*zmiany zakrzepowe żył.
45.Jakie mogą być odległe skutki stosowania sterydów?(pyt44)
46.Wpływ sterydów na organizm młodych chłopców i mężczyzn.
-u młodych chłopców dochodzi do przedwczesnego dojrzewania i zahamowania wzrostu
-u mężczyzn następuje zahamowanie spermatogenezy i zaburzenia libido
net:
*powiększenie gruczołów sutkowych,
*zaburzenia spermatogenezy - tworzenia plemników (oligospermia lub azo-ospermia, tzn. sperma zawiera mało plemników lub są one martwe)
*zanik jąder,
*bezpłodność,
*impotencja.
47.Wpływ sterydów na organizm dziewcząt i kobiet.
-u kobiet działanie ????????jak zatrzymanie miesiączki, pojawienie się niskiego, męskiego głosu, nadmierne owłosienie na tułowiu, twarzy z równoczesnym łysieniem na głowie, przerost łechtaczki itd.
net:
-zanik gruczołów sutkowych,
-zaburzenie lub brak miesiączki,
-brak owulacji,
-bezpłodność,
-maskulinizacja: obniżenie brzmienia głosu, owłosienie męskie, przerost łechtaczki, męska budowa ciała.
48.Scharakteryzuj wpływ steroidów anab.-androg. na tkanki narządu ruchu.
net:
Należy również pamiętać, że anaboliki stosowane w młodym wieku mogą powodować przedwczesne zarastanie nasad kości długich, co prowadzi do zahamowania wzrostu i karłowatości. Są to zmiany nieodwracalne.
49.Jakie znasz inne subst. dające efekt metaboliczny
-sonatotropina(hormon wzrostu)
-insulina
50.Niekorzystne następstwa stosowania hormonu wzrostu
-hormon ten jest polipeptydem wytwarzanym i wydzielanym cyklicznie przez komórki przedniego płata przysadki mózgowej do krwi. Ma on ogromny wpływ na wzrost, fizjologię i metabolizm prawie wszystkich tkanek i narządów ustroju
-działa bezpośrednio poprzez określone receptory w narządach docelowych, jak też pośrednio pobudzając wydzielanie polipeptydów określonych mianem somatomeolin lub insulinopodobnych czynników wzrostu.
-podawanie pewnych aminokwasów powoduje przejściowy wzrost tego hormonu w osoczu, podobnie jak i wys.fiz.
-nadużywanie alkoholu powoduje zaburzenia fizjologicznego wydzielania , które ma miejsce ok. 2 godz. nad ranem. Stąd picie po treningu alkoholu zmniejsza lub niweluje efekt wysiłku zwiększający poziom tego hormonu i w konsekwencji przyrost masy mięśniowej.
-niekorzystne następstwa stosowania hormonu wzrostu:
*przed okresem dojrzewania - powoduje gigantyzm, dysfunkcje przysadki mózgowej co może doprowadzić do przedwczesnej śmierci
*u dorosłych - wywołuje zmiany określane mianem akromegalii, objawiające się zniekształceniami i powiększeniem szczęki, powiększeniem kości czołowej, stóp, oczodołów i deformacje twarzy. Powiększają się też narządy wew. np. serce, wątroba, śledziona, trzustka. Pojawia się nadciśnienie tętnicze i cukrzyca.
net:Podawanie preparatów tego hormonu młodym, zdrowym osobom może powodować nadmierny wzrost - gigantyzm. U osób dorosłych obserwuje się objawy tzw. akrome-galii, czyli przerostu niektóych części ciała (stóp, rąk i in.).
Do innych groźnych następstw zdrowotnych stosowania hormonu wzrostu należą:
-zmiany chorobowe mięśni,
-nadciśnienie tętnicze,
-zapalenie nerwów,
-cukrzyca
-przerost narządów, np. wątroby, serca, nerek
-choroby serca
51.Psychologiczne aspekty dopingu
-jeśli w wyniku czynników psychologicznych występują zmiany fizjologiczne, które stanowią materialną podstawę poprawy lub pogorszenia wyników w sporcie lub w dowolnej innej dziedzinie, doping powinien być rozważany jako proces psychofizjologiczny
-badania w których wykazano związek między stanem emocjonalnym a zmianami biochemicznymi:
*podczas długotrwałego biegu narciarskiego zawodnicy wydalają w moczu ok. 10 razy więcej adrenaliny i noradrenaliny niż w spoczynku
*napięcie emocjonalne korelowało z poziomem wydalania katecholamin (lęk, złość, radość)
*wydalanie katecholamin w czasie dnia pracy i podczas wypoczynku
*śmierć zwierząt z powodu zawału wywołanego stresem
-procesy mobilizacji są ściśle związane z systemem za pomocą którego mózg steruje narządami wew. Mózg ma do swojej dyspozycji dwa podstawowe kanały przesyłania info:
*nerwowy, związany z ukł. wegetatywnym
*hormonalny, związany z łożyskiem krwionośnym i gruczołami wew. wydzielania
52.Czy kofeina jest środkiem dopingującym?
