0224

IV. 10.

ANASTAZYA (m. BOGUSŁAW I).

209

razie, jeżeli przyjmiemy: po pierwsze, że małżeństwo syna (Racibora) jest wcześniejsze od małżeństwa ojca (Bogusława I); i po drugie, że małżeństwo Racibora przyszło do skutku jeszcze w czasie, kiedy nie było możności wydania Mieszkówny za Bogusława, t. j. kiedy tenże żonaty był jeszcze z Walburgą. W drwili wiecu gnieźnieńskiego Walburga już nie żyła, i osoba samego Bogusława mogła wchodzić w rachubę w tych układach rodzinnych; zaczem twierdzić trzeba, że chodziło tu o własne jego małżeństwo, nie zaś o małżeństwo jego syna. Przyjmując mniemanie przeciwne, nie potrafilibyśmy sobie wytłomaczyć, dlaczego Mieszko, mając możność połączenia się z księciem, sprawującym faktyczne rządy na Pomorzu, obrał raczej inną drogę, t. j. związek z jego synem, który rządów jeszcze nie uzyskał. Mniemam też, że gdyby odbyty w czasie zjazdu gnieźnieńskiego ślub dotyczył Racibora, natenczas niewątpliwie znalazłby się on w rzędzie świadków na wystawionym równocześnie dokumencie; tymczasem, jak widzieliśmy, świadkiem takim z pośród książąt pomorskich jest tylko sam Bogusław. Okoliczność, że Mieszko w owym czasie jest jeszcze seniorem krakowskim, przemawia również za naszem przypuszczeniem, wówczas bowiem związek taki przedstawiał dla Bogusława istotną korzyść polityczną; wnet potem, jeszcze tegoż samego roku (1177) upada potęga Mieszka; do roku 1181 jest on nawet wygnańcem z własnej swojej dzielnicy wielkopolskiej (IV. 11.) \ potem zaś, aż do śmierci Bogusława (1187) posiada już tylko Wielkopolskę. W tych warunkach związek Bogusława z rodziną Mieszka przedstawia się jako mniej prawdopodobny, zwłaszcza jeśli zważymy, że od r. 1180 Pomorze szczecińskie wchodzi już w stosunek zawisłości lennej do cesarstwa ^Ł) i przez to polityka jego w inną zwraca się stronę. Ze synowie Bogusława z Anastazyi, Bogusław II i Kazimierz II, jeszcze w r. 1195 są niedojrzali, w^r tem nie widzę powodu, ażeby dale ślubu przesuwać na czas późniejszy, po roku 1177; nie ma bowiem konieczności przypuszczenia, iż małżeństwo to płodnem było zaraz w pierwszych latach; a jeśli niem nawet było, to nie ma jakiejkolwiek podstawy do twierdzenia, że Bogusław i Kazimierz byli pierwszymi owocami tego związku; mogli bowiem mieć starszych braci, którzy wcześnie pomarli, lub starsze siostry, o których losie nie przechowały się bliższe wiadomości. Z czego w^Tynika, że data ok. 26 kwietnia 1177 r. nie jest datą ślubu Racibora, ale samego Bogusława I z Mieszkówną.

Po śmierci Bogusława pozostaje Anastazya na Pomorzu do końca życia. Pierwszy dokument, jaki się po niej dochował, wystawiony został właśnie w dniu śmierci jej męża, 18 marca 1187 r.²); czytamy w nim zwrot: Anastasia, tam dulci et dilecto talis mariti viduata consorcio, ima cum filio ipsius et meo Bo<jvslavo. Dokumentem z 7 lipca 1224 r.³) zakłada Anastazya klasztor w^r Mariengarten (Hortus Marie) pod Treptowem; z ustępu tamże zawartego: ipsi loco me et meas conferens facultates należałoby wnioskować, że już wtedy przywdziała habit zakonny w tymże klasztorze. Chroń. abb. Horti b. Mariae⁴), polegająca w tym ustępie zapewne na zapisce współczesnej, stwierdza jednakże, że dopiero w r. 1235 Anastazya wraz z dziesięciu innemi niewiastami wstąpiła do tego klasztoru (Bubum ducissa co mi te abeunt), co się da wytłomaczyć zwloką w wybudowaniu klasztoru.

W dokumencie z 31 maja 1240 r.⁵) książę Warcisław III, syn Kazimierza II pomorskiego, wspomina o venerabilis avia nostra Anastasia, ąuam pia, ut debemus, amplectimur deoocione; skąd wniosek, że w czasie tym Anastazya jeszcze żyła. Umarła zatem po 31 maja 1240 r. Jakkolwiek ze względu na wiek jej bardzo jest prawdopodobną rzeczą, że śmierć ta wnet po owej dacie nastąpiła, to jednak nie ma pewności, iż nie żyła już 24 lipca 1242 r., jak mniema Quandt^G); okoliczność bowiem, iż w powołanym przezeń dokumencie Warcisława III z tejże daty⁷) nie ma wzmianki o Anastazyi, niczego pod tym względem nie dowodzi.

Bogusław I.

Syn Warcisława I, ks. Pomorza szczecińskiego, zmarł 18 marca 1187 r.; przedtem żonaty z Walburgą, księżniczką duńską ^s).

1) Por. Smolka, Mieszko Stary 342. — 2) Klempin, Pomm. Ukdbuch I. nr. 106. — 3) Ibid. I. nr. 222. — 4) Ibid. I. nr. 314. — 5) Ibid. I. nr. 378. — 6) Zur Urgesch. d. Pomor. Bałt. Stud. XXII. 201. — 7) Klempin, Pomm. Ukdbuch I. nr. 406. — 8) Klein pin-Bulo w, Stammtafeln, tabl. 1; Cohn, Stammtafeln, tabl. 146.

Balzer, Genealogia Piastów.

27