net:
W przypadku kofeiny, stwierdzenie wyniku pozytywnego zależy od stężenia kofeiny w moczu. Stężenie w moczu nie może przekroczyć 12 mikrogramów na mililitr.
53.Erytropoetyna jako środek dopingujący, działanie i możliwe następstwa
Jest to hormon naturalnie produkowany w komórkach otaczających kłębuszki nerkowe, jej zadaniem jest pobudzenie szpiku do produkcji erytrocytów.
-nasilenie wydzielania występuje w chwili niedotlenienia w chorobach nerek. Choroby nowotworowe wymagają zastosowania erytropoetyny
-powoduje zwiększoną produkcje erytrocytów co prowadzi do zwiekszonych mozliwości transportowych tlenu
-wzrasta hematokryt - stosunek osocza do części pływających w nim
-normalnie jest więcej osocza niż ciałek
-u osób ze zwiększoną zawartością erytropoetyny dochodzi do zagęszczenia krwi = gdy się człowiek poci też wrasta hematokryt i krew się jeszcze bardziej zagęszcza. To niesie zagrożenie - gęsta krew prowadzi do zakrzepów.
-dochodzi do uszkodzenia naczyń z powodu nawet małego uszkodzenia śródbłonka naczyniowego. Następuje niedokrwienie.
-hematokryt spoczynkowy przekracza 0,5 - wtedy należy badać na obecność erytropoetyny
net:
Erytropoetyna jest hormonem wytwarzanym przez nerki. Stymuluje ona wytwarzanie i dojrzewanie krwinek czerwonych w szpiku kostnym. Preparaty tego hormonu są stosowane w terapii ciężkich niedokrwistości (np. w przebiegu AIDS) i w niewydolności nerek (u chorych leczonych sztuczną nerką). Podawanie erytropoetyny sportowcom ma zastąpić kłopotliwy i niebezpieczny zabieg transfuzji krwi.
Jakie niekorzystne następstwa zdrowotne może spowodować
*Przyjmowanie erytropoetyny niesie ze sobą bardzo groźne konsekwencje zdrowotne, może bowiem spowodować:
*zagęszczenie krwi i wzrost jej lepkości,
*powstawanie zakrzepów wewnątrznaczyniowych,
*zawały serca i mózgu,
*nagłe zgony. Odnotowano nagłe zgony kolarzy (przeważnie nocą), które wiąże się ze stosowaniem przez nich erytropoetyny.
54.Co to jest profil sterydowy i jakie ma znaczenie w kontroli dopingu w sporcie
Profil steroidowy:
Stosunek: testosteron/Epitestosteron (T/E)
-testosteron u mężczyzn wytwarzany jest przez kom. ????????? w jądrach a także w niewielkich ilościach w korze nadnerczy. U kobiet po 25% testosteronu powstaje w jajnikach i w korze nadnerczy, a pozostałe 50% w wyniku przemiany androstenoidu w tk. obwodowych. Wytwarzanie testosteronu jest kontrolowane przez hormon luteinizujący (LH). Podanie preparatu egzogennego T hamuje wydzielanie LH co prowadzi do zmniejszenia sekrecji T endogennego
-epitestosteron jest także syntetyzowany w kom. Leydiga(????) i różni się od T budową chemiczną. Różnica ta ma jednak zasadniczy wpływ na działanie obu związków. E jest biologicznie czynny
Chociaż sekrecja T jest 30 razy większa niż E to wydalanie ich w moczu tak u kobiet jak i mężczyzn następuje w przybliżeniu w tych samych proporcjach.
Stosowanie T lub innych steroidów anaboliczno - androgennych ( SAA):
sterydy anab.-andr. powodują ubytek LH i brak syntezy w jądrach. Przerost gruczołu krokowego - gruczolak łagodny jako rozrost nowotworowy. Utrudniony przepływ moczu. Łysienie, zmiany skórne, zmniejszenie płodności.
55.Opisz działanie narkotycznych środków przeciwbólowych na przykładzie morfiny
net:
Jak działają narkotyczne środki przeciwbólowe
Narkotyczne środki przeciwbólowe zmniejszają odczuwanie bólu niezależnie od rodzaju jego pochodzenia i przyczyny. Klasycznym przykładem tej klasy środków jest morfina i jej pochodne. Niekiedy nadużywa się tych leków w celu skrócenia czasu rekonwalescencji po kontuzjach i urazach, aby umożliwić zawodnikowi jak najwcześniejszy udział w zawodach.
Jakie niekorzystne następstwa zdrowotne mogą spowodować
Środki narkotyczne, poza zniesieniem uczucia bólu, mogą powodować:
-uzależnienie (jedna z najcięższych postaci zależności, prowadząca często do degradacji psychicznej),
-osłabienie czynności ośrodka oddechowego,
-zaburzenie koordynacji ruchów i koncentracji,
-obniżenie ciśnienia krwi,
-nudności i wymioty.
56.Czy istnieje problem narkomanii w sporcie i z jakimi subst. może być związany?
Istnieje. Zażywanie narkotyków przez sportowców m.in. w celu zniwelowania zmęczenie, znużenia. Zażywane są m.in.:amfetamina, kokaina, marihuana.
a)amfetamina - lek psychotropowy.Jej mechanizm działania wiąże się z bezpośrednim zwiększeniem pobudliwości komórek nerwowych oraz uwalnianiem noradrenaliny i hamowania jej zmagazynowania i hamowania jej pobierania zwrotnego.
-działanie ośrodkowe - na korę mózgową - usuwa zmęczenie i senność, daje gonitwę myśli
-podwzgórze - pobudzając ośrodek oddechowy i naczynioruchowy powodując przyspieszenie oddechu i podniesienie cis. tętniczego krwi.Zmniejsza pobudliwość ośrodka termoregulacji i sytości i wywołuje groźne dla życia zaburzenia rytmu.
przyczyna śmierci - udar cieplny, zaburzenie rytmu serca
b)kokaina - należy do środków odurzających
-silnie pobudza ukł.adrenergiczny. Przy częstym stosowaniu - nadwrażliwość
-pobudza psychoruchowo, zniesienie znużenia, senności, zmęczenia. pobudza ośrodek oddechowy, wzmożenie odruchów rdzeniowych.
-może powodować psychozy toksyczne oraz znaczące zaburzenia rytmu serca
c)Tetrahydrokanaboidy - subst. w haszyszu i marihuanie. THC jest obecne w moczu u osób palących trawkę. Są to narkotyki miękkie. Ograniczają one poczucie lęku i barierę, ale nie zwiększają wydolności fizycznej. Etyka nie zezwala sportowcom zażywania narkotyków miękkich..
Niebezpieczne jest to że THC bardzo długo utrzymuje się w org. człowieka- od kilku dni do kilku tygodni.
Szkodliwe działanie THC:
-neuropsychiczne
-napady panicznego strachu
-omamy, psychozy
-częstoskurcz napadowy
-nadciśnienie tętnicze
-wzrost stęż. karboksyhemoglobiny
-pulmonologiczne.
d)morfina - działanie przeciwbólowe
57.Czy dozwolone jest używanie marihuany przez sportowców?
Tetrahydrokanaboidy - subst. w haszyszu i marihuanie. THC jest obecne w moczu u osób palących trawkę. Są to narkotyki miękkie. Ograniczają one poczucie lęku i barierę, ale nie zwiększają wydolności fizycznej. Etyka nie zezwala sportowcom zażywania narkotyków miękkich..
Niebezpieczne jest to że THC bardzo długo utrzymuje się w org. człowieka- od kilku dni do kilku tygodni.
Szkodliwe działanie THC:
-neuropsychiczne
-napady panicznego strachu
-omamy, psychozy
-częstoskurcz napadowy
-nadciśnienie tętnicze
-wzrost stęż. karboksyhemoglobiny
-pulmonologiczne.
net:
Jest zabroniona w niektórych dyscyplinach sportu. Testy na jej obecność mogą być wykonywane na żądanie związku sportowego. Podobnie jak haszysz marihuana jest składnikiem konopi. Długotrwałe nadużywanie marihuany prowadzi do wystąpienia psychoz toksycznych.
58.Sport a doping genetyczny.
Mechanizm rozrostu mięśni:
a)zarówno wzrost mięśni, jak ich naprawa są kontrolowane przez sygnału chemiczne, których pojawienie się zależy od aktywności genów.Utratę masy mięśniowej zachodzącą z wiekiem lub wskutek choroby można zachować dzięki wprowadzeniu syntetycznych genów wzmacniających lub blokujących te sygnały
b)terapia genowa teoretycznie pozwala na zwiększenie masy i wytrzymałości mięśni sportowca oraz ulepszenie ich struktury. Aktywacja genów uśpionych lub wprowadzenie całkiem nowych można zmienić rodzaj włókien mięśniowych
c)gdy terapia genowa będzie powszechnie wykorzystywana w medycynie zapobieganie jej nadużywaniu stanie się trudne, jednak do tego czasu nasz stosunek do genetycznego poprawienia ludzkich możliwości może ulec zmianie.
Możliwość terapii genowej mogłaby odmienić życie osób w podeszłym wieku i pacjentów z dystrofią mięśniową.
59.Przeciwskazania ortopedyczne do uprawiania sportu:
-przeciwskazanie względne w skoliozie funkcjonalnej gdy znaczna różnica w długości kończyn;
-skoliozy strukturalne( przeciwsk.do sportów jednostronnie kształtujących:podnoszenie ciężarów,ćw silowe obciążające kręgosłup-mogą pogłębić wadę;
sk.idiopatyczne-zakaz uprawiania sportów wyczynowych, bo trening przyspiesz metabolizm co może równiż spotęgować objawy skoliozy
-dysplazja biodra-przeciwsk.do sportów biegowych,podnoszenie ciężarów;
-kolana koślawe( w zależności od wielkości wady-jeśli odl.miedzy kostkami 5cm to jest przeciwwsk.;
-koślawość stępu:*strukturalne-przeciwsk.bezwzg;
-płaskostopie(wrodzone-przeciwsk.bezwzgl.)
-paluch koślawy-przeciwsk.względne gł.do sportów biegowych, po korekcji operacyjnej można wrócić do sportu;
-paluch sztywny-bezwzględny zakaz treningu w sportach biegoych,grozi to całkowitemu zniesieniu ruchu w stawie-brak możliwości chodzenia!
Info. Dodatkowe:
Klasy zakazanych związków:
a)środki pobudzające - stymulatory (efedryna, kokaina )
b)narkotyczne środki przeciwbólowe - narkotyki (morfina)
c)środki anaboliczne
-steroidy anaboliczno - androgenne
*syntetyczne związki
*naturalne androgeny ( testosteron)
*inne środki anaboliczne
d)środki moczopędne - diuretyki
-furosemid, spironolakton
e)hormony peptydowe i ich analoigii
-gonadotropina kosmówkowa
-przysadkowe lub syntetyczna gonadotropina (LH) zakazana u mężczyzn
-hormon wzrostu.
Wykrywanie subst. uznanych za zakazane.
1.Subst. pochodzenia zew. nie wytwarzane w org. człowieka
-stymulatory, środki nrkotyczne, moczopędne
-steroidy anaboliczno - androgenne
Stwierdzenie ich obecności w moczu jest jednoznaczne z uznaniem testu za pozytywny
2.Substancje pochodzenia zew.wytwarzane w organizmie:
-hormony peptydowe
-metoda bezpośrednia - oznaczenie poziomu danej subst.
-metoda pośrednia - oznaczenie poziomu metabolitów danej subst. poziom innych hormonów i ich metabolitów, określenie profilu steroidowego.(T/E , A/E)
Doping krwią:
-polega na dożylnym podaniu zawodnikom krwi lub preparatów krwiopochodnych w celu zwiększenia transportu tleny do mięśni dzięki wzrostowi hb.
-MKOL wprowadził zakaz dopingu krwią w 1976r.
-1gr hb. wiąże 1,34 ml. tlenu
0przy przetoczeniu 500ml. pełnej krwi poj. tlenowa wzrasta ok. 100ml
-poprawa w reakcjach termoregulacyjnych, lepsze rozpraszanie ciepła poprzez zwiększenie przepływu skórnego krwi
-podwyższenie ht. do wartości 0,5% nie powoduje wzmożonej lepkości krwi.
Badania Ekbloma:
-podanie 800 ml. krwi zwiększyło koncentrację hb. o 13%, VO2 max o 9 %, czas biegu do wyczerpania o 23%
-bieg na dystansie 10km po retransfuzji uległ skróceniu
9